Galaktiese filament
Galaktiese filamente (ook genoem superswermkomplekse, groot mure of groot aantrekkers)[1][2] is die grootste bekende strukture in die waarneembare heelal. Hulle is massiewe, stringagtige formasies met ’n tipiese lengte van 50 tot 80 megaparsek wat die grense skep tussen groot leemtes in die heelal.[3] Filamente bestaan uit sterrestelsels wat deur swaartekrag gebind word; dele waar ’n groot aantal stelsels baie na aan mekaar lê (in kosmiese terme) word superswerms genoem.
Die ontdekking van strukture groter as superswerms het in die 1980's begin. In 1987 het die sterrekundige R. Brent Tully van die Universiteit van Hawaii se Sterrekunde-instituut waargeneem wat hy die "Pisces-Cetus-superswermkompleks" genoem het. In 1989 is die Groot Muur ontdek,[4] gevolg deur die Groot Muur van Sloan in 2003.[5] Op 11 Januarie 2013 het navorsers onder leiding van Roger Clowes van die Universiteit van Sentraal-Lancashire die ontdekking aangekondig van ’n groot kwasargroep, die U1.27, wat voorheen ontdekte filamante verdwerg het met sy grootte.[6] In November 2013 het sterrekundiges danksy gammaflitse die Groot Muur in Hercules-Corona Borealis, ’n moontlike enorme filament, ontdek. As dit bestaan, sal dit meer as 10 miljard ligjare lank wees.[7][8][9]
Lys
[wysig | wysig bron]Drie soorte galaktiese filamente word onderskei:
Filamente
[wysig | wysig bron]Hul lang en kort as is min of meer ewe lank.
- Coma-filament; deel van die Groot Muur[10]
- Perseus-Pegasus-filament (1985); verbind aan die Pisces-Cetus-superswermkompleks en bevat die Perseus-Pisces-superswerm[11]
- Ursa Major-filament
- Lynx-Ursa Major-filament (1999); verbind aan maar nie deel van die Lynx-Ursa Major-superswerm nie[12]
- z=2.38-filament om protoswerm ClG J2143-4423 (2004); ’n filament so lank soos die Groot Muur[13][14]
Mure
[wysig | wysig bron]Dié soort galaktiese filamente se lang as is aansienlik langer as die kort as.
- Groot CfA2-muur ook Comamuur of net Groot Muur (1989); die eerste supergroot struktuur wat ontdek is; bevat die Coma-superswerm[15][16]
- Groot Muur van Sloan (2005); tot Januarie 2013 die grootste bekendse ruimtestruktuur[15]
- Sculptormuur, ook Suidelike Groot Muur; parallel met die Fornaxmuur en loodreg tot die Grusmuur[17][18]
- Grusmuur; loodreg tot die Fornax- en die Sculptormuur[18]
- Fornaxmuur; bevat die Fornax-sterrestelselswerm; parallel met die Sculptormuur en loodreg tot die Grusmuur[17][18]
- ’n Groot Muur van Centaurus (of Fornax of Virgo) is voorgestel, wat ons eie Virgo-superswerm, ook bekend as die Lokale Superswerm, insluit (wat daarop dui dat dit die "Lokale Groot Muur" sou wees)[17][18]
- ’n Groot muur is voorgestel om die tuiste van die Groot Aantrekker te wees, met die Norma-sterrestelselswerm as deel daarvan; dit word ook die "Groot Aantrekker-muur" genoem[19]
- ’n Muur is in 2000 voorgestel wat naby die radiostelsel B3 0003+387 lê[20]
- ’n Groot muur is in 2000 voorgestel wat in die noordelike Hubble-diepveld lê[21][22]
- Groot Muur in Hercules-Corona Borealis, in November 2013 ontdek; moontlik die grootste struktuur in die heelal
Groot kwasargroepe
[wysig | wysig bron]Dit is van die grootste strukture bekend in die heelal.[23]
- Clowes-Campusano-GKG, ook bekend as U1.28. Dit was die grootste bekende struktuur in die heelal tot met die ontdekking van U1.11.
- U1.11; was die grootste bekende struktuur tot met die ontdekking van die Groot GKG.
- Groot GKG, ook bekend as U1.27. Dit was die grootste bekende struktuur in die heelal tot met die ontdekking van die Groot Muur in Hercules-Corona Borealis 'n jaar later.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ R.G.Clowes; "Large Quasar Groups – A Short Review"; 'The New Era of Wide Field Astronomy', ASP Conference Series, Vol. 232.; 2001; Astronomical Society of the Pacific; ISBN 1-58381-065-X ; Bibcode: 2001ASPC..232..108C
- ↑ Boris V. Komberg, Andrey V. Kravtsov, Vladimir N. Lukash; "The search and investigation of the Large Groups of Quasars"; arΧiv:astro-ph/9602090 ; Bibcode: 1996astro.ph..2090K ;
- ↑ Bharadwaj, Somnath; Bhavsar, Suketu; Sheth, Jatush V. The Size of the Longest Filaments in the Universe. Astrophys.J. 606 (2004) 25-31
- ↑ M. J. Geller & J. P. Huchra, Science 246, 897 (1989).
