L'Almolda

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

L'Almolda
Municipio d'Aragón
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca	Municipio  Aragón  Zaragoza Monegros
Partiu chudicial	Casp
Superficie	131,3 km²
Población  • Total	548 hab. (2013)
Altaria  • Meyana	491 m.
Distancia  • 75 km	enta Zaragoza
Alcalde	María Isabel Olona Blasco
Codigo postal	50178
Parroquial  • Archidiocesi  • Arcipestrau  • Parroquia	Zaragoza Casp Purificación de Ntra. Sra.
Coordenadas	41°33’ 6’’N 0°12’26’’U
L'Almolda L'Almolda en Aragón
Web oficial

L'Almolda (La Almolda en castellano) ye un municipio aragonés d'a provincia de Zaragoza, situato en a comarca d'os Monegros.^[1]

A suya población ye de 631 habitants (2009) en una superficie de 131,30 km², con una densidat de población de 4,81 hab/km².

A localidat de L'Almolda ye situata a 491 metros d'altaria sobre o livel d'a mar, a una distancia de 75 km d'a ciudat de Zaragoza, a capital d'a suya provincia y d'Aragón.

Dende a epoca d'os romanos, ha estato o cruce de camins d'a comarca d'os Monegros; yera trescruzata probablement por una calzata romana dende Viliella y Xelsa endrezata a Uesca y Chaca.

Poseye un paisache arido de tonos royencos pero agora se prencipia a adhibir un tono verde por os nuevos reganos de Monegros.

Ye situata cerca d'a sierra d'Alcubierre an o suyo nombre cambeya por lo de sierra de Santa Quiteria por l'ermita d'o sieglo XVII que bi ha en a suya tuca a 587 metros d'altaria, dende an se puede veyer tot o paisache monegrín.

O clima monegrín ye realment extremo (continental y arido) asinas como as condicions edafolochicas d'a zona (mayoritariament cheso). Isto condiciona a fauna y flora y nomás bellas especies pueden vivir-ie. A causa d'os pocos cambios mientres os zaguers cinco milenios o enclau ye de difícil colonizar ta nuevas especies por o que bi ha una gran cantidat d'especies endemicas.

Actualment en L'Almolda se charra, como en toda a comarca d'Os Monegros o castellano rechional d'Aragón, con substrato lingüistico provinient de l'aragonés que se i charró en a baixa Edat Meya.

A parla de l'Almolda ye especial porque tien una entonación diferent d'a resta d'a redolada y d'o mesmo tipo que as vals de Sobrarbe, Chiprana y Castellón de Val de Chasa. Entre as palabras que se i han conservato tenemos apajentar, cadilla, cagarruta, carrucha, charrada, cubete, espartera, uebra, güera, mallar, marguin, patacón, pataquiar, perdigana, perreta, rebullo, tartir, tocino, tollo y val.

En a villa podemos trobar un castiello arabe situato en un tozal en o cobalto calendato l'anyo 1195, ye fácil que existise como talaya dende an os musulmans acucutaban a redolada. Tamién bi ha atros edificios importants, dende casas d'infanzons, beluna que data de l'anyo 1580. Posiblement a casa mas antiga ye El Prior, con arcos que forman un polito conchunto arquitectonico, a casa d'os Andréu d'o sieglo XVII, a Casa Condado Aranda-Híjar, y atras casas-palacio.

Podemos trobar cuantas codigo postaliellas entre las que destacan:

• Capiella de "El Pilar"
• Capiella de "San Antonio" d'o sieglo XVII.
• Capiella de "San Juan" d'o sieglo XX.

As ilesias mas importants son:

• Ilesia de Nuestra Sinyora d'a Luz, un edificio d'o sieglo XVI, d'estilo gotico tardano.
• Ilesia d'o Esprito Santo, construyita como nuevo fosal.

Tamién ye important de mencionar una basa d'orichen romano, Lo Pozo de la Val.

• Pachina web oficial municipal.