Kerkstraat-bomontploffing
Die Kerkstraat-bomontploffing was 'n aanval wat Umkhonto we Sizwe, die militêre vleuel van die ANC, op 20 Mei 1983 in Kerkstraat in Pretoria geloods het. 'n Motorbom is hiervoor gebruik wat 19 mense gedood en 217 beseer het (waaronder verskeie swartmense).[1][2] Dit word as een van die grootste aanvalle deur die ANC in sy stryd teen apartheid beskou.
Die motorbom met 40 kg plofstof is buite Nedbank Plein in Kerkstraat-Wes gelaat om teen 4:30 nm op 'n Vrydagmiddag af te gaan. Die teiken was die Suid-Afrikaanse Lugmag (SALM) wat meeste van die kantore in die gebou gehuur het. Omdat dit teen spitstyd afgegaan het, is verskeie burgerlike persone egter ook gedood en beseer. Die hanteerders van die bom, Freddie Shangwe en Ezekial Maseko, sterf ook in die ontploffing, nadat dit 10 minute te vroeg afgegaan het. Ten minste 20 ambulanse is ingespan om die dooies en gewondes af te voer.
Waarheid- en Versoeningskommissie
[wysig | wysig bron]In 1997 en 1998 maak die ANC voorleggings aan die Waarheid- en Versoeningskommissie (WVK) wat aan die lig bring dat die aanval deur 'n spesiale operasie-eenheid van die ANC se Umkhonto we Sizwe onder bevel van Aboobaker Ismail georkestreer is. Sulke eenhede is deur Oliver Tambo, die ANC se president, in 1979 gemagtig. Ten tye van die aanval het hulle aan Joe Slovo as hoof van personeel gerapporteer, en Tambo het toestemming vir die operasie gegee.
Volgens die ANC se voorlegging is die aanval geloods in reaksie op 'n Suid-Afrikaanse grensaanval in Lesotho in Desember 1982, waarin 42 ANC-ondersteuners en burgers omgekom het, en vir die sluipmoord op Ruth First, 'n ANC-aktivis en vrou van Joe Slovo in Maputo, Mosambiek. Die voorlegging beweer ook dat 11 van die slagoffers van die Kerkstraat-bom SALM-personeel was, en dus 'n militêre teiken was. Die regsverteenwoordiger van sommige slagoffers het aangevoer dat 'n aanval op administratiewe personeel, insluitende telefoniste en tiksters, nie as 'n geldige militêre teiken beskou kan word nie.[3]
Tien MK-kaders, insluitende Aboobaker Ismail het vir amnestie vir hierdie daad (asook ander ontploffings) aansoek gedoen. Die aansoek is op verskeie gronde teengestaan, insluitende dat dit 'n terroriste-aanval was en dat dit disproporsioneel in verhouding tot die politieke doel was. Die WVK het bevind dat die aantal burgerlikes versus militêre personeel wat gedood is onduidelik is. Statistiek van die Suid-Afrikaanse Polisiediens het aangedui dat 7 lede van die SALM gedood is. Die kommissie het bevind dat minstens 84 van die beseerdes lede van die SALM of van sy werknemers was. Die amnestie is uiteindelik deur die WVK toegestaan.[4]
Kritici van Nelson Mandela probeer sy betrokkenheid te bewys met hierdie aanhaling uit sy boek: "As a leading member of the ANC’s executive committee, I had ‘personally signed off’ in approving these acts of terrorism."[5][6] Hierdie teks kom egter nie in sy boek voor nie.[7]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "1983: Car bomb in South Africa kills 16". BBC. 20 Mei 1983.
- ↑ "ANC Mastermind Campaign Justifies Pretoria Church Street Blast" (in Engels). SAPA. 6 Mei 1998. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 September 2008. Besoek op 4 Maart 2013.
- ↑ "Tambo ordered Church Street blast: ANC" (in Engels). SAPA. 12 Mei 1997. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 September 2008. Besoek op 8 Desember 2013.
- ↑ "Truth and Reconciliation Commission Amnesty Committee AC/2001/003" (in Engels). 2003. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Oktober 2008. Besoek op 6 Februarie 2007.
- ↑ Nelson Mandela & the Church Street Bombing, besoek op 4 Maart 2013
- ↑ Hy’s nie die enigste wat doodgemaak het, Beeld, 27 Januarie 2010
- ↑ Long Walk to Freedom, 1995, Mandela, N.