Lingua Franca Nova
Lingua Franca Nova (ook bekend as Elefen, en gereeld afgekort as LFN) is 'n kunsmatige taal, deur Dr. C. George Boeree saamgestel, om as hulpmiddel te dien in internasionale kommunikasie. Dit is saamgestel uit 'n mengsel van die tale Frans, Italiaans, Portugees, Spaans en Katalaans, met 'n grammatika soortgelyk aan die kreoolse tale soos Bislama, Tok Pisin en Papiamentu. Die kort naam vir die taal is LFN. Die LFN-groep het hul eie wiki en sedert 19 April 2018 ook hul eie Wikipedia.
| Lingua Franca Nova | ||
|---|---|---|
| Gepraat in: | ||
| Gebied: | ||
| Totale sprekers: | >100 | |
| Taalfamilie: | Indo-Europees Kunsmatige taal Lingua Franca Nova | |
| Skrifstelsel: | Latynse en Cyrilliese alfabet | |
| Taalkodes | ||
| ISO 639-1: | geen | |
| ISO 639-2: | ||
| ISO 639-3: | lfn | |
 | ||
| Nota: Hierdie bladsy kan IFA fonetiese simbole in Unicode bevat. | ||
Inleiding
wysigDie woordeskat van die taal is afkomstig van vyf romaanse tale: Frans, Spaans, Portugees, Italiaans en Katalaans, maar die grammatika is nader aan die kreool se tale. Soos meeste werkwoorde in Afrikaans, verander die werkwoord nie na aanleiding van die persoon nie:
- Me scrive - ek skryf
- Tu scrive - jy/u skryf
- El scrive - hy/sy/dit skryf
- Nos scrive - ons skryf
- Vos scrive - julle skryf
- Los scrive - hulle skryf
Grammatika
wysig- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Grammatika van Lingua Franca Nova.
LFN het 'n analitiese grammatika en lyk soos die grammatika van tale soos die Haïtiaanse Kreools, Papiaments en Afrikaans.
Letterkunde
wysigDie eerste oorspronklike roman wat in Lingua Franca Nova gepubliseer is, was La xerca per Pahoa ["die soektog na Pahoa"], geskryf deur Vicente Costalago;[1] Uitgewers het in 2020 (internet) en 2021 (boek) begin. Die tweede oorspronklike boek wat gepubliseer is, was La marcia nonconoseda, ook deur dieselfde skrywer.[2]
Vertaalde literatuur
wysigDie eerste vertaalde teks was Hills Like White Elephants, deur Ernest Hemingway; vertaal deur Daniel Alegrett in 1999. Dit is 'n voorbeeld van oud lingua franca nova[3]:
- La colinas tra la vale de la Ebro eseva longa e blanca. Esta parte no ave ombra e no arbores, e la stasion eseva entra du linias de ferovia su la sol. Prosima contra un lado de la stasion, aveva la ombra tepida de la construida e un cortina, fada de cordas de granos de bambu, pendente tra la porta abrida a en la beveria, per mantenir la moscas a estra. La american e la fia ce le acompaniava, sentava se a un tabla su la ombra, estra la construida. Eseva multe calda, e la tren rapida da Barselona venira en cuatrodes minutos. El parava se en esta stasion entra dudes minutos e partiva a Madrid.
Ons moet wag tot 2008 om ander literêre tekste in hierdie taal te sien[3]. Hierdie keer is dit Bocragonia (Lewis Carroll se Jabberwocky-poësie) en La cade de la Casa de Usor, vertaal deur Simon Davies[3]. Hierdie elefenista het ander werke vertaal soos Alisia en la pais de mervelias, vertaal in 2010 en gepubliseer in 2012, wat dit die eerste papierpublikasie in hierdie taal gemaak het.
Hier is 'n uittreksel uit Alisia en la pais de mervelias, 'n voorbeeld van die taal wat amper in sy finale stadium is:
- “A acel dirije,” la Gato dise, brandante se pedeta destra, “un Xapor abita: e a acel dirije,” brandante la otra pedeta, “un Lepre de Marto. Visita la un o la otra, como tu desira: ambos es fol.”
- “Ma me no vole pasa entre persones fol,” Alisia comenta.
- “O! tu no pote evita lo,” la Gato dise: “asi, tota de nos es fol. Me es fol. Tu es fol.”
- “Como tu sabe ce me es fol?” Alisia dise.
- “Sin duta tu es,” la Gato dise, “car si no, tu no ta veni asi.”
Simon Davies het ook La prince peti, deur Antoine de Saint-Exupéry vertaal; in 2009. Hierdie teks is oorspronklik deur iemand anders vertaal maar, nadat hy ontdek het dat dit nie 'n vertaling uit die oorspronklike is nie, maar uit Engels, het Simon Davies besluit om dit van die begin af te hervertaal.
