Brugse Vrye

't Brugse Vrye (Nl: Brugse Vrije, Eng: Liberty of Bruges, Fr: Franc de Bruges: D: Brügger Freien) was in 't Ancien Regime de kasselry van Brugge. Da was een groot plattelandsgebied die wier begrensd deur de Westerschelde in 't noordn, de Noordzêe in 't westn, den Yzer in 't zuudn, en in 't oostn deur de denkbeeldige lyne Merkem-Lichtervelde-Ursel-Lembeke. Binn da groot gebied lagen der vele enclaves die een eigen bestier an: de steden Brugge, Toeroet, Gistel, Oednburg, Eeklo ... en d'heerlikheden Wyndoale, Sysêle, Proosse en Kanunnikse, ...

't Vrye was ingedeeld in drie kwartieren: 't noord-, oost- en westkwartier. Alle drie woarn z'ip undernen toer ipgedeeld in ambachten, en d'ambachten ip undernen toer in prochies. Domee moe je wel ipletten: byvoorbeeld de stad Gistel ad z'n eigen bestier, en wier dus nie bestierd deur de schepenbank van 't Vrye, mo Gistel Ambacht wier wel bestierd deur de schepens van 't Vrye. Gistel ambacht bestound uut de prochies Moere, Zevekote, Kapelle, Westkerke, Roksem, Ettelgem, Bekegem, Zerkegem en Zande.

De kasselry wier bestierd deur één hoogbaljuw, vier burgemeesters en minimum 27 schepens. 't Administratief en gerechtelik personeel bestound uut den ontvanger, roadspensionarissen, griffiers, ounderzoeksklerken, ipperklerken van de griffie, toalman, procureurs en notoarissen, deurwaarders van de koamer, ne gerechtsdocteur, chirurgiens, boden en een concierge. 't Vrye had z'n eigen vierschoare en een kamer.

't Vrye bestierde dus een groot stik van de huidige provincie West-Vloandern en een deel gemeenten en steden van Oost-Vloandern: Êeklo, Moaldegem. Neffest bestieren, spraken z'ook recht, en hielden controle ip de lêgere bestieren, de polders en woateriengn, kerkmeesters en dismeesters, de prochiebestieren.

't Stik van 't Vrye die achter de schiddinge van de Nederlanden by de Republieke bleef kreeg de name 't Vrye van Sluus.

't Vrye als bestierlike indelinge is ofgeschaft deur de Fransen tenden de joarn 1700.

't Was ontstoan rond het joar duust uut gedeelten van de pagus Flandrensis (lank, smal gebied tussen 't Zwin en den Yzer), de pagus Rodanensis (de streke round Aardenburg), en de pagus Mempiscus (de streke te westen van de Leie). D'oofdplatse van 't Vrye was van by 't begun de Burg in Brugge.

PREVENIER, W., en AUGUSTYN, B. (eds.), "De gewestelijke en lokale overheidsinstellingen in Vlaanderen tot 1795", uutgegeven deur 't Algemeen Rijksarchief, 1997.