Homo sapiens

• Naukowcy ustalili, które części mózgu najszybciej się starzeją. Nie są to dobre wieści

  neurobiologia

  Margit Kossobudzka

  Wraz z wiekiem w budowie i organizacji ludzkiego mózgu zachodzą wyraźne zmiany. Niestety, najszybciej starzeją się te obszary, które są nam najbardziej potrzebne - dowodzi nowe badanie.

  04.09.2024 | 10:45

  ewolucja

  homo sapiens

  mózg

  nauka

  

• W ostatniej epoce lodowcowej ludność Europy była bliska wyginięcia

  archeologia

  Joanna Bujakiewicz

  Na zachodzie naszego kontynentu ledwie garstka ludzi przeżyła zmianę klimatu. Archeolodzy zbadali, jak ostatnie zlodowacenie wpłynęło na życie prehistorycznych Europejczyków.

  26.08.2024 | 06:00

  epoka lodowcowa

  homo sapiens

  lodowiec

  paleolit

  

• Homoseksualizm wśród zwierząt jest powszechny. Nie należy go traktować jako odchylenia od normy.

  zwierzęta

  Aleksandra Gieczys

  Z homoseksualizmem tylko niektórzy ludzie mają problem. Te relacje są naturalnym i względnie powszechnym faktem w przyrodzie - mówi Marcin Urbaniak neuronaukowiec i zoopsycholog.

  11.07.2024 | 06:00

  biseksualizm

  homo sapiens

  homoseksualizm

  nauka

  

• Antropolog fizyczna: Znaleźliśmy szczątki pierwszego neandertalczyka w Polsce

  polscy naukowcy donoszą

  dr Wioletta Nowaczewska

  To zadziwiające, jak wiele można wyczytać z jednego zęba. Na przykład wiemy, że "nasz" neandertalczyk używał... wykałaczki.

  20.06.2024 | 16:52

  antropologia

  archeologia

  ewolucja

  homo sapiens

  

• Najstarsza love story. Wiemy, kiedy zaczęliśmy uprawiać seks z neandertalczykami

  neandertalczyk

  Robert Jurszo

  Homo sapiens, który opuścił Afrykę, w Europie i w Azji spotkał żyjących tam neandertalczyków. Kontakty te często okazywały się być wyjątkowo... przyjazne.

  30.05.2024 | 06:00

  antropologia

  genetyka

  homo sapiens

  prehistoria

  

• Rozwiąż quiz. Co wiesz o epoce kamienia?

  quizy Wyborczej

  Joanna Bujakiewicz

  Czy wiesz, jak długo trwał paleolit, kiedy Europejczycy zaczęli hodować świnie i gdzie odkryto najstarsze dzieło sztuki naskalnej?

  04.04.2024 | 13:18

  archeologia

  geologia

  homo sapiens

  neandertalczyk

  

• Mamy kolejny dowód, że człowiek współczesny przekroczył Alpy, zanim w Europie wymarli neandertalczycy

  Homo sapiens

  Tomasz Ulanowski

  Nasi dalecy przodkowi byli, jak się okazuje, wyjątkowo twardymi skurczybykami.

  31.01.2024 | 17:00

  antropologia

  archeologia

  Europa

  mózg

  

• Była krwawa i wyczerpująca - tak archeolodzy opisują pierwszą prehistoryczną wojnę w Europie

  Nauka

  Joanna Bujakiewicz

  Najwcześniejsza wojna w dziejach starego kontynetu wybuchła 5 tys. lat temu na Półwyspie Iberyjskim. Archeolodzy znaleźli masowy grób ofiar tego konfliktu.

  07.11.2023 | 10:00

  archeologia

  homo sapiens

  neolit

  wojna

  

• Kanibalizm był w Europie praktyką pogrzebową. Są na to dowody

  archeologia

  Joanna Bujakiewicz

  Europejczycy żyjący około 15 tys. lat temu zjadali swoich zmarłych. Czy dlatego, że brakowało im żywności? Odpowiedź jest inna.

