Burauen

Bungto han Burauen

Tigaman Buhatan
[[Image:{{{imagefile}}}|250px|center|{{{imagecaption}}}]]{{{imagecaption}}}
Nahamutangan
Mapa han Leyte nga nagpapakita kon hain nahimutang an Bungto han Burauen.
Kagamhanan
Rehiyon	Sinirangan nga Kabisay-an (Rehiyon VIII)
Probinsya	Leyte
Distrito	{{{mga distrito}}}
Mga Baranggay	77
Income Class:	syahan nga klase
Alkalde/Mayor	Juanito E. Renomeron II
Pisikal nga mga karakteristika
Kahaluag	265.33 km²
Populasyon      Total (2000)	{{{pop2000}}}
Mga Coordinate	10°59′N 124°54′E

An Burauen usa nga syahan nga klase nga bungto o munisipyo han probinsya han Leyte ha Sinirangan nga Kabisay-an nga rehiyon han Kabisay-an ha Pilipinas. Sumala han 2015 census, mayda ini populasyon nga 52, 732 ka tawo

Ini na bungto kay matatadan ha butnga hit probinsya han Leyte, norte han bungto han Dagami, sinirangan han bungto han Julita, timog han La Paz ngan katundan han Albuera ngan syudad han Ormoc.

An ngaran na Burauen kay tikang han pulong na “burabod” nga usa nga tawag hin lugar nga may nakatirok hin naawas nga tubig ngan katungod kay an Burauen kay usa nga surok hin kasalugan -  an mga dagku nga salog han Daguitan ngan Marabong, an Guinarona ngan Hibuga na mga salog na naagi ha mga kasapit na mga bungto ngan han iba pa na mga gurugudti namga kasalogan.

Usa nga susumaton hito na ngaran han bungto kay han nagka mayda hin huraw han maiha na nga panahon an naglabay han nangagkamara an mga kasalogan, ngan tungod hito, an mga tawo hadto kay napiritan na kumadto han mga burabod han bungto.

Tikang han termino ng “Burabod”, ini kay nahibalhin ka “Buraburon” nga karuyag sidngon kay “kadamo”, tungod han pulong ni Norberto Lopez Romualdez Sr., usa nga huwes, han kadamo han mga burabod han bungto. Ha paglabay hin mga katuigan, an ngaran na “Buraburon” kay nahimo nga “Burawon” hasta umabot han ngaran na “Burawen”.

An bungto han Burauen kay dati nga kabahin han bungto han Dagami katungod na ini na bungto kay tinindugan hin simbahan han mga Heswita na misyunaryo.

An Burauen mayda kapitoan kag pito (77) nga baranggay.

An Burauen in may 60 nga pampubliko na eskwelahan pan-elementarya:

Ngan may-ada ini tulo na pampubliko na eskwelahan pansekundarya:

Kadam-an na mga trabaho han mga mulupyo hini na bungto kay pag-uma hin humay, silot ngan abaca na asya it kaurog na mga igintatanom, pakikipagbalyoay or pagbabaligya hit ira mga produkto ngan turismo.

Tungod han daan na nga mag-upay nga mga kiritaon nga  an Burauen kay nagpapadayon pagpaupay hit ira turismo na pakabuhi kaupod han ira maupay na panggobyernohan ngan na kalidad han ira maupay na basihanan.

An Burauen kay usa nga lugar hin mga haluag na mga kagurangan hin kadamo nga mga kadaan pa nga mga kapunuan nga nakapalibot ha bulkan hit Mahagnao nga usa na diri aktibo nga bulkan biskan pa mayda aktibo nga mapaso na buruhaton ha sakob.

Labot pa hini hit bulkan na usa nga kiritaon hit mga nabisita ngadto, mayda gihapon mga burabod, mga busay, mga salog ngan mga danaw ha ubos hit bulkan.

Ini nga danaw kay guruguti ngan naiiba kaysa han usa tungod nga hataas an asido han tubig kay mayda kemikal nga sulpur asya waray pa may nabuhi nga bisan ano nga mga isda ngadto.

Ini nga danaw an kaurog na kinukuhaan hin pakabuhi han mga mulupyo na nakaukoy harani ngadto tungod han mga isda ngan iba na nakukuha ha ilarom han tubig. Usa pa nga rason kay ini an sentro han turismo han bungto.

Ini nga busay kay mabibilngan ha timog sinirangan na banda nga mga pira ka kilometro tikang Mahagnao kun diin an tubig hini kay tikang ha danaw han Mahagnao nga naawas liwat pakadto ha mga salog kun diin nagtatapo para umawas nga busay.  

An bulkan han Mahagnao kay makikitan ha sentro han Mahagnao Volcano National Park na hinimo han ika-27 han Agosto han tuig 1937 tungod han Proclamation No. 184 kaupod hin  mga 635 ektarya hin katunaan nga nakapalibot hito na lugar.

Ha ilarom han National Integrated Protected Areas System (NIPAS) han Department of Environment and Natural Resources (DENR), ginbalyuan an ngaran han lugar ngan nahimo na nga Mahagnao Volcano Natural Park tungod Proclamation No. 1157 han ika-3 han Pebrero han tuig 1998.

Tungod han mapaspas nga pagrabong han turismo han bungto, an mga mulupyo kay nagtitikang tikang na pagbulig ha mga local nga pagka-urupdan para han ika-uupay han Mahagnao Volcano Natural Park tungod han mga nagdudurudilain nga bulig tikang han mga ahensya han gobyerno nga pinaagi han Department of Environment and Natural Resources.

• Philippine Standard Geographic Code Ginhipos 2012-04-13 han Wayback Machine
• 2000 Philippine Census Information Ginhipos 2005-09-23 han Wayback Machine

Usa ka turók ini nga barasahon. Dako it imo maibubulig ha Wikipedia pinaagi han pagparabong hini.