Xem mã nguồn của Methan

Bạn không được quyền sửa đổi trang này, vì lý do sau:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪Hasley‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Start of block: 16:21, ngày 18 tháng 12 năm 2022
Expiry of block: 16:21, ngày 18 tháng 12 năm 2025

Your current IP address is 62.210.136.28. The blocked range is 62.210.0.0/16.

Xin hãy cung cấp tất cả các thông tin trên vào thư yêu cầu của bạn. Nếu bạn bị cấm do sự nhầm lẫn, bạn có thể xem thêm thông tin và hướng dẫn tại quy định toàn cục Không cho phép các proxy mở.

Để thảo luận về vụ cấm này, xin vui lòng yêu cầu kiểm tra lại tại Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Bạn vẫn có thể xem và chép xuống mã nguồn của trang này:

{{1000 bài cơ bản}}
{{Chembox
| Verifiedfields = changed
| Watchedfields = changed
| verifiedrevid = 464371375
| Name = Methan
| ImageFile = Methane-2D-dimensions.svg
| ImageFile_Ref = {{chemboximage|correct|??}}
| ImageSize = 170
| ImageName = Công thức lập thể, công thức cấu tạo của methan
| ImageFileL1 = Methane-3D-balls.png
| ImageFileL1_Ref = {{chemboximage|correct|??}}
| ImageFileR1 = Methane-3D-space-filling.svg
| ImageFileR1_Ref = {{chemboximage|correct|??}}
| PIN = Methane<ref name=iupac2013>{{chú thích sách | title =  Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book) | publisher = [[Royal Society of Chemistry|The Royal Society of Chemistry]] | date = 2014 | location = Cambridge | pages = 3–4 | doi = 10.1039/9781849733069-FP001 | isbn = 978-0-85404-182-4 | quote = Methane is a retained name (see P-12.3) that is preferred to the systematic name ‘carbane’, a name never recommended to replace methane, but used to derive the names ‘carbene’ and ‘carbyne’ for the radicals H<sub>2</sub>C<sup>2•</sup> and HC<sup>3•</sup>, respectively.| chapter = Front Matter }}</ref>
| SystematicName = Carbane (ít dùng<ref name=iupac2013 />)
| OtherNames = {{Unbulleted list|Khí đầm lầy|Khí tự nhiên|Carbon tetrahydride|Hydro carbide|Biogas}}
| IUPACName = 
| Section1 = {{Chembox Identifiers
| CASNo = 74-82-8
| CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
| UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
| UNII = OP0UW79H66
| PubChem = 297
| ChemSpiderID = 291
| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| EINECS = 200-812-7
| UNNumber = 1971
| KEGG = C01438
| KEGG_Ref = {{keggcite|confirmed|kegg}}
| MeSHName = Methane
| ChEBI = 16183
| ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| ChEMBL = 17564
| ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| RTECS = PA1490000
| Beilstein = 1718732
| Gmelin = 59
| 3DMet = B01453
| SMILES = C
| StdInChI = 1S/CH4/h1H4
| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChIKey = VNWKTOKETHGBQD-UHFFFAOYSA-N
| StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
 }}
| Section2 = {{Chembox Properties
| Formula= CH<sub>4</sub>
| Appearance = Chất khí không màu
| Odor = Không mùi
| Density = {{ubl
 | 0.657{{nbsp}}kg·m<sup>−3</sup> (gas, 25{{nbsp}}°C, 1{{nbsp}}atm)
 | 0.717{{nbsp}}kg·m<sup>−3</sup> (gas, 0{{nbsp}}°C, 1{{nbsp}}atm)<ref>{{chú thích web
  | title=Gas Encychlorpedia
  | url=http://encychlorpedia.airliquide.com/Encychlorpedia.asp?GasID=41
  | access-date=ngày 7 tháng 11 năm 2013
  }}{{Liên kết hỏng|date=2022-02-09 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
 | 422.8{{nbsp}}g·L<sup>−1</sup> (liquid, −162{{nbsp}}°C)<ref name=crc>[[#Haynes|Haynes]], p. 3.344</ref>
 }}
| MeltingPtC = -182,456
| BoilingPtC = -161,5
| MeltingPt_ref = <ref name=crc/>
| BoilingPt_ref = <ref name=crc/>
| CriticalTP = 190.56&nbsp;K, 4.5992&nbsp;MPa
| Solubility = 22.7{{nbsp}}mg·L<sup>−1</sup><ref>[[#Haynes|Haynes]], p. 5.156</ref>
| SolubleOther = Tan trong [[etanol]], [[diethyl ether]], [[benzen]], [[toluen]], [[methanol]], [[aceton]] và ít tan trong nước
| ConjugateAcid = [[Methanium]]
| ConjugateBase = [[Methyl anion]]
| LogP = 1.09
| HenryConstant = 14{{nbsp}}nmol·Pa<sup>−1</sup>·kg<sup>−1</sup>
| MagSus = −17.4{{e|−6}}{{nbsp}}cm³·mol<sup>−1</sup><ref>[[#Haynes|Haynes]], p. 3.578</ref>
 }}
| Section3 = {{Chembox Structure
| MolShape = [[tứ diện]]
| Dipole = 0{{nbsp}}D
| PointGroup = T<sub>d</sub>
 }}
| Section4 = {{Chembox Thermochemistry
| Thermochemistry_ref = <ref>[[#Haynes|Haynes]], pp. 5.26, 5.67</ref>
| DeltaGfree = −50.5{{nbsp}}kJ·mol<sup>−1</sup>
| DeltaHf = −74.6{{nbsp}}kJ·mol<sup>−1</sup>
| DeltaHc = −891{{nbsp}}kJ·mol<sup>−1</sup>
| Entropy = 186.3{{nbsp}}J·(K·mol)<sup>−1</sup>
| HeatCapacity = 35.7{{nbsp}}J·(K·mol)<sup>−1</sup>
 }}
| Section5 = {{Chembox Hazards
| Hazards_ref = <ref>{{chú thích web|title=Safety Datasheet, Material Name: Methane|url=http://www.chemadvisor.com/Matheson/database/msds/00244226000800003.PDF|publisher=Metheson Tri-Gas Incorporated|access-date=ngày 4 tháng 12 năm 2011|location=USA|date=ngày 4 tháng 12 năm 2009|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120604162221/http://www.chemadvisor.com/Matheson/database/msds/00244226000800003.PDF|archive-date=ngày 4 tháng 6 năm 2012|df=mdy-all}}</ref>
| GHSPictograms = {{GHS flame}}
| GHSSignalWord = '''DANGER'''
| HPhrases = {{H-phrases|220}}
| PPhrases = {{P-phrases|210}}
| NFPA-H = 2
| NFPA-F = 4
| NFPA-R = 0
| NFPA-S = SA
| FlashPtC = −188
| AutoignitionPtC = 537
| ExploLimits = 4.4–17%
 }}<ref>{{chú thích web|url=http://cameochemicals.noaa.gov/chemical/8823|title=METHANE|author=NOAA Office of Response and Restoration, US GOV|website=noaa.gov}}</ref>
| Section6 = {{Chembox Related
| OtherFunction_label = alkanes
| OtherFunction = {{Unbulleted list|[[Iodomethan]]|[[Difluoromethan]]|[[Iodoform]]|[[Carbon tetrachloride]]}}
 }}
}}