  13.10.2023 | 15:08

  antropologia

  Homo sapiens

  kanibalizm

  pochówek

  

• Konie, tury, żubry i jelenie namalowane przez paleolitycznych artystów. Niezwykłe odkrycie w Hiszpanii

  Nauka

  Joanna Bujakiewicz

  Słynna jaskinia Cova Dones w pobliżu Walencji kryła przez co najmniej 24 tysiące lat ponad 110 prehistorycznych malowideł i rycin naskalnych. To największego tego typu znalezisko we wschodniej Hiszpanii.

  29.09.2023 | 17:35

  archeologia

  Hiszpania

  homo sapiens

  prehistoria

  

• Pradawni ludzie utknęli na Półwyspie Arabskim na 30 tys. lat, zanim ruszyli do Europy. Czego się bali?

  homo sapiens

  Margit Kossobudzka

  Zasiedlenie różnych miejsc na Ziemi wiąże się z konfrontacją z bardzo różnymi środowiskami, w tym z rejonami znacznie chłodniejszymi niż Afryka czy Arabia. Ludzie musieli wyewoluować i nabyć nowe adaptacje.

  30.05.2023 | 11:05

  ewolucja

  nauka

  paleontologia

  

• Chcesz uszyć futro bez użycia igły? Naukowcy odkryli, jak to się robiło w paleolicie

  archeologia

  Mikołaj Marcysiak

  Archeolodzy odtworzyli technikę kuśnierską sprzed 40 tys. lat.

  03.05.2023 | 10:00

  homo sapiens

  nauka

  naukowcy odkryli

  

• Naukowcy znaleźli najstarsze dowody na użycie strzał i łuku w Europie. Mają 54 tys. lat

  mózg

  Tomasz Ulanowski

  Maleńkie kamienne groty odkryto w Grotte Mandrin, tej samej jaskini we Francji, w której niedawno natrafiono na najstarsze ślady Homo sapiens zamieszkujących nasz kontynent. Czy to za pomocą strzał i łuku imigrujący z Afryki ludzie współcześni...

  22.02.2023 | 20:00

  antropologia

  archeologia

  Homo sapiens

  nauka

  

• 7 rzeczy, których nie wiedzieliśmy tydzień temu

  Nauka

  Piotr Cieśliński

  Nieziemskie minerały, najstarsze zdanie, buddyzm na depresję i żarłoczna czarna dziura. Najważniejsze odkrycia ubiegłego tygodnia

  05.12.2022 | 09:43

  archeologia

  buddyzm

  czarne dziury

  homo sapiens

  

• Amerykańscy badacze prześledzili historię romansu wszech czasów: neandertalczyka z Homo sapiens

  Nauka

  Mikołaj Marcysiak

  Wszyscy mamy w sobie odrobinę neandertalczyka. Niektórzy trochę więcej. Amerykańscy naukowcy sprawdzili, gdzie ludzie odziedziczyli najwięcej genów po neanderalczykach.

  08.09.2022 | 13:29

  archeologia

  geny

  homo sapiens

  neandertalczyk

  

• Homo sapiens zawojował planetę dzięki przyjaznemu nastawieniu

  Nauka

  Brian Hare, Vanessa Woods

  Jako Homo sapiens jesteśmy wyjątkowi - potrafimy hamować reakcje emocjonalne i intencjonalnie szacować korzyści, jakie płyną z tolerancji. To przyjaznemu nastawieniu zawdzięczamy ewolucyjny sukces.

  07.09.2022 | 07:32

  altruizm

  antropologia

  ewolucja

  Homo sapiens

  

• Chodził na dwóch nogach czy nie chodził? Udowa kość niezgody naukowców

  paleontologia

  Margit Kossobudzka

  Skamieniała kość nogi pradawnego gatunku hominina odkryta ponad 20 lat temu w Czadzie w końcu ma swój naukowy debiut. Tylko czy na pewno to był hominin?

  31.08.2022 | 18:00

  człowiek

  homo sapiens

  nauka

  

• Narzekam na bezduszność ludzką. Czyli własną

  Wolna Sobota

  Jonasz

  Ryba, dusząc się, cierpi. Nie mniej niż duszący się homo sapiens. Z cyklu "Najkrócej"

  27.08.2022 | 05:55

  empatia

  homo sapiens

  katastrofa

  Odra

  

• Naukowcy znaleźli kości najstarszego człowieka, który przybył do Europy z Afryki

  Nauka

  Mikołaj Marcysiak

  Homo antecessor ma 1,4 mln lat. Poznajcie najstarszego Europejczyka.

  15.07.2022 | 13:00

  archeologia

  Homo sapiens

  neandertalczyk

  

• Przez lata naukowcy mężczyźni próbowali wyjaśnić nam, dlaczego Homo sapiens zaczął mówić

  Wolna Sobota

  Joanna Dzikowska

  Frank Westerman: Po latach naukowcy odważyli się przyznać, że neandertalczyk to taki sam Homo sapiens jak my

  25.03.2022 | 12:49

  antropologia

  darwin

  hobbit

  homo sapiens

  

• Nie czaszki, nie kości, nie zęby. Paleontolodzy mają jeden fetysz: stopy

  Wolna Sobota

  Marcin Ryszkiewicz

  Zwykły spacer samotnej matki sprzed 23 lat zmienia naszą wiedzę o tym, kto odkrył Amerykę

  28.01.2022 | 12:58

  denisowianie

  hobbit

  homo sapiens

  jaskiniowiec

  

• Mistrzowie Słowa czytają Wyborcza.pl [GRABOWSKI]

  Mistrzowie Słowa

  Julia Radziwiłł

  Mniejsi ludzie potrzebują mniej jedzenia, mniejszych ubrań, mniejszych mieszkań, mniejszych mebli i mniejszych samochodów - wszystkiego mniej! - w 44. wydaniu podcastu "Mistrzowie Słowa" Andrzej Grabowski czyta tekst Przemysława Urbańczyka.

  30.12.2021 | 16:37

  andrzej grabowski

  ekologia

  homo sapiens

  Tylko na Wyborcza.pl

  

• Z ewolucyjnego punktu widzenia minister Czarnek jest na straconej pozycji

  Wolna Sobota

  Marcin Ryszkiewicz

  Ewolucja człowieka. Naukowcy mają złą wiadomość: ludzie w ogromnej większości nie są wynalazcami, ale imitatorami. Oraz dobrą: to świetnie.

  03.09.2021 | 12:34

  ewolucja

  homo sapiens

  początek roku szkolnego

  Przemysław Czarnek

  

• Co wiemy o życiu, miłości, śmierci i sztuce neandertalczyków?

  Nauka

  Rebecca Wragg Sykes

  Fragment książki "Krewniacy. Życie, miłość, śmierć i sztuka neandertalczyków", tłum. Adam Tuz, wyd. Prószyński Media.

  10.08.2021 | 11:25

  ewolucja

  homo sapiens

  książki

  neandertalczyk

  

• W grupie siła. To dzięki różnorodnym umysłom Homo sapiens odniósł ewolucyjny sukces

  homo sapiens

  Kasper Kalinowski

  Według brytyjskich archeologów gatunek w toku ewolucji dostosowywał się do nowych warunków na poziomie grupy. To było główną przyczyną zaskakującej ekspansji jednego gatunku na wszystkie obszary planety.

  26.06.2021 | 17:31

  antropologia

  człowiek

  nauka

  

• Za dużo jemy, za dużo zużywamy metali, ropy, wody. Zajmujemy zbyt wiele miejsca. A gdybyśmy się zmniejszyli?