Tussen 2013 en 2014 het Simon Davies ook Tra la mirror vertaal, e lo cual Alisia trova a ultra[3].
En in 2014 het C. G. Boeree La trajedia de re Lear, deur William Shakespeare, vertaal, synde die eerste toneelstuk wat in 'n nuwe lingua franca vertaal is[3].
In 2018 het Simon Davies A Study in Scarlet[3] vertaal en op 29 April 2019 het hy die vertaling van die eerste boek van die Eneïde[3] voltooi.
- Me canta armas e la om ci, de la costas de Troia, escluida par fortuna, ia veni la prima a Italia e la bordas Lavinian, multe lansada sur la teras e la profonda par la fortia de la altas, su la coleria memoriosa de Juno savaje; multe ance en gera el ia sufri, asta fundi un site e introdui dios a Latio, de do es la popla Latina, la padres de Alba Longa, e la murones de Roma alta.
Op 22 Junie 2019 het Vicente Costalago die Evanjelio de San Marco[3] vertaal op grond van die Engelse en Spaanse weergawes van die Vatikaan-Bybel. Dit is die derde volledige teks van die Bybel wat in hierdie taal vertaal is, die Tweede Brief van Johannes is die tweede, wat in 2008 deur dieselfde skrywer vertaal is; en Prediker die eerste, vertaal deur Dave MacLeod in 2006. Fragmente van ander dele van die Bybel is vertaal, soos dele van die Evangelies volgens Lukas en Johannes.
Op 10 November 2019 het Vicente Costalago die eerste hoofstuk van Don Quixote vertaal en op 22 Februarie 2020 het hy die vertaling van die Evangelie volgens Matteus voltooi.[3]
Voorbeelde
wysig- Bon dia - goeie dag
- Alo - hallo
- Como es tu? - hoe gaan dit met jou?
- Bon, e tu? - goed, en self?
- No mal - nie te sleg nie
- Ce es tu nom? - wat is jou naam?
- Me nom es Maria - my naam is Maria
- Grasias! - dankie!
- Tu es vera bela -- jy is baie mooi
- Pardona? - verskoon tog?
- Me ama tu - ek hou van jou
- Me debe vade aora - ek moet nou gaan
- Asta la ora? - sien jou later?
- Bon sera - goeie naand
- Bon fortuna - sterkte
Lingua Franca Nova luister
- Lingua Franca Nova is ontwerp om 'n besonder eenvoudige, konsekwente, en maklik leerbare taal vir internasionale kommunikasie te skep.
- Dit het 'n aantal positiewe eienskappe:
- Dit het 'n beperkte aantal foneme. Dit klink soortgelyk aan Italiaans of Spaans.
- Dit word foneties gespel. Geen kind hoef jare te spandeer om dit aan te leer nie.
- Dit het 'n heeltemal gewone grammatika. Dit is min of meer so eenvoudig as Engels of Indonesies.
- Dit het 'n beperkte en heel-gereelde stel produktiewe affikse vir roetine woordafleiding.
- Dit het goed gedefinieerde reëls vir woordorde, in ooreenstemming met baie groot tale.
- Dit het 'n woordbasis wat sterk gewortel is in die moderne Romaanse tale. Hierdie tale is self wydverspreid en invloedryk, plus hulle het die grootste deel van die Engelse woordeskat bygedra.
- Dit is ontwerp om Latynse en Griekse tegniese neologismes natuurlik te aanvaar, die de facto "wêreldstandaard".
- Dit is ontwerp om relatief "natuurlik" te wees vir diegene wat vertroud is met Romaanse tale, sonder om enigsins moeiliker vir ander persone te wees om aan te leer!
Verwysings
wysig- ↑ "La xerca per Pahoa". Besoek op 29 Maart 2022.
{{cite web}}:|archive-date=requires|archive-url=(hulp) - ↑ "La marcia noncoseda". Besoek op 29 Maart 2022.
{{cite web}}:|archive-date=requires|archive-url=(hulp) - ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Costalago, Vicente. "Leteratur romanica e elefen" (PDF).
La testo prima traduida a elefen ia es Colinas como elefantes blanca, par Ernest Hemingway, traduida par Daniel Alegrett en 1999.
Eksterne skakels
wysig| Wikimedia Commons bevat media in verband met Lingua Franca Nova. |
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir Lingua Franca Nova.
- Lingua Franca Nova Geargiveer 20 Februarie 2014 op Wayback Machine
- Lingua Franca Nova – Wiki Geargiveer 8 Mei 2013 op Wayback Machine
- Lingua Franca Nova – Yahoo Geargiveer 3 Februarie 2006 op Wayback Machine
- Lingua Franca Nova – Facebook
- Lingua Franca Nova – Disionario
- Lingua Franca Nova – Omniglot
| Hierdie artikel oor 'n taal, taalgroep of taalfamilie is slegs 'n saadjie. Jy kan help deur dit uit te brei. |