Hamburger

Hamburger

Hamburger thường có xà lách, hành tây, và nhiều phần trên khác.
Bữa	Món chính
Xuất xứ	Đức hoặc Hoa Kỳ (tranh chấp)
Sáng tạo bởi	Không rõ (nhiều cá nhân tự nhận là người sáng tạo món ăn)
Nhiệt độ dùng	Nóng
Thành phần chính	Thịt xay, bánh mỳ
Nấu ăn: Hamburger   Media: Hamburger

Hamburger^[a] (tiếng Việt đọc là hăm-bơ-gơ hay hem-bơ-gơ, tiếng Anh:/ˈhæmbɜrɡər/, tiếng Đức: /ˈhɛmˌbœːɐ̯ɡɐ/ hoặc /ˈhamˌbʊʁɡɐ/) là một loại thức ăn bao gồm bánh mì kẹp thịt xay (thường là thịt bò) ở giữa. Miếng thịt có thể được nướng, chiên, hun khói hay nướng trên lửa. Hamburger thường ăn kèm với pho mát, rau diếp, cà chua, hành tây, dưa chuột muối chua, thịt xông khói, hoặc ớt; ngoài ra, các loại gia vị như sốt cà chua, mù tạt, sốt mayonnaise, đồ gia vị, hoặc "nước xốt đặc biệt", (thường là một biến tấu của sốt Thousand Island) cũng có thể thể rưới lên món bánh. Loại bánh hamburger có topping là pho mát được mọi người gọi là hamburger pho mát.^[1]

Thuật ngữ "burger" cũng có thể chỉ đến miếng thịt (patty) đặt trên món bánh, đặc biệt là ở Vương quốc Anh, nơi thuật ngữ "patty" hiếm khi được sử dụng, hoặc chỉ đơn thuần là ám chỉ đến thịt bò xay. Vì từ hamburger thường ngụ ý đến thịt bò, nên để rõ ràng hơn, tên của loại thịt hoặc nguyên liệu thay thế thịt có thể được đặt trước "burger", chẳng hạn như burger bò (beef burger), burger gà tây (turkey burger), burger bò rừng (Bison burger) hoặc burger chay (vegie burger).

Nhiều nhà hàng thức ăn nhanh dựa vào hamburger để bán. Dãy nhà hàng McDonald's bán một loại hamburger có tên là Big Mac bán chạy nhất thế giới, đồng thời còn là loại mà khách hàng ưa thích nhất. Các dãy nhà hàng khác như Burger King, Whataburger, Carl's Jr., Wendy's, Jack-in-the-Box và Sony cũng dựa vào món hamburger. Fuddruckers là một dãy nhà hàng chuyên bán loại hamburger "thượng hạng". Ngoài ra, loại bánh này cũng có nhiều biến thể quốc tế và khu vực.

Tên hamburger có nguồn gốc từ tên của thành phố Hamburg, Đức,^[2][3] một người dân từ Hamburg được gọi là "Hamburger"; theo đó, bất cứ vật gì có nguồn gốc từ thành phố này hay được phổ biến đầu tiên tại đây được có tên gọi này. (Tuy nhiên, tên của loại đồ ăn này không được viết hoa). Đầu tiên một loại bánh có thịt bò xay tên là "thịt nướng Hamburg" (Hamburger steak) được nhắc đến trong một sách nấu ăn ở Mỹ năm 1891; món này được đặt giữa hai lát bánh mì, và được gọi là "bánh kẹp Hamburg" (Hamburger sandwich). Đến giữa thế kỷ 20, cả hai tên gọi này đã được đọc ngắn lại thành "hamburger" hay "burger".

Tên gọi "burger" nay có nghĩa sử dụng rộng hơn, có thể chỉ đến các loại bánh kẹp có thịt xay, thịt gà, cá, hay cả các món chay ở giữa, nhưng vẫn có lát mì hình tròn.