  Wolna Sobota

  Przemysław Urbańczyk

  Mniejsi ludzie potrzebują mniej jedzenia, mniejszych ubrań, mniejszych mieszkań, mniejszych mebli i mniejszych samochodów - wszystkiego mniej!

  05.06.2021 | 05:58

  człowiek

  ewolucja

  Homo sapiens

  katastrofa klimatyczna

  

• Archeolog nie znajdzie słów na wykopaliskach. To skąd wiemy, kiedy Homo sapiens zaczął mówić?

  Magazyn Wyborczej

  Przemysław Urbańczyk

  Uregulowane składanie ciał w grobach jest silną przesłanką na rzecz hipotezy, że ówcześni ludzie posługiwali się już mową artykułowaną

  08.05.2021 | 05:59

  archeologia

  homo sapiens

  język

  komunikacja

  

• Na początku nie było słowo. Gadamy dopiero od 600 tysięcy lat

  Słówka. Magazyn o języku

  Tomasz Ulanowski

  Nawet w społeczeństwach pierwotnych, od których wszyscy pochodzimy, ludzie, rozmawiając, głównie plotkowali. Jak to się zaczęło - rozmowa z antropologiem prof. Bogusławem Pawłowskim o początkach mowy

  07.05.2021 | 19:00

  Bogusław Pawłowski

  homo sapiens

  język

  język polski

  

• My, wszystkożercy. Do jakiej diety ewolucja nas przystosowała?

  Nauka

  Marek Konarzewski

  Co wiemy z badań nad ewolucją naszej diety i jak ta ewolucyjna spuścizna wpływa na nasze współczesne nawyki żywieniowe?

  02.02.2021 | 16:18

  dieta

  ewolucja

  homo sapiens

  mięso

  

• Coś nas gnało w nieznane. Nowe badania dowodzą, że paleolityczni odkrywcy świadomie płynęli poza horyzont

  Nauka

  Joanna Grabowska

  Nie wiadomo, co popychało ludzi do niebezpiecznych morskich peregrynacji. Na pewno jednak nie działo się to przez przypadek - twierdzą naukowcy z Japonii i Tajwanu, badający paleolityczne migracje między azjatyckimi lądami.

  12.12.2020 | 07:50

  antropologia

  archeologia

  homo sapiens

  Japonia

  

• Harari: Prorocy zawężają horyzont. Ze wszystkich rzeczy, które mogą się zdarzyć, wybierają jedną. Mówią: to się stanie

  Wideo Gazety Wyborczej

  red. wideo

  'Sapiens. Od zwierząt do bogów' Yuvala Noaha Harari to światowy bestseller - na świecie sprzedano ponad 10 milionów egzemplarzy książki przetłumaczonej na blisko 50 języków. 12 listopada w Polsce ukazała się powstała we współpracy z twórcami...

  14.11.2020 | 17:57

  homo sapiens

  pandemia koronawirusa

  Yuval Noah Harari

  

• Homo sapiens dużo wcześniej wyszedł z Afryki. Ślady stóp sprzed 120 tys. lat na Półwyspie Arabskim

  Nauka

  Andrzej Hołdys

  Półwysep Arabski, dziś zasypany piaskiem, mógł odegrać kluczową rolę w historii naszego gatunku. Przed 120 tys. laty płynęły tu rzeki zasilające tysiące jezior. Wygląda na to, że "nasi" już tam wtedy byli.

  18.09.2020 | 10:38

  Afryka

  homo sapiens

  paleontologia

  

• Archeolodzy znaleźli najstarsze łóżko na świecie. Ostatni raz ktoś spał na nim 200 tys. lat temu

  Nauka

  Joanna Grabowska

  Odkryto je w południowoafrykańskiej jaskini, liczy co najmniej 200 tys. lat. Zostało wykonane z warstwy popiołu oraz wiązek trawy zmieszanych z aromatycznymi roślinami odstraszającymi owady.

