Matilda Ksjessinskaja

Matilda Feliksowna Ksjessinskaja (Pools: Matylda Maria Krzesińska, Russies: Матильда Феликсовна Кшесинская; 31 Augustus [O.S. 19 Augustus] 1872 – 6 Desember 1971; ook van 1935 af bekend as Romanofskaja-Krasinskaja) was ’n Russiese ballerina uit ’n Poolse familie. Haar pa, Feliks Krzesiński, en broer het albei in Sint Petersburg gedans. Sy was ’n minnares van die toekomstige tsaar Nikolaas II van Rusland voor sy troue en later die vrou van sy neef, groothertog Andrei Wladimirowitsj.^[1]

Sy was in die Weste bekend as Mathilde Kschessinska of Matilda Kshesinskaya.^[2]

Ksjessinskaja is op Ligovo, naby Peterhof, gebore. Sy het in die Mariinskiteater van Sint Petersburg gedans. Sy het haar debuut in 1890 gemaak in ’n ballet wat deur keiser Alexander III en tsesarewitsj Nikolaas bygewoon is en het die keiserlike familie ontmoet. In 1896 het sy die rang prima ballerina van die Sint Petersburgse Keiserlike Teaters gekry. Die ou maestro Marius Petipa het nie daarmee saamgestem nie en het geglo sy het haar posisie net gekry danksy haar invloed met die keiserlike familie.

Ksjessinskaja in Petipa se Die Farao se Dogter, 1898.

Ksjessinskaja se kostuum vir Petipa se Raymonda, c. 1900.

Petipa het Ksjessinskaja as danser bewonder, maar nie van haar persoonlik gehou nie, en hy was so magtig dat nie eens die keiser sy gesag bevraagteken het nie. Hy het haar toegelaat om net ’n paar nuwe rolle te skep, maar het haar in heropvoerings van sy ou werke gebruik en dikwels ingewikkelde choreografie uitgedink wat sy moes uitvoer.

In 1899 het prins Serge Wolkonsky direkteur van die Keiserlike Teaters geword. Hoewel hy die posisie net tot 1902 beklee het, het hy baie vermag. Hy was egter verplig om te bedank nadat hy met Ksjessinskaja gebots het omdat sy geweier het om die hoepels van ’n 18de-eeuse kostuum in die ballet La Camargo te dra.^[3]

Ksjessinskaja was van 1890, toe sy net 17 was, in ’n verhouding met die toekomstige tsaar Nikolaas II, toe nog tsesarewitsj. Dit het drie jaar lank gehou tot met Nikolaas se troue met prinses Alix van Hesse-Darmstadt in 1894, kort ná Aleksander III se dood.

Daar was verskeie skandale en gerugte oor haar vanweë haar verhoudings met twee Romanof-groothertoë: Sergei Michailowitsj en sy neef Andrei Wladimirowitsj. In 1902 het sy die lewe geskenk aan ’n seun, Wladimir. Hy het later die titel Sy Deurlugtige Hoogheid prins Romanofski-Krasinski gekry, maar het gesê hy was nooit seker wie sy pa is nie.^[4]

Hoewel Ksjessinskaja sjarmant en goedhartig teenoor kollegas was, was sy nie bang om haar bande met die tsaar te gebruik om haar posisie in die teater te versterk nie. Sy kon ook genadeloos met teenstanders wees.

Deur haar aristokratiese konneksies het sy ’n paar waardevolle eiendomme in die hoofstad aangeskaf. Dit was van die balkon van haar elegante woning dat Wladimir Lenin die rewolusionêre skare toegespreek het ná sy terugkeer van Switserland in 1917.

Ná die Russiese Rewolusie het Ksjessinskaja eers na die Franse Riviera getrek en toe na Parys, waar sy in 1921 met groothertog Andrei getroud is. Sy het nog 50 jaar geleef. Die Katolieke Ksjessinskaja het in 1925 die Russies-Ortodokse geloof aangeneem en haar naam na Maria verander. In 1929 het sy haar eie balletskool geopen waar sy studente soos dame Margot Fonteyn opgelei het. Sy het op 64-jarige ouderdom die laaste keer opgetree.

In 1960 het sy ’n outobiografie, Souvenirs de la Kschessinska (Engelse titel: Dancing in St. Petersburg: The Memoirs of Kschessinska) gepubliseer. Sy is in Parys dood, agt maande voor haar 100ste verjaardag.

• Hall, Coryne, Imperial Dancer: Mathilde Kschessinska and the Romanovs, Sutton Publishing, Engeland, 2005.
• Arnold L.Haskell. Diaghileff. Sy artistieke en persoonlike lewe. — NY, 1935.
• Marija Trofimova, "Prince Serge M. Wolkonsky – resensie van Posljednije Nowosti" (in Russies), Rev. Etud. Slaves, Parys, LXIV/4, 1992.

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Matilda Ksjessinskaja.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia