Lada (mitologie)

Lada of Lado is ’n Slawiese godheid van harmonie, vrolikheid, jeug, liefde en skoonheid wat amper vir seker nie in die antieke Slawiese goderyk bestaan het nie. Dit is waarskynlik die beste voorbeeld van wanopvatting, verwarring of pure versinsel in ’n poging om die Slawiese mitologie te rekonstrueer deur die onverantwoordelike vertolking van Slawiese volksverhale.

Die godin Lada was hoofsaaklik ’n skepping van die Renaissance, toe baie Slawiese humaniste en historici geïnteresseerd geraak het in antieke mitologie, ’n neiging wat begin is deur hul Italiaanse, Franse en Engelse eweknieë. Baie van hulle, veral Poolse en Tsjeggiese skrywers, het selfs probeer om die vergete Slawiese goderyk te rekonstrueer. Hoewel hul pogings meriete gehad het, het die meeste daarvan rampspoedige resultate gehad. Sekere historici het selfs tot die slotsom gekom dat Slawiërs Jupiter, Mars en ’n paar ander duidelik Latynse gode aanbid het. Slawiese gode is selfs geskep om gapings te vul.

In die vroeë 15de eeu het die Verordening van Krakow die sing van sekere afgode-liedere by somerfeeste verbied wat na ’n afgod "Lado" verwys het. Teen die einde van die eeu het die Poolse historikus Jan Długosz tot die slotsom gekom dat dit die Romeinse god Mars moet wees. Maciej Miechowski het in sy Chronica Polonorum, wat in 1521 geskryf is, "Lada" (wat hy besluit het die vroulike vorm van die onsydige "Lado" is) geïdentifiseer met "Leda", moeder van Castor en Pollux in die Griekse mitologie.

In die 17de eeu het die idee van Lado na ander Slawiese lande versprei. Niemand het eens getwyfel dat so ’n godheid bestaan het nie: die enigste vraag was of die godheid manlik of vroulik was. In die 18de eeu het die Russiese historikus Wasili Tatisjtsjef Lado beskryf as ’n soort Slawiese Kupido, en dit het die idee laat ontstaan dat dit ’n god of godin van liefde was. Die Kroatiese humanis Pavao Ritter Vitezovic, en later Matija Petar Katancic, het albei Lado "ontdek" in 18de-eeuse kontemporêre Kroatiese volksliedere wat tydens midsomernagfeeste gesing is. ’n 18de-eeuse Kroatiese monnik, Josip Bedekovic, het seker die beroemdste Lado-lied neergepen wat, soos hy beweer het, tydens die somer-sonstilstand gesing is deur ’n "groep meisies wat in ’n sirkel om ’n vuur gedans het":

Lepi Ive trga rože,
Tebi Lado sveti Bože:
Lado slušaj nas Lado.

Vertaling:

Mooi Johannes pluk blomme
Vir jou, Lado, heilige god:
Lado, luister na ons, Lado.

In 1981 het die Sowjet-argeoloog Boris Ribakof dit gebruik as bewys van die bestaan van Lada, die godin van die somer en die liefde. In sy ywer om te bewys dat daar inderdaad so ’n godin was, het Ribakof, met opset of per ongeluk, Bedekovic se teks verkeerd in Russies vertaal. Die oorspronklike Kroatiese Bože (God; in die vokatiewe naamval) het hy in Russies vertaal met die woord bozjestwo (godheid), en dus so betekenis gegee aan sy vermoede dat die vroulike godin Lada bestaan het. Daar word in sommige kringe tot vandag toe geglo dat die Slawiërs ’n godin van liefde aanbid het.

• Gesprek met Lada Geargiveer 17 September 2009 op Wayback Machine — Lada in antieke Rusland.
• Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel en:Lada (goddess)