Thanh Sơn

Thanh Sơn
Huyện
Huyện Thanh Sơn
Một vùng bán sơn địa ở Thanh Sơn, phía xa mờ là dãy núi Lưỡi Hái
Hành chính
Quốc gia	Việt Nam
Vùng	Đông Bắc Bộ
Tỉnh	Phú Thọ
Huyện lỵ	thị trấn Thanh Sơn
Phân chia hành chính	1 thị trấn, 22 xã
Thành lập	1833
Tổ chức lãnh đạo
Chủ tịch UBND	Nguyễn Duy Anh
Chủ tịch HĐND	Đặng Quang Huy
Bí thư Huyện ủy	Đặng Quang Huy
Địa lý
Tọa độ: 21°12′33″B 105°11′17″Đ / 21,20917°B 105,18806°Đ / 21.20917; 105.18806
Bản đồ huyện Thanh Sơn Thanh Sơn Vị trí huyện Thanh Sơn trên bản đồ Việt Nam
Diện tích	620,63 km²
Dân số (2019)
Tổng cộng	133.132 người
Thành thị	15.404 người (12%)
Nông thôn	117.728 người (88%)
Mật độ	215 người/km²
Dân tộc	Kinh, Mường, Dao...
Khác
Mã hành chính	238[1]
Biển số xe	19-C1
Website	thanhson.phutho.gov.vn
x t s

Thanh Sơn là một huyện miền núi thuộc tỉnh Phú Thọ, Việt Nam.

Huyện Thanh Sơn nằm ở phía nam của tỉnh Phú Thọ, cách thành phố Việt Trì khoảng 50 km về phía nam, cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 87 km, có vị trí địa lý:

• Phía đông giáp huyện Thanh Thủy
• Phía tây giáp huyện Tân Sơn và huyện Yên Lập
• Phía nam giáp thành phố Hòa Bình và huyện Đà Bắc thuộc tỉnh Hòa Bình
• Phía bắc giáp huyện Tam Nông.

Huyện Thanh Sơn có diện tích tự nhiên là 62.063 ha và dân số năm 2013 là 120.229 người.

Huyện Thanh Sơn vào thời Lý Trần là đất đạo Lâm Tây.

Thời thuộc Minh là huyện Lung.

Năm Quang Thuận thứ 10 (1469), vua Lê Thánh Tông cho định lại bản đồ toàn quốc, đổi gọi là huyện Thanh Nguyên (清源) thuộc phủ Gia Hưng.

Tới thời Mạc Phúc Nguyên (1547-1561) do kiêng huý chữ Nguyên nên đổi làm huyện Thanh Xuyên (清川).

Đời Lê Trung Hưng, do kiêng tên tước của Thanh vương (清王) Trịnh Tráng (1623-1657) đổi viết thành 青川 (vẫn đọc là Thanh Xuyên, từ "thanh" này nghĩa là màu xanh, khác với "thanh" trên đây có nghĩa là trong, sạch).

Năm Minh Mạng thứ 14 (1833) tách huyện Thanh Xuyên làm 2 huyện Thanh Sơn và Thanh Thủy. Sau đổi thành châu.

Thời kỳ 1903-1968 thuộc tỉnh Phú Thọ, 1968-1996 thuộc tỉnh Vĩnh Phú.

Ngày 31 tháng 8 năm 1965, Bộ Nội vụ ban hành Quyết định số 311-NV thành lập thị trấn Nông trường Phú Sơn thuộc huyện Thanh Sơn.^[2]

Sau năm 1975, huyện Thanh Sơn có thị trấn nông trường Phú Sơn và 39 xã: Cự Đồng, Cự Thắng, Địch Quả, Đông Cửu, Đồng Sơn, Giáp Lai, Hương Cần, Khả Cửu, Kiệt Sơn, Kim Thượng, Lai Đồng, Long Cốc, Lương Nha, Minh Đài, Mỹ Thuận, Sơn Hùng, Tam Thanh, Tân Lập, Tân Minh, Tân Phú, Tân Sơn, Tất Thắng, Thạch Khoán, Thạch Kiệt, Thắng Sơn, Thu Cúc, Thu Ngạc, Thục Luyện, Thượng Cửu, Tinh Nhuệ, Văn Luông, Văn Miếu, Vinh Tiền, Võ Miếu, Xuân Đài, Xuân Sơn, Yên Lãng, Yên Lương, Yên Sơn.

Năm 1987, giải thể thị trấn nông trường Phú Sơn.

Năm 1996, huyện Thanh Sơn thuộc tỉnh Phú Thọ vừa được tái lập.

Ngày 28 tháng 5 năm 1997, thành lập thị trấn Thanh Sơn - thị trấn huyện lỵ huyện Thanh Sơn trên cơ sở 290 ha diện tích tự nhiên và 9.894 nhân khẩu của xã Sơn Hùng; 125 ha diện tích tự nhiên và 2.686 nhân khẩu xã Thục Luyện. Sau khi điều chỉnh địa giới hành chính, thị trấn Thanh Sơn có 415 ha diện tích tự nhiên và dân số 12.580 người.

Cuối năm 2006, huyện Thanh Sơn có 1 thị trấn Thanh Sơn và 39 xã: Cự Đồng, Cự Thắng, Địch Quả, Đông Cửu, Đồng Sơn, Giáp Lai, Hương Cần, Khả Cửu, Kiệt Sơn, Kim Thượng, Lai Đồng, Long Cốc, Lương Nha, Minh Đài, Mỹ Thuận, Sơn Hùng, Tam Thanh, Tân Lập, Tân Minh, Tân Phú, Tân Sơn, Tất Thắng, Thạch Khoán, Thạch Kiệt, Thắng Sơn, Thu Cúc, Thu Ngạc, Thục Luyện, Thượng Cửu, Tinh Nhuệ, Văn Luông, Văn Miếu, Vinh Tiền, Võ Miếu, Xuân Đài, Xuân Sơn, Yên Lãng, Yên Lương, Yên Sơn.

Ngày 9 tháng 4 năm 2007, huyện Thanh Sơn cũ được chia thành 2 huyện Thanh Sơn (mới) và Tân Sơn.

Huyện Thanh Sơn có 1 thị trấn và 22 xã, giữ ổn định cho đến nay.

Huyện Thanh Sơn có 23 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm thị trấn Thanh Sơn (huyện lỵ) và 22 xã: Cự Đồng, Cự Thắng, Địch Quả, Đông Cửu, Giáp Lai, Hương Cần, Khả Cửu, Lương Nha, Sơn Hùng, Tân Lập, Tân Minh, Tất Thắng, Thạch Khoán, Thắng Sơn, Thục Luyện, Thượng Cửu, Tinh Nhuệ, Văn Miếu, Võ Miếu, Yên Lãng, Yên Lương, Yên Sơn.

Thanh Sơn nổi tiếng với đặc sản thịt chua, rêu đá, cơm lam và cá gỏi người Mường.

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Thanh Sơn.