Mediant

In musiek, is die mediant (Latyn: om in die middel te wees^[2]) die derde trap van 'n diatoniese toonleer, wat die noot halfpad tussen die tonika en die dominant is.^[3] Dit wordin solfege as mi gesing. Net so is die submediant halfpad tussen die tonika en subdominant.^[4] Die vyfde noot is byna altyd 'n rein kwint, terwyl die derde noot ’n mineur- of majeurderde kan wees.

Schenker-ontleders is van mening dat hierdie trap van die toonleer ’n uitbreiding van die tonika is aangesien hulle twee gemeenskaplike tone het.^[5] Aan die ander kant, in Duitse teorie afgelei van Hugo Riemann word die mediant in die majeur beskou as die dominantparallel, Dp, en in die mineur die tonikaparallel, tP.

Die mediantakkoord kan op verskeie maniere in Romeinse syfers geskryf word. In majeurtoonlere, is die mediantakkoord in die mineur en word dit geskryf met die Romeinse iii. In 'n natuurlike mineurtoonleer kom die mediant as 'n majeurakkoord voor word word dit geskryf met die Romeinse III. In harmoniese mineurtoonlere en stygende melodiese mineurtoonlere, word die sewende trap van die toonleer met ’n halftoon verhoog van 'n subtonika na 'n leitoon, waardeur 'n vergrote mediantakkoord geskep word wat geskryf word met die Romeinse (♭)III⁺.

Byvoorbeeld, in die C-majeurtoonleer (wit note op 'n klavier, begin op C), is die mediant die noot E; en die mediantakkoord is E-mineur, wat bestaan uit die note E, G, en B. Daarom is Em is die iii-akkoord in die C-majeurtoonleer. Ook, in die natuurlike A-mineurtoonleer (dieselfde wit note, maar begin nou begin op A), is die mediant C, en die mediantakkoord is C (of C-majeur) wat bestaan uit die note C, E en G. Daarom is C die III-akkoord in die A- (natuurlike) mineurtoonleer. Maar as die harmoniese mineurtoonleer gebruik word, sal G verhoog word na G♯, wat die akkoord verander na Caug, wat bestaan uit die note C, E en G♯. Caug is dus die III⁺-akkoord in die A- harmoniese mineurtoonleer.

"Mediant" verwys ook na 'n verhouding tussen musikale toonsoorte. Byvoorbeeld, in verhouding tot toonsoort A- (natuurlike) mineur, is die toonsoort C-majeur die mediant en dien dit dikwels as ’n middelpunt tussen I en V (vandaar die naam). Tonikalisering of modulasie na die mediant is redelik algemeen in stukke wat in mineurtoonsoorte geskryf is, en dien gewoonlik as die tweede temagroep in sonatevorm, want dit is baie maklik om III in mineurtoonsoorte te tonikaliseer (dit is onnodig om note te verander). Tonikalisering van III in majeurtoonsoorte is nogal seldsaam in klassieke harmonie, in vergelyking met, byvoorbeeld modulasie na die V in die majeurtoonsoorte, maar medianttonikalisering in majeurtoonsoorte is 'n belangrike kenmerk van laat-Romantiese musiek.