Lobera d'Onsella

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Iste articlo ye sobre un municipio aragonés en a comarca de Cinco Villas, ta atros usos, se veiga Onsella.

Lobera d'Onsella Lobera de Onsella
Municipio d'Aragón
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca	Municipio  Aragón  Zaragoza Cinco Villas
Partiu chudicial	Exeya d'os Caballers
Superficie	32,2 km²
Población  • Total	26 hab. (2013)
Altaria  • Meyana	672 m.
Distancia  • 147 km	enta Zaragoza
Alcalde	Francho Chabier Mayayo
Codigo postal	50687
Parroquial  • Diocesi  • Arcipestrau  • Parroquia	Chaca Erla-Uncastiello Asumpción de Ntra. Sra.
Coordenadas	42°28’43’’N 1° 1’17’’U
Lobera d'Onsella Lobera d'Onsella en Aragón
Web oficial

Lobera d'Onsella (Lobera de Onsella en castellano) ye un municipio d'a provincia de Zaragoza, situato en a comarca de Cinco Villas.

A suya población ye de 53 habitants (2008), en una superficie de 32,2 km² y una densidat de población de 1,68 hab/km².

Lobera d'Onsella fa parte d'o partiu chudicial d'Exeya d'os Caballers y, eclesiasticament, de l'arcipestrau d'a val d'Onsella, perteneixent a la diocesi de Chaca dende 1785.

O nombre tradicional d'a localidat ye Lobera, y dica 1920 no bi anyadió Onsella, por o nombre d'o río Onsella.^[1]

Bi ha microtoponimos en aragonés como Pui Palanca.

Bi ha dos posibles explicacions d'o toponimo; una diz que ye d'orichen latín, d'a palabra lupus (lupo en aragonés), ta referir-se a l'abondancia d'istos animals en a redolada en ixas envueltas. Antiparte, una segunda hipotesi diz que tien o suyo orichen en una radiz lup en luengas prerromanas, significando río.^[1]

Lobera d'Onsella ye situato en a Val d'Onsella, en a ripa ezquierda d'o río Onsella, a 672 metros d'altaria sobre o livel d'a mar, y a una distancia de 147 km de Zaragoza, a capital d'a suya provincia y d'Aragón.

O suyo termin municipal muga a lo norte con Os Pintanos; a l'este con Longars; a lo sud con Luesia y Uncastiello; y a l'ueste con Isuerre. As mugas norte y sud d'o municipio son fixatas por a natura: as alturas d'a sierra d'a Sarda a lo norte (con altarias de 1.035 m) y a sierra de Santo Domingo a lo sud, con o monte de Fayanars, de 1.128 m d'altaria.

O suyo termin municipal ye trescruzato d'este a ueste por a Onsella, afluent d'o río Aragón.

En o termin municipal de Lobera bi ha restos arqueolochicos perteneixents a o Neolitico-Edat de Bronce, como en o Corral de Mayayo, Corral Solano Bajo u Corral Solano Pomelo, que hué se troban en bellas coleccions en Pamplona.^[1].

Tamién cal destacar a recient trobata de restos arqueolochicos medievals en o Cerro de Sant Miguel con enterramientos dataus en entre as anyadas de 943 y 1034, d'antis de l'establimento d'o Reino de Aragón y siento os mas antigos trobaus en a redolada, mas antigos que os de Corral del Calvo. Se creye que circa d'a necropolis tien que estar una ermita dita de Sant Miguel sin de trobar a suya localización en l'actualidat.^[2]

Datos demograficos de Lobera d'Onsella dende 1842 dica 2022:^[3]

Evolución demografica

1362 f 1495 f 1842 1857 1860 1877 1887 1897 1900 - - 321 - - 551 533 - 496

1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 518 561 507 501 503 448 233 103 62

1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 - - - - 57 57 54 55 56

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 58 62 62 54 59 53 49 50 54

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 45 40 42 42 32 30 28 28 26

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 - 25 26 - - - - - - -

1717-1981: población de feito; 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Eleccions municipals[4]
Partiu	1979	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011	2015	2019
Chunta Aragonesista	-	-	-	-	-	-	-	-	-	2	1
Partido Popular	-	-	-	0	0	0	0	0	0	1	0
Partido de los Socialistas de Aragón	1	4	1	0	0	0	1	1	2	-	0
Partido Aragonés	-	1	-	1	1	1	0	0	1	-	-
Unión de Centro Democrático	3	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Organización Revolucionaria de Trabajadores	1	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Total	5	5	1	1	1	1	1	1	3	3	1

Lista d'alcaldes

Lechislatura	Nombre	Partiu politico
1979–1983	Clemente Sanz Artigas [5]	Unión de Centro Democrático
1983–1987
1987–1991
1991–1995
1995–1999
1999–2003
2003–2007	María Vicenta Cabanes Ramirez	Partido de los Socialistas de Aragón
2007–2011	María Vicenta Cabanes Ramirez	Partido de los Socialistas de Aragón
2007–2011	Francisco Javier Aísa Marín	Partido de los Socialistas de Aragón
2015-2019	Francho Chabier Mayayo Artigas[6]	Chunta Aragonesista
2019-2023	Francho Chabier Mayayo Artigas	Chunta Aragonesista
2023–2027	Jose Antonio Olivas Martinez [7]	PSOE

• Ilesia de l'Asumpción de Nuestra Sinyora de Lobera d'Onsella, una ilesia d'estilo barroco, construyita dencima d'una anterior en estilo gotico.^[1] Ye d'o sieglo XVIII, adedicada a l'Asumpción de Nuestra Sinyora, y ye la ilesia parroquial d'o lugar.^[8]
• Casa Plano.

• 24 de chunio, Sant Chuan Baptista, se fa o rito d'o herniau, tradcción recuperada por l'Asociación Cultural Sesayo y Pascual Plano. En a nueit de Sant Chuan, en o parache de la Mosquera se pasa a un nino a traviés d'un tronco de cachico rallau con esta fin. Se mantiene ubierto lo tronco y se pasa a lo nino entre dos homes, que repiten a operación tres vegadas decindo ‘prene-lo, Chuan/da-me-lo, Pedro/herniau te lo doi/sano te l'entrego’.
• 31 d'agosto, Sant Remón, patronals.

• Lista de municipios de Zaragoza.

• Pachina web no oficial sobre Lobera.
• Pachina web de l'Asociación Cultural Sesayo de Lobera.