Materialismo

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O termin materialismo designa una disposición d'o esprito que consiste en servir-se d'a realidat tanchible u "materia" como base d'o saper y o conoiximiento y, por extensión, d'una visión d'a vida.

O termin fue inventato per Leibniz en 1702 y ye reivindicato por primera vegata por La Mettrie en 1748. Manimenos, dende un punto d'anvista retrospectivo, os primers materialistas estioron bels filosofos de l'antigüidat: Heraclito, Democrito, Leucipo, Diochenes d'Apolonia, Epicuro y Lucrecio. A filosofía tradicional ha redueito mientres muito tiempo lo materialismo d'os filosofos de l'antigüidat a cuestions de pura fisica, como por eixemplo sobre a continuidat d'a materia: bi ha grans de materia? os atomos evolucionan en o vueito?...

Manimenos, consultando Diochenes Laerzi, se compreba que as obras escritas por os pensadors materialistas de l'antigüidat son mas bien obras d'etica: asinas, dende l'antigüidat, os materialistas pedrican o emplego d'a materia u d'a realidat tanchible como base fundamental ta esplanicar os fenomenos, filosofar y producir o saper. Ta os materialistas, no bi ha mas que materia y o funcionamiento d'o mundo no puet estar comprendito mas que partindo d'aquello que ye u será observable. Ye allora o prencipio fundamental d'o desembolique d'os conoiximientos cientificos, en un sentito amplo, a on que reside o nuclio d'o materialismo.

A oposición ye radical con Parmenides, Platón, os estoicos, dimpués os pais cristianos y, a la fin, con o ideyalismo alemán de Kant y Hegel, ta os cuals o mundo verdadero y perfecto existe difuera de tota materia y de tota realidat observable: a verdat d'o mundo no puet meter ficacio mas que en o pensamiento; a realidat tanchible u a materia no ye mas que una representación y una aproximación imperfecta d'a verdat. Ista diferencia fundamental que existe dende l'antigüidat puet entender-se como a distinción irreductible entre a corrient ideyalista y a corrient materialista.