Epimeteus (maan)

Epimeteus   

Epimeteus soos op 3 Desember 2007 deur Cassini afgeneem.
Ontdekking
Ontdek deur	Richard Walker
Datum	18 Desember 1966
Wentelbaaneienskappe [1]
Epog 31 Desember 2003 (JD 2453005,5)
Halwe lengteas	151 410±10 km
Wentelperiode	0,694333517 d
Baanhelling	0,351±0,004 °
Satelliet van	Saturnus
Fisiese eienskappe
Afmetings	129,8 × 114 × 106,2 km [2]
Gem. radius	58,1±1,8 km [2]
Volume	≈ 780 000 km³
Massa	5,266±0,006×1017 kg [2]
Gem. digtheid	0,640±0,062 g/cm³ [2]
Oppervlak- aantrekkingskrag	0,0064-0,011 m/s² [2]
Ontsnapping- snelheid	≈ 0,035 km/s
Rotasieperiode	Sinkronies
Ashelling	Nul
Temperatuur	≈ 78 K

Epimeteus is ’n binneste maan van Saturnus en is genoem na die mitologiese Epimeteus, die broer van Prometheus. Dit is ook bekend as Saturnus XI.

Epimeteus volg feitlik dieselfde wentelbaan as die maan Janus. Sterrekundiges het eers geglo dit is net een voorwerp omdat hulle so na aan mekaar is.

Audouin Dollfus het ’n maan op 15 Desember 1966 gesien^[3] en die naam "Janus" voorgestel.^[4] Op 18 Desember het Richard Walker ’n voorwerp in dieselfde wentelbaan as Janus gesien, maar die posisie het nie ooreengestem met die vorige waarnemings nie. Twaalf jaar later, in Oktober 1978, het Stephen M. Larson en John W. Fountain besef die waarnemings van 1966 kan die beste verduidelik word aan die hand van twee aparte voorwerpe (Janus en Epimeteus) wat baie eenderse wentelbane het.^[5] Walker kry nou die erkenning vir die ontdekking van Epimeteus.^[6] Voyager 1 het dié wentelkonfigurasie in 1980 bevestig.^[7]

Epimeteus deel ’n wentelbaan met Janus. Laasgenoemde se gemiddelde baanradius van Saturnus af is net 50 km minder as dié van Epimeteus, ’n afstand wat kleiner is as enige van die twee se gemiddelde radius. Volgens Kepler se wette van planetêre beweging word die binneste wentelbaan vinniger voltooi – vanweë die klein verskil sowat 30 sekondes vinniger. Elke dag beweeg die binneste maan 0,25° verder weg van Saturnus as die buitenste maan. Wanneer die binneste maan by die buitenste maan kom, vermeerder hul gesamentlike swaartekragaantrekking die binneste maan se momentum en verminder dié van die buitenste maan. Hierdie bykomende momentum sorg dat die binneste maan se afstand van Saturnus af en sy wentelperiode toeneem, terwyl die buitenste maan s’n afneem. Die twee mane ruil dan wentelbane om, maar kom nooit nader as sowat 10 000 km van mekaar nie. Dié wisseling vind elke vier jaar plaas; die laaste kere was in Januarie 2006,^[8] 2010, 2014 en 2018.

Daar is verskeie kraters op Epimeteus wat groter as 30 km is, asook groot en klein riwwe en groewe. Die talle kraters dui daarop dat Epimeteus taamlik oud kan wees. Janus en Epimeteus kon gevorm het uit die opbreking van ’n enkele voorwerp vroeg in die geskiedenis van die satellietstelsel.

Uit sy baie lae digtheid en relatief hoë albedo kan afgelei word Janus is nes Prometheus en Pnadora ’n baie poreuse, ysagtige voorwerp. Daar is egter groot onsekerheid hieroor en dit moet nog bevestig word.

Op die maan se suidpool is die moontlike oorblyfsel van ’n groot impakkrater wat feitlik dié hele kant bedek. Dit kan verantwoordelik wees vir die ietwat afgeplatte vorm van sy suidelike deel.^[9]

Dit lyk of daar twee terreintipes is: donker, gladde dele en ligte, effens gelerige, growwe dele. Een vertolking is dat die donker materiaal teen skuinstes afbeweeg en minder ys bevat as die ligter dele, wat meer soos "bodemrots" lyk. Albei tipes bevat egter waarskynlik baie waterys.^[10]

’n Dowwe stofring kom voor om die wentelbane van Epimeteus en Janus, blyk uit foto's wat Cassini in 2006 geneem het. Dit strek sowat 5 000 km ver.^[11]

Die bron daarvan is deeltjies wat in botsings met meteoroïdes van hul oppervlak loskom.^[12]

• Epimetheus Geargiveer 10 Junie 2007 op Wayback Machine by Nasa se Solar System Exploration
• The Planetary Society: Epimetheus

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Epimeteus (maan).
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia