Galileo Galilei
| Galileo Galilei | |
| |
Portret van Galileo Galilei deur Giusto Sustermans in 1636
| |
| Gebore | 15 Februarie 1564 Pisa, Hertogdom van Florence, Italië |
|---|---|
| Oorlede | 8 Januarie 1642 (op 77) Arcetri, Groothertogdom van Toskane, Italië |
| Blyplek | Groothertogdom van Toskane, Italië |
| Nasionaliteit | Italië |
| Vakgebied | Sterrekunde, fisika, natuurfilosofie en wiskunde |
| Instelling(s) | Universiteit van Pisa Universiteit van Padua |
| Alma mater | Universiteit van Pisa |
| Doktorale promotor(s) | Ostilio Ricci |
| Doktorale student(e) | Benedetto Castelli, Mario Guiducci, Vincenzo Viviani |
| Bekend vir | Kinematika, dinamika, teleskopiese waarnemingsastronomie, heliosentrisme |
| Handtekening | 
|
Galileo Galilei (15 Februarie 1564 – 8 Januarie 1642) was 'n Italiaanse fisikus, wiskundige, sterrekundige en filosoof wat 'n groot rol in die Wetenskaplike Revolusie gespeel het. Sy prestasies sluit die ontwikkeling van die teleskoop en die daaropvolgende sterrekundige waarnemings in. Hy was ook 'n ondersteuner van Nicolaas Copernicus se teorieë. Daar is na Galileo verwys as die "vader van moderne waarnemende sterrekunde",[1] die "vader van moderne fisika",[2] en die "vader van (moderne) wetenskap".[2][3] Volgens die Britse teoretiese fisikus Stephen Hawking was "Galileo, miskien meer as enige ander persoon, verantwoordelik vir die geboorte van moderne wetenskap".[4]
Die eerste teleskoop en mikroskoop het heel waarskynlik in Nederland ontstaan iewers tussen 1590 en 1610. Hierdie kennis het gou reeds na ander lande versrpei, en teen 1610 het Galileo reeds sy eie teleskope en mikroskope in Italië gebou. Die lensstelsel wat hy gebruik het, het verskil van die van die Nederlandse uitvinders, en hoewel dit doeltreffend gewerk het, was Galileo se mikroskope maar taamlik onhanteerbaar.
Galileo is ook een van die wetenskaplikes wat die fondamente vir kinematika (ook genoem "bewegingskuns"), die studie van beweging, gelê het. Onder sy bydrae tot sterrekunde was die teleskopiese bevestiging van die fases van Venus, die ontdekking van Jupiter se vier grootste mane: Kallisto, Europa, Ganimedes en Io (ook bekend as die "Mane van Galilei" ter ere aan hom) en die waarneming en analise van sonvlekke. Galileo het ook bydraes tot toegepaste wetenskap en tegnologie gelewer en die ontwerp van die kompas verbeter.
Galileo se ondersteuning van Copernicus se teorieë was omstrede tydens sy leeftyd, waartydens 'n groot meerderheid filosowe en sterrekundiges die geosentriese siening dat die Aarde bewegingloos in die middel van die heelal is aangehang het. Ná 1610 het Galileo Copernicus se teorie, dat die Son in die middel van die heelal is en dat die Aarde daarom wentel, openlik ondersteun en hy is sterk verset deur sommige filosowe en geestelikes. Twee geestelikes het hom selfs by die Romeinse Inkwisisie van 1615 aangekla en, alhoewel hy van alle klagtes verontskuldig is, het die Rooms-Katolieke Kerk in Februarie 1616 die teorie nietemin as "vals en in kontras met die Heilige Skrif" verklaar.[5][6] Na waarskuwings het Galileo ingestem om sy ondersteuning van die teorie te staak, maar het sy sienings later weer 'n keer verdedig in sy bekendste werk, Dialogo sopra i due massimi sistemi del mondo ("Dialoog rakende die twee vernaamste wêreldstelsels"), wat in 1632 vrygestel is. As gevolg van hierdie boek is hy deur die Inkwisisie verhoor, geforseer om sy meningsuitings terug te trek en tot lewenslange huisarres gevonnis.
Nuwe onderwysmetode
[wysig | wysig bron]Galileo se lesings aan die universiteit is mettertyd deur groot getalle studente uit alle dele van Europa bygewoon. Hy het sy studente op 'n totaal nuwe manier onderrig: hy het daarop aangedring dat hulle vir hulself die waarheid van alles wat hy hulle leer deur waarneming en eksperimente bewys. Vir hierdie doel het hy dikwels sy hele klas na buite geneem.