  20.08.2020 | 13:43

  archeologia

  homo sapiens

  jaskinia

  nauka

  

• Przyjaciel czy wróg? Ludzie udomowili wilki dopiero kilkanaście tysięcy lat temu

  Nauka

  Szymon Zdziebłowski

  Do udomowienia wilka nie doszło 30 tys. lat temu, ale zdecydowanie później - zapewne kilkanaście tysięcy lat temu. Wśród obozowisk z tak wczesnego okresu naukowcy nie natknęli się na kości obgryzione przez czworonogi. To jednoznaczny dowód, że psy...

  21.07.2020 | 08:55

  homo sapiens

  psy

  wilki

  

• Ile w nas człowieka archaicznego. Wielkie badanie DNA w Islandii ujawnia genetyczny spadek po nieznanych praludziach

  antropologia

  Tomasz Ulanowski

  Naukowcy przebadali genomy blisko 28 tys. Islandczyków, poszukując fragmentów DNA pochodzących od neandertalczyków i innych archaicznych gatunków człowieka. Natrafili na kilka genetycznych skarbów. W tym ślady... denisowian.

  22.04.2020 | 17:27

  biologia

  denisowianie

  homo sapiens

  nauka

  

• Homo sapiens zasmarkany. Spośród małp naczelnych wyróżnia nas nie tylko rozum. Również katar

  Nauka

  Irena Cieślińska

  Homo sapiens jest nosicielem niezwykłej wprost wielości wirusów oddechowych. Pociąganie nosem, kichanie, kaszel, które prześladują nas od urodzenia do starości, są naszą cechą charakterystyczną. Kto wie, czy inne małpy z naszej wielkiej rodziny nie...

  20.04.2020 | 07:37

  epidemia koronawirusa

  homo sapiens

  koronawirus

  szympansy

  

• Sensacyjny obraz naskalny sprzed 44 tys. lat! Najstarsza narracja wizualna - z udziałem zagadkowych postaci

  homo sapiens

  Joanna Grabowska

  Blisko 44 tys. lat temu ludzie żyjący na indonezyjskiej wyspie Celebes namalowali w jednej z jaskiń scenę polowania na dzikie bawoły i świnie. Odkrycie już okrzyknięto sensacją.

  12.12.2019 | 16:18

  archeologia

  nauka

  

• Skąd się wzięło "f" i "w"? Naukowcy wyjaśnili zagadkę sprzed 10 tys. lat

  nauka

  Andrzej Hołdys

  Pierwsi rolnicy, poza tym, że nauczyli się doić krowy i uprawiać pszenicę, zmienili dietę, zgryz i wynaleźli głoski "f" i "w". Wcześniej nie potrafili połączyć dolnej wargi z górnymi zębami. Słowo "Wyborcza" byłoby poza ich zasięgiem.

  01.04.2019 | 16:58

  ewolucja

  homo sapiens

  paleontologia

  rolnictwo

  

• Skąd się wzięli Baskowie? Analiza ich DNA odkrywa niespodziankę

  homo sapiens

  Tomasz Ulanowski

  Naukowcy odtwarzają historię podboju Półwyspu Iberyjskiego. Jakie ludy go zasiedlały i ile z nich pozostało w DNA dzisiejszych Basków?

  15.03.2019 | 06:00

  antropologia

  nauka

  

• Pierwszy fragment czaszki denisowianina! Najbardziej tajemniczego krewniaka Homo sapiens

  paleontologia

  Joanna Grabowska

  Skąpa kolekcja kostnych szczątków denisowian znacząco się powiększyła. Jeśli paleoantropolodzy się nie mylą, właśnie mamy pierwsze fragmenty czaszki.

  06.03.2019 | 16:00

  denisowianie

  homo sapiens

  nauka

  neandertalczyk