Genetiese variasie
| Deel van 'n reeks oor |
| Genetika |
|---|
 |
| Inleiding tot die genetika |
| Geneties gemanipuleerde organismes |
| Geskiedenis en regulering |
| Prosese |
|
| Toepassings |
| Twispunte |
Genetiese variasie beteken dat biologiese stelsels – individue en bevolkings – oor ruimte verskil. Dit is die grondslag van die genetiese veranderlikheid van verskillende biologiese stelsels in ruimte.[1][2][3][4]
Genetiese variasie is gebaseer op die variasie in die allele van gene in 'n genepoel. Dit kom binne sowel as tussen bevolkings voor en word ondersteun deur individuele draers van die variante gene. Genetiese variasie word teweeggebring deur lukrake mutasie, wat 'n permanente verandering in die chemiese struktuur van 'n geen is.[5][6]
Onder individue in 'n bevolking
[wysig | wysig bron]Genetiese variasie onder individue in 'n bevolking kan op 'n verskeidenheid vlakke geïdentifiseer word. Dit is moontlik om genetiese variasie te identifiseer gegrond op die waarnemings van die fenotipiese variasie in óf kwantitatiewe eienskappe (eienskappe wat voortdurend wissel en deur baie gene gekodeer word (bv., beenlengte in honde)) óf afsonderlike eienskappe (eienskappe wat in afsonderlike kategorieë val en deur een of 'n paar gene gekodeer word (bv., wit, pienk, rooi blomkleur in sekere blomme)).
Genetiese variasie kan ook geïdentifiseer word deur die ondersoek van variasie op die vlak van ensieme met behulp van die proses van proteïenelektroforese. Polimorfiese gene het meer as een alleel by elke lokus. Die helfte van die gene wat in insekte en plante vir ensieme kodeer, kan polimorfies wees, terwyl polimorfismes minder algemeen in gewerweldes is.
Uiteindelik word genetiese variasie veroorsaak deur die variasie in die volgorde van basisse in die nukleotiede in die gene. Nuwe tegnologie laat wetenskaplikes nou toe om die volgorde van DNS direk te bepaal, waardeur met behulp van proteïenelektroforese selfs meer genetiese variasie geïdentifiseer is as wat voorheen waargeneem is. ’n Ondersoek van die DNS het genetiese variasie in die koderingstreke sowel as in die niekoderende intronstreek van gene getoon.
Genetiese variasie sal fenotipiese variasie tot gevolg hê as variasie in die volgorde van nukleotiede in die DNS-volgorde 'n verskil in die volgorde van die aminosure in die proteïen wat deur daardie DNS-volgorde gekodeer word, tot gevolg het; en as die gevolglike verskille in die aminosuurvolgorde ’n invloed op die vorm, en dus die funksie, van die ensiem het.
Tussen bevolkings
[wysig | wysig bron]Geografiese variasie in gene kom dikwels voor onder bevolkings wat in verskillende plekke woon. Geografiese variasie kan wees as gevolg van verskille in selektiewe druk of weens genetiese drywing.
Meting
[wysig | wysig bron]Genetiese variasie in 'n bevolking word algemeen gemeet as die persentasie van die geenlokusse wat polimorfies is of die persentasie van geenlokusse in individue wat heterosigoties is.
Bronne
[wysig | wysig bron]
Lukrake mutasies is die oorsprong van genetiese variasie. Mutasies is gewoonlik skaars en die meeste mutasies is neutraal of nadelig, maar in sommige gevalle kan die nuwe allele deur natuurlike seleksie bevoordeel word.
Poliploïdie is 'n voorbeeld van chromosoommutasie. Poliploïdie is 'n toestand waarin organismes drie of meer stelle van genetiese variasie (3n of meer) het. Die mutasie word begin deur 'n ouer, en wanneer die ouer voortplant, het die nageslag nou 'n kans om ook die mutasie-eienskap te ontvang. Wanneer daardie gemuteerde nageslag gereed is om voort te plant, het hulle weer die kans om daardie eienskap aan hulle nageslag oor te dra. Hierdie proses begin die eerste generasie van die gemuteerde nageslag.
Oorkruising en ewekansige segregasie gedurende meiose kan tot gevolg hê dat nuwe nuwe allele of nuwe kombinasies van allele voortgebring word. Verder dra ewekansige bevrugting ook tot die variasie by.
Variasie en rekombinasie kan gefasiliteer word deur transponeerbare en getransponeerde genetiese elemente, algemeen bekend as endogene retrovirusse, LINEs, SINEs, ens.
Vir 'n gegewe genoom van 'n meersellige organisme, kan genetiese variasie verkry word in somatiese selle of kan dit deur die kiemlyn geërf word.
Vorme
[wysig | wysig bron]Genetiese variasie kan in verskillende vorme verdeel word volgens die grootte en tipe van genomiese variasie wat onderliggend is aan genetiese verandering. Dit sluit in:
- Kleinskaalse volgordevariasie (< 1Kbp):[7]
- Grootskaalse strukturele variasie (>1Kbp):[7]
- Numeriese variasie (hele chromosome of genome):
Onderhoud in bevolkings
[wysig | wysig bron]'n Verskeidenheid faktore hou genetiese variasie in bevolkings in stand. Potensieel skadelike resessiewe allele kan versteek word van seleksie in die heterosigotiese individue in die bevolkings van die diploïede organismes (resessiewe allele word slegs uitgedruk in die minder algemene homosigotiese individue). Natuurlike seleksie kan ook genetiese variasie in gebalanseerde polimorfismes in stand hou. Gebalanseerde polimorfismes kan voorkom wanneer heterosigote bevoordeel word of wanneer seleksie is frekwensie-afhanklik is.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Hedrick P. (2011): Genetics of populations.
- ↑ Rieger R. Michaelis A., Green M. M. (1976): Glossary of genetics and cytogenetics: Classical and molecular.
- ↑ Griffiths, A. J. F. (1999).
- ↑ Cavali-Sforza L. L., Bodmer W. F. (1999): The genetics of human populations.
- ↑ Mayr E. (1970): Populations, species, and evolution – An abridgment of Animal species and evolution.
- ↑ Dobzhansky T. (1970): Genetics of the evolutionary process.
- ↑ 7,0 7,1 Lars Feuk, Andrew R. Carson & Stephen W. Scherer (Februarie 2006). "Structural variation in the human genome". Nature Reviews Genetics. 7 (2): 85–97. doi:10.1038/nrg1767. PMID 16418744.