Een van sy beroemdste eksperimente is van die bopunt van die beroemde skewe toring van Pisa uitgevoer. Deur voorwerpe van die bopunt te laat val en uit te vind hoe lank dit duur voordat hulle die grond bereik, het hy 'n ander, nuwe wet van die fisika ontdek, naamlik dat alle vaste liggame, ongeag hul gewig en ongeag waaruit hulle bestaan, ewe lank nodig het om dieselfde afstand te val. Steeds meer studente het Galileo se klasse bygewoon. Dit het hom egter die afguns van sy mede-hoogleraars aan die universiteit op die hals gehaal.
Party van hulle het selfs planne gesmee om hom van sy pos onthefte kry. In hierdie atmosfeer kon Galileo nie werk nie en hy het dit al hoe moeiliker gevind om sy studies voort te sit. In 1592 is hierdie probleme egter opgelos, want die Senaat van die Republiek van Venesië het hom genooi om hoogleraar in die wiskunde aan die Universiteit van Padua te word.
Galileo ondervind teenstand
[wysig | wysig bron]
Hoewel die wetenskaplike teorieë van Galileo deur bewyse gestaaf is, was hulle vir die mense van daardie tyd te vergesog om aanvaarbaar te wees. Galileo het spoedig gevind dat. sy werk nie alleen misverstaan word nie maar dat dit selfs afgekeur word. In 1633 het die Inkwisisie (Middeleeuse kerklike hof vir die ondersoek van beweerde kettery), wat reeds Copernicus se teorie as in stryd met die leerstellinge van die Bybel beskou het, ook Galileo van kettery beskuldig omdat hy gewaag het om dit te steun.
Galileo was verplig om sy teorieë terug te trek. Verbitterd oor die houding van die kerk, het hy afgetree en in sy villa naby Florence gaan woon. In 1638 het 'n geweldige terugslag Galileo getref. Sy oë, die eerste wat die hemelruim bestudeer het, het ingegee. Maar sy blindheid het hom nie van sy navorsingswerk weggehou nie. Inteendeel, hy het sy werk voortgesit met die hulp van sy getrouste volgelinge. In Januarie 1642, met sy dood, was daar nog maar min mense wat die ware belangrikheid van sy werk besef het.
Eers in die eeue wat daarop gevolg het, het geleerdes die waarde van sy werk werklik begin besef en is sy teorieë uiteindelik aanvaar. Slegs toe het Galileo Galilei die eer ontvang wat hom nooit in sy lewe te beurt geval het nie.
Sien ook
[wysig | wysig bron]- Eppur si muove
- Galileo se paradoks
- Galileo se Skewe Toring van Pisa eksperiment
- Galileo se skip
- Robert Hooke
- Antonie van Leeuwenhoek
Bronne
[wysig | wysig bron]- Kennis, volume 4, 1980, bl. 760, ISBN 0798108266
- Kennis, volume 6, 1980, bl. 1104–1105, ISBN 0-7981-0828-2
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Singer, Charles (1941), A Short History of Science to the Nineteenth Century, Clarendon-uitgewers, http://www.google.com.au/books?id=mPIgAAAAMAAJ&pgis=1 (bl. 217)
- ↑ 2,0 2,1 Weidhorn, Manfred (2005). The Person of the Millennium: The Unique Impact of Galileo on World History. iUniverse. p. 155. ISBN 0-595-36877-8.
- ↑ Finocchiaro, Maurice A. (Fall 2007), "Book Review—The Person of the Millennium: The Unique Impact of Galileo on World History", The Historian 69 (3): 601–602, doi:10.1111/j.1540-6563.2007.00189_68.x
- ↑ Oorspronklike Engelse aanhaling: "Galileo, perhaps more than any other single person, was responsible for the birth of modern science." uit Galileo and the Birth of Modern Science, deur Stephen Hawking in American Heritage's Invention & Technology. Lente-uitgawe van 2009, Vol. 24, Nr. 1, bl. 36n
- ↑ McMullin, Ernan, red. (2005). The Church and Galileo. Notre Dame, IN: University of Notre Dame Press. ISBN 0-268-03483-4.
- ↑ Sharratt, Michael (1994), Galileo: Decisive Innovator. Cambridge University Press, Cambridge. ISBN 0-521-56671-1.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Galileo Galilei.
Normdata  |
|
|---|