Nguồn gốc chính xác của Hamburger không được biết rõ. Có thể nó giống món Doner kebab của người Thổ Nhĩ Kỳ, hình thức nhìn trông cũng rất giống chỉ khác món Doner kebab chính gốc của người Thổ sử dụng thịt gà, thịt cừu, hay thịt bò (vì người theo Hồi giáo không ăn thịt lợn) với vài loại rau và hành tây kèm với nước sốt, và món Doner kebab phát triển rất mạnh ở Đức nhưng không hẳn có liên quan đến món ăn này mặc dù thành phần cũng tương đối giống nhau.

Tại Hamburg mọi người thường bỏ 1 miếng thịt heo nướng vào giữa một cái bánh cuộn gọi là bánh nóng Rundstück, nhưng khi đó nó vẫn thiếu 1 điều cơ bản mà tất cả các hamburger hiện nay đều làm đó là miếng thịt kẹp phải được nấu chín trước khi cho vào miếng bánh. Thời Trung Cổ, thành phố cảng Hamburg là nơi giao thương quan trọng giữa các lái buôn người Ả Rập và châu Âu. Một lý thuyết được nhiều người thừa nhận là chính các lái buôn Ả Rập đã du nhập món Kibbeh được kẹp với miếng thịt cừu tẩm nhiều loại gia vị và thường được ăn sống, nhưng người dân bản xứ đã có công chế biến lại món ăn đó bằng cách thay thế thịt cừu bằng thịt heo hay thịt bò, và một điều thay đổi quan trọng nữa là miếng thịt kẹp được nấu hoặc nướng chính, khi đó bánh "Hamburg Steak" hay "Hamburger" đã trở thành một loại bánh nóng Rundstück độc nhất vô nhị và được mọi người ủng hộ.

Hamburgers ở Úc và New Zealand thường có cà chua, rau diếp, pho mát và một ít thịt (có tẩm nước sốt BBQ hoặc nước sốt cà chua), và thường có củ cải đường, hành tây, trứng, thịt hun khói và dứa (còn gọi là "burger with the lot). "BLT" có nghĩa là hamburger dùng kèm với thịt hun khói, rau diếp, và cà chua.

Trong một số nước Đông Á như Đài Loan, Nhật Bản hay Hàn Quốc, một số quán ăn nhanh bán một loại "biến thể" của hamburger với miếng bánh kẹp (bun) là cơm thay vì bánh mì. "Bánh kẹp" (The "bun") được làm từ loại một loại gạo nếp có độ kết dính đủ để cho phép tạo ra hình dáng miếng bánh mà không làm nó bị rã ra.

Lotteria là một công ty nhượng quyền kinh doanh lớn của Nhật Bản và có nhiều nhà hàng tại các nước Nhật, Trung Quốc, Hàn Quốc, Việt Nam và Đài Loan. Bên cạnh các loại bánh hamburger nhân thịt bò, họ còn bán các loại hamburger khác có nhân làm từ mực, thịt heo, gạo, đậu hũ và tôm.

• 
  Chuẩn bị làm bánh hamburger trong cửa hàng thức ăn nhanh
• 
  Một chiếc bánh mì kẹp thịt xông khói (bacon) và phô mai (cheese), từ một quán ăn ở Thành phố New York
• 
  Big Mac (Hamburger 2 tầng) của cửa hàng McDonald's
• 
  Một chiếc bánh hamburger
• 
  Hamburger thuần chay của hãng Impossible Foods
• 
  Burger bít tết với phô mai và hành tây
• 
  Buger làm từ cơm ở Nhật
• 
  Bánh mì kẹp thịt bò với trứng chiên, bắp cải và khoai tây chiên ở Kota Kinabalu, Malaysia.
• 
  Hamburger chay của Lotteria

• Danh sách các loại bánh mì

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Hamburger.

Bài viết liên quan đến ẩm thực này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. x t s