xhaxhler
Etimolodjeye
[candjî]Mot-brut «xhaxha» (brut d' riyaedje) avou l’ dobe cawete « -ler » des viebes.
Viebe
[candjî]| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | xhaxhele |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | xhaxhlez |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | xhaxhlans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | xhaxhelnut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | xhaxhelrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | xhaxhléve |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | xhaxhele |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | xhaxhlé |
| Ôtes codjowaedjes | come shofler |
xhaxhler (v. sins coplemint)
- rire foirt.
- I xhaxhlént tertos å pus foirt — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- Ele xhaxhlêye todi k' on l' etind dins tot l' vijhnåve. — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- Il åreut falou k' nos xhaxhlanxhe po lyî fé plaijhi. — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- Les deus ôtes ki, dji so seure, si tnént l' vinte po xhaxhler,
Fjhît ôre côp so côp tos les deus leus xhaxhlådes
— Édouard Remouchamps, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, «w:Li savtî», 77-143 (fråze rifondowe). - Les låmes ki dj' råyrè foû d' leus ouys
Åront l' agrè di m' fé xhaxhler. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Li vile mam'selle", p.22 (fråze rifondowe). - C’ est l’ franc riya des djoûs d’ prétins,
Cwand l’ sourdaedje s’ abohnêye
Et k’ afeye, po s’ moker do vint,
On gros tchinne clintche si scheuve et xhaxhlêye. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Prima vera », p.95-96 (fråze rifondowe). - – I m’ sonléve bin, dê, mi ! rèsponda l’ blanc bribeû.
– Pacyince… nos-î vinrans ! mamouya l’ neûr.
– Nin oûy, todi, fré ! hah’la l’ feume tot ‘nn’ alant.— Arthur Xhignesse. - On les oyeut xhaxhler disk' a d' l' ôte costé do viyaedje — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
- Elle esteut télmint gaiye; cwand ele xhaxhléve, c' esteut xhaxhler.
- (criyaedje di biesse) criyî, po ene agaesse.
- Les |agaesses xhaxhlèt — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- Et, tot xhaxhlant, li ribambele,
Prinda si enondêye foû des clawsons
— Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 103, "Çou k' ratchaftént les vîs pénssons" (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]djiper, sclafyî; Loukîz a : « rire a sketer ses botnires »
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : S109
Ratournaedjes
[candjî]rire foirt 
Loukîz a : « rire a s' disfåfiler l' botroûle »
Inglès : to burst out laughing (en)
Espagnol : reirse a carcajadas (es)
Francès : rire aux éclats (fr), rire bruyamment, rire à gorge déployée
Neyerlandès : schaterlachen (nl)