- ↑ Sky and Telescope, "Refining the Cosmic Recipe" Geargiveer 9 Maart 2012 op Wayback Machine, 14 November 2003
- ↑ Wall, Mike (11 Januarie 2013). "Largest structure in universe discovered" (in Engels). Fox News. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 September 2015.
- ↑ Horvath, Istvan; Hakkila, Jon; Bagoly, Zsolt (2014). "Possible structure in the GRB sky distribution at redshift two". Astronomy & Astrophysics. 561: id.L12. arXiv:1401.0533. Bibcode:2014A&A...561L..12H. doi:10.1051/0004-6361/201323020. Besoek op 24 Januarie 2014.
- ↑ Horvath I., Hakkila J., and Bagoly Z.; Hakkila, J.; Bagoly, Z. (2013). "The largest structure of the Universe, defined by Gamma-Ray Bursts". 7th Huntsville Gamma-Ray Burst Symposium, GRB 2013: paper 33 in eConf Proceedings C1304143. 1311: 1104. arXiv:1311.1104. Bibcode:2013arXiv1311.1104H.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link) - ↑ Klotz, Irene (19 November 2013). "Universe's Largest Structure is a Cosmic Conundrum" (in Engels). discovery. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Mei 2016. Besoek op 22 November 2013.
- ↑ The Astronomical Journal, 115:1745-1777, 1998 Mei; The Star Formation Properties Of Disk Galaxies: Hα Imaging Of Galaxies In The Coma Supercluster
- ↑ 'Astrophysical Journal', Part 1 (0004-637X), vol. 299, 1 Desember 1985, bl. 5-14. "A possible 300 megaparsec filament of clusters of galaxies in Perseus-Pegasus" 12/1985 Bibcode: 1985ApJ...299....5B
- ↑ 'The Astrophysical Journal Supplement Series', vol. 121, uitg. 2, ble. 445-472. "Photometric Properties of Kiso Ultraviolet-Excess Galaxies in the Lynx-Ursa Major Region" 04/1999 Bibcode: 1999ApJS..121..445T
- ↑ Nasa, Giant Galaxy String Defies Models Of How Universe Evolved Geargiveer 6 Augustus 2008 op Wayback Machine, 7 Januarie 2004
- ↑ 'The Astrophysical Journal', vol. 602, uitg. 2, ble. 545-554. The Distribution of Lyα-Emitting Galaxies at z=2.38 02/2004 Bibcode: 2004ApJ...602..545P doi:10.1086/381145
- ↑ 15,0 15,1 Chin. J. Astron. Astrophys. vol. 6 (2006), No. 1, 35–42
- ↑ 'Scientific American', vol. 280, No. 6, bl. 30-37
06/1999 Bibcode: 1999SciAm.280f..30L
- ↑ 17,0 17,1 17,2 Unveiling large-scale structures behind the Milky Way. Astronomical Society of the Pacific Conference Series, vol. 67; Proceedings of a workshop at the Observatoire de Paris-Meudon; 18–21 Januarie 1994; San Francisco: Astronomical Society of the Pacific (ASP); c1994; red. Chantal Balkowski en R.C. Kraan-Korteweg, bl. 21 ; Visualization of Nearby Large-Scale Structures ; Fairall, A.P., Paverd, W.R., & Ashley, R.P. ; 1994ASPC...67...21F
- ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 'Astrophysics and Space Science', vol. 230, uitg. 1-2, bl. 225-235 Large-Scale Structures in the Distribution of Galaxies 08/1995 Bibcode: 1995Ap&SS.230..225F
- ↑ World Science, Wall of galaxies tugs on ours, astronomers find Geargiveer 28 Oktober 2007 op Wayback Machine 19 April 2006
- ↑ 'The Astronomical Journal', vol. 120, uitg. 5, bl. 2331–2337. B3 0003+387: AGN-Marked Large-Scale Structure at Redshift 1.47? 11/2000 Bibcode: 2000AJ....120.2331T doi:10.1086/316827
- ↑ FermiLab, Astronomers Find Wall of Galaxies Traversing the Hubble Deep Field Geargiveer 23 Mei 2016 op Wayback Machine, DARPA, 24 Januarie 2000
- ↑ 'The Astronomical Journal', vol. 119, uitg. 6, bl. 2571–2582 ; QSOS and Absorption-Line Systems surrounding the Hubble Deep Field ; 06/2000 ; doi:10.1086/301404 ; Bibcode: 2000AJ....119.2571V ;
- ↑ Verwysingfout: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs named10.1093/mnras/sts497
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Foto's van die filamente-netwerk Geargiveer 10 April 2016 op Wayback Machine
- Atlas of the Universe: Lys van nabygeleë superswerms
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
Verdere leesstof
[wysig | wysig bron]- arXiv,