'''Methan''' ({{IPAc-en|US|ˈ|m|ɛ|θ|eɪ|n
}} hoặc {{IPAc-en|UK|ˈ|m|iː|θ|eɪ|n
}}) là một [[hợp chất]] hóa học với [[công thức hóa học]] {{Chem|CH<sub>4</sub>}} (một nguyên tử [[carbon]] và bốn nguyên tử [[hydro]]). Nó là một [[hydride]] [[Nhóm nguyên tố 14|nhóm 14]] và là [[alkan]] đơn giản nhất, và là thành phần chính của [[Khí thiên nhiên|khí tự nhiên]]. Sự phong phú tương đối của khí methan trên [[Trái Đất]] làm cho nó trở thành một loại [[nhiên liệu]] hấp dẫn, mặc dù việc thu giữ và lưu trữ nó đặt ra những thách thức do trạng thái [[Chất khí|khí]] của nó trong [[Nhiệt độ và áp suất tiêu chuẩn|điều kiện bình thường về nhiệt độ và áp suất]].

Methan xuất hiện tự nhiên được tìm thấy cả dưới mặt đất và dưới [[Đáy đại dương|đáy biển]], và được hình thành bởi cả quá trình địa chất và [[sinh học]]. Hồ chứa khí methan lớn nhất nằm dưới đáy biển dưới dạng [[clathrat methane|clathrat methan]]. Khi khí methan đến bề mặt và [[Khí quyển Trái Đất|khí quyển]], nó được gọi là khí methan trong [[khí quyển]].<ref name=":17">{{Chú thích tạp chí|last=Khalil|first=M. A. K.|year=1999|title=Non-Co2 Greenhouse Gases in the Atmosphere|journal=Annual Review of Energy and the Environment|volume=24|pages=645–661|doi=10.1146/annurev.energy.24.1.645}}</ref> Nồng độ khí methan trong [[khí quyển]] của [[Trái Đất]] đã tăng khoảng 150% kể từ năm 1750 và nó chiếm 20% tổng lượng [[bức xạ cưỡng bức]] từ tất cả các [[Khí nhà kính|loại khí nhà kính]] tồn tại lâu dài và [[hỗn hợp]] trên toàn cầu.<ref name="Technical summary2">{{Chú thích web|url=http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/017.htm|tựa đề=Technical summary|website=Climate Change 2001|nhà xuất bản=United Nations Environment Programme|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20110604120130/http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/017.htm|ngày lưu trữ=ngày 4 tháng 6 năm 2011}}</ref> Khí methan cũng đã được phát hiện trên các [[hành tinh]] khác, bao gồm [[Sao Hỏa]], và có ý nghĩa đối với nghiên cứu [[Sinh học vũ trụ|sinh vật học]].<ref name=":15">{{Chú thích tạp chí|last=Etiope|first=Giuseppe|last2=Lollar|first2=Barbara Sherwood|date=2013|title=Abiotic Methane on Earth|journal=Reviews of Geophysics|language=en|volume=51|issue=2|pages=276–299|bibcode=2013RvGeo..51..276E|doi=10.1002/rog.20011|issn=1944-9208}}</ref>

