Dinu Lipatti

Dinu Lipatti
Agtergrondinligting
Geboortenaam	Dinu Constantin Lipatti
Gebore	(1917-03-19)19 Maart 1917 Boekarest, Koninkryk van Roemenië
Sterf	2 Desember 1950 (op 33) Geneva, Switzerland
Genres	Klassieke musiek
Beroep(e)	Pianis, komponis

Dinu Lipatti (1 April [O.S.D. 19 Maart] 1917 – 2 Desember 1950) was 'n Roemeense klassieke pianis en komponis.

Sy loopbaan was op die ouderdom van 33 jaar kortgeknip deur oorsake wat verband hou met Hodgkin-siekte (Limfadenoma).

Hy was postuum verkies tot die Roemeense Akademie.

Lipatti was ook Constantin genoem deur sy ouers, maar was alom bekend as Dinu. Hy was gebore in 'n gekultiveerde en musikale gesin. Sy vader was 'n violis wat gestudeer het saam met Pablo de Sarasate en Carl Fleisch, terwyl sy moeder 'n pianis was.

Lipatti was 'n delikate en verswakte kind en dus het sy ouers hom nie skool toe gestuur nie, maar eerder tutors vir sy onderrig gehuur. Sy eerste formele klavierlesse het plaasgevind op die ouderdom van agt jaar onder Mihail Jora , wat Lipatti voorberei het vir sy inskrywing by die Boekarest Konservatoria op die ouderdom van elf jaar, waar hy toe gestudeer het saam met Florica Musicescu. Gedurende sy tyd by die Konservatoria het Lipatti die Grieg Klavierconcerto in A mineur, Op. 16 uitgevoer, en in 1932 het hy op die ouderdom van vyftien jaar gegradueer met 'n opvoering van die Chopin Klavierconcerto No. 1 in E mineur, Op. 11.

Op die ouderdom van sewentien jaar was die tweede plek tydens die Wene Internasionale Klavierkompetisie aan Lipatti toegeken, 'n feit wat een van die beoordelaars, die beroemde Alfred Cortot, daartoe beweeg het om in protes te bedank omrede die eerste plek nie aan Lipatti toegeken is nie. Cortot het Lipatti uitgenooi om saam met hom te studeer by Cortot se École Normale de Musique in Parys, Frankryk, waar hy ook musieklesse ontvang het vanaf Cortot se assistent Yvonne Lefébure en komposisie gestudeer het saam met Paul Dukas en Nadia Boulanger.

Lipatti was in 1943 op die ouderdom van 26 jaar gediagnoseer met Limfadenoma, welke 'n vorm van Leukemie is, en wat sy lewe slegs sewe jaar later sou neem. Hy het Roemenië - waar hy sedert die begin van die Tweede Wêreldoorlog musiekonderrig gegee het en gekomponeer het verlaat - en in Swede, Finland, en Duitsland getoer, vanwaar hy gereis het na Switserland. Na die oorlog het hy getoer en opgetree in Europa, maar beplande toere van Amerika en Australië gekanselleer as gevolg van swak gesondheid. Hy het egter optimisties gebly maar moes vrede maak met terugkerende gevalle van ergerlike siekte, en gevalle van koors, pyn, en fisiese swakheid. Hy het sy toestand beskryf in 'n brief aan Paul Sacher, "dit is nie die lyding wat my opeet nie maar die voortdurende terugkerende siekte wat nooit stop nie. Niemand kan hom die inspanning voorstel nie. In hierdie toestand kan ek speel, komponeer of selfs briewe skryf nie."

Terwyl hy op toer was in Nederland gedurende Januarie 1949 het hy 'n besonders slegte aanval gehad wat hom daartoe beweeg het om onmiddellik na Genève terug te keer en sy verpligtinge vir 'n jaar uit te stel. Weereens het sy gesondheidstoestand gewissel, en in Junie het hy aan Musicescu geskryf dat sy gesondheid aan't beter word was. Tog het hy teen Septembermaand geskryf, "Soos ek gevrees het, het 'n nuwe krisis my nou onkapabel gelaat in die siekbed." Teen Februarie 1950 was hy egter in so 'n toestand dat hy die Schumann Klavierconcerto in A mineur, Op. 54 kon speel onder Ernest Ansermet In Genéve en het hy ook meer konserte gespeel in Luzern, Zürich en Bern.

Dit was op hierdie stadium, deur die hulp en finansiële ondersteuning van vriende, dat Lipatti herstel het en sy gesondheid so 'n hupstoot gekry het dat dit vir hom moontlik was om 'n reeks opname-sessies vir die Columbia Plate-etiket te oorweeg. Hy was agter nie gesond genoeg om na Londen te reis ten einde die opnames te maak nie, en dus was die nodige toerusting na Genève gestuur, en het Lipatti tussen die derde en twaalfde Julie van sy mees bekendste opnames gemaak-'n laaste testament tot sy genialiteit as kunstenaar.^[1][2]

Dit is nie verbasend dat Lipatti in die jare na sy dood op slegs 33 jaar kultus-status bereik het nie. Lipatti was 'n besonders sensitiewe musikant en 'n man wie se benadering tot die klavier een van besonderse noukeurigheid was. Hy het altyd gestreef na perfeksie ten opsigte van elke aspek van sy interpretasie en uitvoering. Die program van sy Besançon konsert^[3] bevat byvoorbeeld opname-materiaal wat Lipatti 'n paar maande voor die tyd vir Columbia gemaak het, maar nietemin is 'n lewendige opname altyd iets anders as 'n ateljee opname.^[4][5]