Steinkopf

Eerw. Christiaan Albrecht van die Londense Sendinggenootskap (LSG) het alreeds in 1809 toestemming van die Kaapse koloniale owerhede verkry om sendingwerk in die gebied te doen. Die eerste sendingstasie was in 1817 by Besondermeid deur eerw. Johann Heinrich Schmelen van die LSG gestig. Hy het dit Steinkopf genoem, na aanleiding van sy geestelike mentor in Londen, dr. Carel Steinkopf. Toe die LSG in die gebied begin werk het, was die gebied onder die beheer van 'n Nama-kaptein, Vigiland Orlam, wat 'n onderkaptein was van kaptein Cupido Witbooi, wat toe die oorhoofse leier van die noordelike deel van Klein-Namakwaland tussen die Buffelsrivier en die Oranjerivier was.

Die sendingstasie is in 1838 deur eerw. Michael Wimmer na die plaas Kookfontein ongeveer 5 km noord van Besondermeid verskuif waar die huidige dorp Steinkopf mettertyd ontwikkel het. Die sendingwerk op Steinkopf is in 1840 deur die Rynse Sendinggenootskap (RSG) oorgeneem toe die LSG die gebied verlaat het. Steinkopf het in 1847 deel van die Kaapkolonie geword toe die koloniale grens tot by die Oranjerivier uitgebrei is, maar dit was eers in 1913 met die instelling van die 1909-Wet op Sendingstasies en Gemeenskapsreservate dat direkte staatsbeheer in die Steinkopf-gebied ingestel is. In 1934 het die Rynse Sendinggenootskap hul werk op Steinkopf opgeskort en is die sendingwerk deur die Nederduitse Gereformeerde Kerk (NG Sendingkerk) oorgeneem. Dit was eers in 1994 dat die plaaslike sendingkerk deel van die Verenigende Gereformeerde (VGKSA) geword het, na kerkeenheid tussen sommige van die eerstydse aparte NG kerke.

In die vroeë jare van die sendingstasie was Steinkopf ook geraak deur die geweldadige botsings tussen die San-jagters en veeboer-gemeenskappe wat gereeld in die koloniale grensgebiede voorgekom het. Die gesamentlike graf van 32 kinders by Kinderlê ten noorde van die dorp is vandag steeds 'n stille herinnering aan die bloedige botsings, wat die San feitlik heeltemal uitgewis het in die gebied.

Met die bou van die koperspoorlyn vanaf die kopermyne by Okiep het die spoorlyn op pad na Port Nolloth deur Steinkopf geloop en het die sendinstasie 'n tydperk van redelike opbloei beleef. Steinkopf was ook in 1902 deur die Boeremagte onder leiding van Generaal Jan Smuts binnegeval en baie mense moes wegvlug en het in vlugtelingkampe in Port Nolloth gebly. Baie plaaslike inwoners het as soldate aan die kant van die Engelse tydens die oorlog geveg as deel van die sogenaamde Town Guards en Border Scouts. By Klipfontein, ongeveer 10 km ten noorde van die dorp op die pad na Port Nolloth, word vandag steeds grafte aangetref van soldate wat in die Anglo-Boereoorlog gesneuwel het, asook oorblyfsels van die spoorwegstasie en hotel wat eens voorsiening vir reisigers van die kopertrein gemaak het.

 

Die dorp het ongeveer 7 850 inwoners. Die gebied is die noordelikste punt van die Namakwalandse blomstreek. Die dorp is geleë in 'n winterreënvalstreek alhoewel somerreën wel voorkom. Die gebied dien ook as 'n groot kommunale area vir hoofsaaklik veeboerdery. Die berge rondom die dorp is een van drie plekke in Namakwaland wat met drie plantbiome kan spog. Een van die biome is die Kaapse fynbos. Die twee ander gebiede is die Kamiesberge en die Richtersveld. Die dorp is geleë binne een van die Namakwalandse geografiese streke wat as die Namakwalandse Klipkoppe bekend staan, maar deel van die gebied se kommunale gronde aan die ooste val ook binne die Boesmanland, terwyl die westelike dele deur die Sandveld beslaan word.

Die inwoners maak meesal 'n bestaan kommunale veeboerdery of werk as trekarbeiders by myne of groter dorpe selfs buite die gebied. By Henkries, ongeveer 50 km noordoos van Steinkopf-dorp, is 'n dadelplaas wat deur die staat bedryf word en dadels is redelik vryelik verkrygbaar op Steinkopf.

Steinkopf was voorheen 'n redelike belangrike opvoedige sentrum toe dit vir dekades lank die enigste hoërskool vir kinders in Namakwaland was wat deur die destydse Nasionale Party-regering as Kleurlinge geklassifiseer is. Leerders van heinde en verre het toe die plaaslike hoërskool bygewoon. Vandag bied Steinkopf steeds belangrike maatskaplike dienste aan mense uit ander dele van die Namakwastreek deur Huis E.J. Appies, 'n tehuis vir bejaardes, en die Immanuel Sentrum vir Gestremdes.

• Kinderlê, monument wat 'n massamoord op Nama-kinders gedenk.
• Lys van dorpe in Suid-Afrika

• Op Pad in Suid-Afrika. B.P.J. Erasmus. 1995. ISBN 1-86842-026-4
• The Social Structure of Cape Coloured Reserve. W.P. Carstens.1966.
• The History of Copper Mining in Namaqualand. John Smalberger.1975. ISBN 0 620 25473 4
• The Defence and Relief of O'okiep Cape Colony,Brian L. Kieran. 1995. ISBN 976-8136-30-8
• The Invisible Women Zara Schmelen. Ursula Trupper. 2006. ISBN 3-905141-91-4