Kormakiti
| Dialäkt: Ùndertòggeborg |
Kormakiti (gr. Κορμακίτη; türk. Koruçam; korm. ð-Ðeʕa "s Dorf") isch e chline Ort im Norde uf em glichnamige Kap vo de Insle Zypere (korm. Kipru). De Ort lit öppe 40 Kilometer westlich vo Nikosia (türk. Lefkoşa; korm. l-Imtine "d Stadt"). De nöchst grösseri Ort isch d Hafestadt Lapithos (türk. Lapta; korm. Lapeθ). De Ort isch im Mittelalter vo maronitische Christe us em Nööche Oste besidlet worde. Noch de türkische Invasion ane 1974 isch die ganz Halbinsle Kormakiti zum türkische Nordtail gschlage worde. Vill Maronite sind in Süüde gfloche und hüt wohnet rund 4000 Maronite vor alem z Nikosia, z Larnaka und z Limassol.
Sprooch
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Sproch vo Kormakiti (gr. αράπικα (arápika); korm. sanna < ar. lisān-na "üsi Sprooch" ) isch en arabische Dialekt, wo sich sehr starch vom klassische Arabisch entfernt het. Vo de 4000 Maronite redet hüt no öppe 1300 de arabisch Dialekt, wo aber uf d Familie und zum Tail uf d Religion igschränkt isch, sus redet s Griechisch, bzw. Türkisch; all Sprecher wachset doppelsprochig uf. Z Kormakiti selber wonet vellicht no 130 Lüt, wo de Dialekt redet. Gschribe werd die Sproch nöd und d Sprecher chönet au kai Hocharabisch oder en andere arabische Dialekt.
Phonologi
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Wie im Maltesische het de Dialekt d Emphase verlore. S Konsonantesystem, wo im klassische Arabisch extrem unsymmetrisch isch, isch dur de Verlust vo de Stimmhafitgkait bi de Plosive (und Aapassig as phonologische System vom Zypro-Griechische) usgliche worde. De Halbvokal /y/ isch zu /ky/ wore.
| Labial | Inter- dental |
Dental | Alveolo- palatal |
Velar | Pharyngal | |
| Plosiv | p | t | k | |||
| Nasal | m | n | ||||
| Frikativ | f v | θ ð | s z | ʃ ʒ | x | ʕ |
| Vibrant | r | |||||
| Approximant | kj | |||||
| Lateral | l |
| Vorderzunge | Zentral | Hinterzunge | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Ungrun. | Grun. | Grun. | |||
| gschlosse | i | u | |||
| halbgschlosse | e | o | |||
| offe | a | ||||
Die Tabelle bnutzt IPA-Zeiche im Gägesatz zum Artikel wo d DMG Umschrift bnutzt (lueg Arabisches Alphabet).
Well en Plosiv zum ene Frikativ werd, wenn er vor en andere Plosiv z sto chunt, zaigt die Sprooch aigenartigi Paradigme uf. Da zaigt sich dütli bi de Verbkonjugation:
| korm. | arab. | tütsch |
| kitep | kataba | er het gschribe |
| kiθpet | katabat | si het gschribe |
| xtuft | katabtu | i ha gschribe |
| p-axtop | ’aktubu | i schriibe |
| xtop ! | ’uktub! | schriib! |
Au bide "brochne Plural" füert die Dissimilation vo zwee Plosive zu Forme, wo starch vom Singular abwiiche chönet:
kilp : klep (ar. kalb : kilāb) "Hund";
katt : xtat (ar. qiṭṭa : qiṭṭāt) "Chatz";
payt : pkyut (ar. bayt : buyūt) "Huus";
paθpun : ftamin (< *patmun : *ptamin < gr. potamón) "Fluss".
S letzti Biispil zaigt au, as de Dialekt zypro-griechischi Wörter ufgnoo het. Wiiteri Biispil: maksul "Ernte" (gr. maxoúlin); kišnar : kšenir "Hacke" (gr. xinárin).; kunnelli "Chüngel" (gr. kounéli).
E paar Wörter: šimps (ar. šams) "Sune"; kamar (ar. qamar) "Moo"; nažme : ntžum (ar. nağm : nuğūm) "Stern : Sterne"; sama (ar. samāʔ) "Himmel".
Zaale: 1 exen; 2 xnayn; 3 tlaxe; 4 arpaʕa; 5 xampse; 6 sitte; 7 sapaʕa; 8 xmenye; 9 tisʕa; 10 ʕašra.
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Alexander Borg: A comparative glossary of Cypriot Maronite Arabic (Arabic-English). With an introductory essay. (=B. Spuler (Hrsg.): Handbuch der Orientalistik, Abt. 1. Der Nahe und der Mittlere Osten. Bd. 70) Leiden 2004. ISBN 90-04-13198-1
- Alexander Borg: Cypriot Arabic. A histor. and comparative investigation into the phonology and morphology of the Arab vernacular spoken by the Maronites of Kormakiti village in the Kyrenia district of North-Western Cyprus. (=Abhandlungen für die Kunde des Morgenlandes. 47,4). Stuttgart 1985. ISBN 3-515-03999-6