Universalisme
Universalisme is 'n sambreelterm vir 'n verskeidenheid godsdienstige, teologiese en filosofiese konsepte wat aanspraak maak op universele geldigheid en toepassing. Dikwels word dié term gebruik om na godsdienste te verwys wat oop staan vir enigeen en oor alle etniese, godsdienstige, nasionale en kulturele grense heen, of die proses waarvolgens die heelal teen die einde van die tyd in 'n harmoniese toestand sal verkeer, selfs al word dit, afhangende van 'n bepaalde godsdiens of filosofie, op heel verskillende maniere bereik.
Universalisme in die Christendom
[wysig | wysig bron]
Die Christelike leerstelling van apokatastasis of alomvattende versoening word soms gelykgestel aan die "versoening van die heelal" en sodoende ook Christelike universalisme genoem. Godsdienstige pluralisme erken dat elke godsdiens sy eie pad van verlossing en juiste manier van betrokkenheid met die Goddelike ontwikkel wat sodoende oop staan vir alle mense. In 'n sekere sin geld dit ook vir die ekumeniese beweging.
As godsdienstige stroming in die Christendom het universalisme al in die antieke tydperk na vore gekom, soos in die werke van die vroeë Christelike geleerdes en teoloë Clemens van Alexandrië (150-215) en Origines (185-254), maar eers teen die middel van die 18de eeu het universaliste, wat deur die predikwerk van George De Benneville (1703-1793) en John Murray (1741-1815) beïnvloed is, as 'n georganiseerde beweging opgetree. Nadat die Verligting sy invloed op dele van die Calvinistiese stroming binne die Protestantse Christendom laat geld het, is fundamentele leerstellings in sommige Calvinistiese kringe hersien en die moontlikheid van 'n universele verlossing van die mensheid teologies oorweeg.[1]
Vir universalistiese Christene was dit ondenkbaar dat 'n mens-liewende God slegs 'n klein gedeelte van die mensheid tot redding sou uitverkies en die res in ewige verdoemnis sou stuur. So het hulle aangeneem dat enige goddelike straf ná die dood slegs tydelik kon wees en die menslike siel na 'n proses van spirituele reiniging bereid sou wees vir 'n ewige lewe in die teenwoordigheid van God.
Terwyl Murray se universalistiese gedagtes nog as gematigde Calvinisme beskryf kan word, het aanhangers van universalisme in die laat 18de eeu onder die invloed van die Amerikaanse teoloog Hosea Ballou (1771-1852) gekom wat Calvinistiese leerstellings summier verwerp en 'n unitariese konsep van God ontwikkel het, terwyl hy ook Jesus se offerdood begin herinterpreteer het. Volgens hom was dit geen volkome soenoffer vir menslike sondes nie, maar eerder 'n betoning van God se oneindelike liefde en onverbreekbare band met die mensheid. Ballou het daarnaas ook die aanwending van rede en gesonde verstand by die beoefening van 'n godsdiens beklemtoon.
Vanaf die 19de eeu het Universaliste nouer bande met Unitariërs begin smee, siende dat albei groepe baie beskouings en geloofspraktyke gedeel het. Nadat verskeie pogings aangewend is om die twee nasionale liggame van die twee geloofsgroepe, die Universalist Church of America en die American Unitarian Association, te verenig, het die twee denominasies uiteindelik in 1960 besluit om saam te smelt. In die volgende jaar is die Unitarian Universalist Association formeel in die lewe geroep.
Kyk ook
[wysig | wysig bron]- Agnostisisme
- Ateïsme
- Deïsme
- Gnostisisme
- Monoteïsme
- Panenteïsme
- Panteïsme
- Politeïsme
- Post-teïsme
- Teïsme
