D Alaane

D Alaane (noigriech. Ἀλανοί, Halanī; vo iraanisch Aryanam, vgl. ossetisch allon „legendäärs Volk vo dr Früezit“^[1]) si en iraanischs Ritervolk gsi, en östlige Däilstamm vo de Sarmate. Si häi as Stammesverband wääsentlig lenger exisitiert as die üübrige Sarmatestämm und häi in dr spöötere Zit au anderi Kulturelimänt ufgnoo.

D Alaane häi vom 2. Joorhundert v. d. Z. im nördlige Kasachstan und nordöstlig vom Kaspische Meer as Nomaade gläbt, si aber sit dr Middi vom 1. Joorhundert n. d. Z. under em Druck vo Nomaadeverbänd witer im Oste, wie de Xiongnu, in die süüdrussische Steppe zwüsche dr Wolga, em Don und em Kaukasus zooge. Noch dr Erooberig vo iirem Stepperiich dur d Hunne im 4. Joorhundert het sich e Däil von ene de Hunne uf iire Züüg gege Weste aagschlosse und isch spööter bi dr sognennte Völkerwanderig drbii gsi, wääred die üübrige im Nordkaukasus und Kaukasusvorland bliibe si.

Bi dr Völkerwanderig si alaanischi Chriegerverbänd und iiri Familie drbii gsi, zerst in zwäi, spööter in drei Grubbe. Äini het sich de Züüg vo de Westgoote aagschlosse und het sich schliesslig mit iine in Südgallie niidergloo. Die bekannteri Grubbe het sich de Wandaale aagschlosse und het in Nordgallie e Stammesriich vo röömische Föderaate gründet, wo für e Zitli bestande het. Si häi bim Siig über d Hunne in dr Schlacht uf de Katalaunische Fälder mitghuilfe. No vor deere Schlacht het sich e Däil von ene abgspaltet und isch mit de Wandaale und Sueebe uf die Ibeerischi Halbinsle zooge, wo im Süüde au en churzlääbigs Alaaneriich entstande isch. Noch däm sinere Zerstöörig dur d Westgoote isch die Grubbe mit de Wandaale uf Nordafrika. Alli Alaane, wo sich in Gallie, Ibeerie und Afrika niidergloo häi, häi sich bald mit dr iihäimische Bevölkerig vermischt und nume Ortsnääme (wie Alenquer in Bordugal) und Legände erinnere no an si.

D Alaane, wo im Vorland vom Nordkaukasus zruggbliibe si, häi im Früemiddelalter bis zum 9. Joorhundert en organisierts Köönigriich gründet, wo d Meerhäit vo dr Bevölkerig sässhaft gsi isch und e Däil nid Iraanisch gschwätzt het. Middelalterligi Kwelle erwääne au chliineri alaanischi Grubbe uf dr Krim und am Aafang au in dr Zentraal-Ukraine. D Ooberschicht vom kaukasische Köönigriich Alaanie isch zum Däil christianisiert worde und s Land isch erst im Mongoolesturm im 13. Joorhundert undergange. Die Alaane si die sproochlige Vorlöifer vo de Osseete, wo hüt im Kaukasus lääbe.^[2]

D Jasse, wo im 13. Joorhundert uf Ungarn und in d Noochberländer gflüchdet si, gönge woorschinlig uf kaukaasischi Alaane zrugg.

Dr Ardikel «Alanen» uf dr dütsche Wikipedia

• Reinhard Wenskus: Alanen. In: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde (RGA). 2. Uflag. Band 1, Walter de Gruyter, Berlin / New York 1973, ISBN 3-11-004489-7, S. 122–126.
• Wilhelm Tomaschek: Alani. In: Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft (RE). Band I,1, Stuttgart 1893, Sp. 1282–1285.
• Agustí Alemany: Sources on the Alans. Critical Compilation (in Handbuch der Orientalistik. Abteilung 8: Handbook of Uralic Studies. Band 5). Brill Academic Publishers, Leiden u. a. 2000, ISBN 90-04-11442-4
• Iaroslav Lebedynsky: Les nomades. Les peuples nomades de la steppe des origines aux invasions mongoles (IXe siècle av. J.-C. – XIIIe siècle apr. J.-C.). Errance, Paris 2003, ISBN 2-87772-254-6.

 Commons: Alans – Sammlig vo Multimediadateie

• Wassili Abajew, Harold Walter Bailey: Alanen. In: Ehsan Yarshater (Hrsg.): Encyclopædia Iranica (änglisch, inkl. Literaturaagabe) (änglisch)
• Wladimir Kusnezow: Alanen (Alanoi, Alani) (PDF) auf der Wissensdatenbank des GWZO der Universität Leipzig.
• Agustí Alemany: Alania im 6. Jahrhundert: Zwischen Byzanz, dem sassanidischen Iran und der türkischen Welt. (PDF; 110 kB) 2003 (änglisch)

1. ↑ Ronald Kim: On the historical phonology of Ossetic: the origin of the oblique case suffix.
2. ↑ Brentjes, Burchard (Berlin) and Danoff, Christo (Sofia), “Alani”, in: Der Neue Pauly, Uusegee vo: Hubert Cancik, Helmuth Schneider (Antike), Manfred Landfester (Rezeptions- und Wissenschaftsgeschichte). doi:10.1163/1574-9347_dnp_e112730. First published online: 2006.