Gravis (Typografii)

De Akzänt Gravis (vum latiinische gravis „schwär“) isch e diakriitischs Zeiche, wu e bstimmti Ussproch odder d'Bedonig vu'me-ne Vokal aazeigt. Er zeigt vu links obe noch rächts unte, isch also d'Spiegelig vum Akuut.

S Zeiche daucht zum erste Mol im Altgriechische im 3. Johrhundert v. Chr. uff. Er chunnt numme am Änd vum Wort vor un stoht für d'Bedonig vum Vokal. De βαρεῖα (bareía), wie-n-er im Griechische gnännt wird, isch sit de griechische Rächtschribreform vu 1976 nümi in Verwändig.

Im Französische verändert de Gravis uff à, ù d'Ussproch nit, dient abber zur Unterscheidig vu Homophon: ça/çà, a/à, la/là, ou/où. Uff em è stoht de Akzänt für e Öffnig vum Vokal zu [ɛ]. De Büechstabe dönt gliich wie sälle mit em Zirkumflex (ê), unterscheidet sich abber dütlig vu é un e.

S Italiänisch bruucht de Gravis uff à, è, ì, ò, ù numme am Wortänd. Meistens zeigt er di bedonti Silbe aa, in mänke Wortpaar nümmt mer en abber au zur Unterscheidig vu Wörter, wu gliich döne (da/dà, si/sì). E bedonts e wird abber numme dänn è gschribe, wenn's au [ɛ] gsait wird, für d'Ussproch [e] wird de Akuut bruucht. Näbe ì, ù chömme au í, ú vor.

Im Rätoromanische unterscheidet de Akzänt Wortpaar wie en (in) un èn (si sin) odder gia (scho) un gìa (Giige). Au im Norwegische (Bokmål un Nynorsk) were gliich usgsprocheni Wörter durch de Gravis unterschide (òg „au“ vs. og „un“).

Im Schottische Gälisch zeigt de Gravis d'Vokallängi aa. Im Waliisische degege setzt mer en zur Kännzeichnig vu'me-ne churze Vokal in Wörter, wu mer en ohni Gravis mit langem Vokal usspräche det (mẁg „Dasse“ vs. mwg „Rauch“).

Pinyin, di latiinischi Tranksription vum Mandarin, kännt de Gravis uff de Büechstabe à, è, ì, ò, ù, ǜ. Wie in andere Tonsproche zeigt er aa, dass de Don ghäit.

In de Informatik heißt de Gravis fachsprochlig Backtick odder Backquote (änglisch für „ruckwärts gneigts Hochkomma“ bzw. „eifachs Aafiehrigszeiche“). Er wird paarwis zur Chlammerig vu Bezeichner odder iibättete Kommandoziilebefehl benutzt.

D'Dieth-Schriibig schlat de Gravis uff de Büechstabe è, ì, ò, ö̀, ù, ǜ vor (s è wird allerdings erst 1986 vum Schmid-Cadalbert vorgschla, de Dieth hät ë verwändet). De Akzänt stoht in all denne Büechstabe für d'Öffnig. De Büechstabe ö̀ isch kei Unicode-Zeiche un müeß sällewäg mithilf vu'me-ne kombinierende Gravis dargstellt were. S ǜ isch wäge de Verwändig im Mandarin un im Vietnamesische in de Zeichesatz uffgnuu wore.

Im Zeichesatz ASCII hät's s Zeiche `, wu für de Gravis verwändet wird. In de Zeichesetz vu de ISO-8859-Familie hät's usgwehlti Zeiche mit Gravis, ISO 8859-1 hät zum Bispil À, à, È, è, Ì, ì, Ò, ò, Ù un ù.

Unicode hät no meh fertigi Zeiche mit Gravis. Ußerdemm cha jedes ander Zeiche durch e nochgstellte kombinierende Gravis dargstellt were. S Zeiche elei hät d'Unicode-Bezeichnig GRAVE ACCENT (Nummere U+0060).

Bi TeX un LaTeX cha mer alli Zeiche mit Gravis darstelle. Es gitt dodefür zwei Befehl:

• Im Tekschtmodus für de Tekschsatz erzügt \`a e à.
• Im mathematische Modus für de Formelsatz erzügt \grave a d'Formle ${\displaystyle {\grave {a}}}$.

• Büechstabe mit Gravis un ihri Unicode-Maskierig