Estiva

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Ta atros usos se veiga estiva (desambigación).

Una estiva (d'o latín <AESTĪVUS, «estival, propio d'o verano») ye un prato d'alta montanya de relieu poco abrupto, con cantimplanos a embutes u lo menos, sin de guaires baixants, que a sobén mantiene-i una vechetación de hierba baixa y belluecas dica en puestos a on esta no i sería la mas favoreixita ecolochicament, y ixo ye en resulta d'a pastura cutiana d'o bestiar domestico que i consume as plantetas d'árbols y matigals superiors d'antes que creixcan prou. Ixe paisache d'as estivas fan un ecosistema artificial mantenito per l'hombre per muitas cheneracions, dica l'extremo que cuan os lugars u as actividaz ganateras que las manteneban s'albandonan, a vechetación local d'árbols y arbustos gosa tener problemas ta repoblar-las.

As estivas, per l'altitut a on se solen trobar, remaneixen debaixo la nieu toz os meses fridos, y per ixo l'emplego ye estacional, en os meses de mas calibo.

As estivas yeran prencipals en a cultura ganatera d'as cordeleras europeas, como os Pireneus u os Alpes, pos daban pastura ta lo bestiar y tamién riqueza ta's lugars que recibiban as ramatas transhumants d'altros puestos, cuan veniba lo tempero buen. En l'Alto Aragón, o bestiar se gosaba soltar ta puerto (ixo ye, la dita soltada) en as zaguerías de mayo u primers de chunio, y se feba replegar ta baixo alavez ta todos santos (en primeras de noviembre).

• Lastra.
• Prau.
• Tartera.
• Liena.
• Amorriador.
• Fitero.
• Fener.
• Viver.