Vakuool
'n Vakuool is 'n ruimte in die sitoplasma van 'n sel wat deur 'n membraan begrens word en met vloeistof gevul is.
Sodanige ruimtes kom in sowel plant- as dierselle voor en het dikwels verskillende funksies en gevolglik verskillende benamings. In eensellige diere soos Amoeba, word byvoorbeeld kloppende vakuole aangetref, wat waarskynlik as uitskeidingsorganelle funksioneer. In dieselfde dier word voedsel ingeneem deurdat dit met sitoplasma omring word en daar 'n holte met die voedsel daarbinne gevorm word – bekend as 'n fagosoom (voedselvakuool). By hoër ontwikkelde diersoorte is sulke vakuole uiters seldsaam. Lisosome word soms ook as vakuole geklassifiseer. Hierdie beskrywing het betrekking op die vakuole wat in plantselle voorkom en in die volwasse plantsel die grootste deel van die selinhoud uitmaak. By die jong plantsel verskyn daar verskeie sulke klein vakuole. Namate die sel groei, word die vakuole groter en sluit hulle geleidelik by mekaar aan om een groot vakuool te vorm. Hierdeur word die sitoplasma geleidelik verdring totdat dit later net 'n dun, wandstandige lagie is.
Die vloeistof in die vakuool word selsap genoem. Dit bestaan hoofsaaklik uit water waarin 'n verskeidenheid opgeloste stowwe en kolloïede aanwesig is. Die membraan wat die vakuool van die omringende sitoplasma afsluit, word die tonoplast genoem. Dit is ook differensieel-deurlatend en beheer dus die in- en uitvloei van stowwe in die vakuool.
Die funksies van die vakuool sluit in:
- Die berging van water, anorganiese en organiese verbindings,.
- Meganiese steunverlening en stewigheid aan die sel deurdat dit 'n uitwaartse druk op byvoorbeeld die selwand uitoefen.
- Intrasellulêre vervoer.
- Verskeie gespesialiseerde funksies, byvoorbeeld vertering en uitskeiding in eensellige en primitiewe meersellige diere.