== Thuộc tính và liên kết ==
Methan là một [[phân tử]] [[Hình học phân tử tứ diện|tứ diện]] có bốn liên kết C-H tương đương. Cấu trúc [[Electron|điện tử]] của nó được mô tả bởi bốn [[Orbital phân tử|quỹ đạo phân tử]] liên kết ([[molecular orbita]]<nowiki/>l) do sự chồng chéo của các quỹ đạo [[hóa trị]] trên [[carbon|C]] và [[Hydro|H.]] MO năng lượng thấp nhất là kết quả của sự chồng lấp của quỹ đạo 2s trên [[carbon]] với sự kết hợp cùng pha của quỹ đạo 1s trên bốn nguyên tử [[hydro]]. Trên mức năng lượng này là một tập hợp các MO suy biến ba lần liên quan đến sự chồng chéo của các quỹ đạo 2p trên [[carbon]] với các tổ hợp tuyến tính khác nhau của các quỹ đạo 1s trên [[hydro]]. Sơ đồ liên kết "ba trên một" kết quả phù hợp với [[phép đo phổ quang điện tử]].

Ở [[nhiệt độ phòng]] và [[Nhiệt độ và áp suất tiêu chuẩn|áp suất tiêu chuẩn]], methan là một loại khí không màu, không mùi.<ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=yp3qEgHrsJ4C&pg=PA168|title=Handbook of transport and the environment|last=Hensher, David A.|last2=Button, Kenneth J.|publisher=Emerald Group Publishing|year=2003|isbn=978-0-08-044103-0|page=168|name-list-style=amp}}</ref> Mùi khí tự nhiên quen thuộc được sử dụng trong nhà đạt được bằng cách thêm chất tạo mùi, thường là [[hỗn hợp]] có chứa [[tert-butylthiol]], như một biện pháp an toàn. Khí methan có nhiệt độ sôi −164°[[Độ Celsius|C]] (−257,8°[[Độ Fahrenheit|F]]) ở áp suất của một [[Átmốtphe|bầu khí quyển]].<ref>[http://webbook.nist.gov/cgi/cbook.cgi?ID=C74828&Mask=4#Thermo-Phase Methane Phase change data]. NIST Chemistry Webbook.</ref> Là một [[chất khí]], nó dễ cháy trong một phạm vi nồng độ (5,4-17%) trong không khí ở [[Nhiệt độ và áp suất tiêu chuẩn|áp suất tiêu chuẩn]].

Methan rắn tồn tại trong một số [[đa hình]]. Hiện tại chín thù hình của chất này được biết đến.<ref name="BiniPratesi">{{Chú thích tạp chí|last=Bini|first=R.|last2=Pratesi|first2=G.|year=1997|title=High-pressure infrared study of solid methane: Phase diagram up to 30 GPa|url=|journal=Physical Review B|volume=55|issue=22|pages=14800–14809|bibcode=1997PhRvB..5514800B|doi=10.1103/physrevb.55.14800}}</ref> Làm lạnh methan ở [[áp suất]] bình thường dẫn đến sự hình thành methan I. Chất này kết tinh trong hệ thống khối ([[nhóm không gian]] Fm {{Overline|3}} m). Vị trí của các [[nguyên tử]] [[hydro]] không cố định trong methan I, tức là các [[phân tử]] methan có thể xoay tự do. Do đó, nó là một [[tinh thể nhựa]].<ref>{{Chú thích web|url=https://log-web.de/chemie/Start.htm?name=methaneCryst&lang=en|tựa đề=Crystal structures|tác giả=Wendelin Himmelheber|ngày truy cập=2019-12-10}}</ref>

== Tính chất hóa học ==
=== Phản ứng oxy hóa hoàn toàn (Phản ứng cháy) ===
Trong phản ứng cháy của methan có một số bước. Trước tiên, methan tạo ra gốc [[alkyl|metyl]] ([[Etanol|CH<sub>3</sub>]]), gốc này phản ứng với [[oxy]] sinh ra [[formaldehyd]]e (HCHO) cho gốc formyl ([[Acid formic|HCO]]) để tạo thành [[carbon monoxide]]. Quá trình này được gọi là sự [[nhiệt phân]] oxy hóa:
:CH<sub>4</sub> + 2O<sub>2</sub> → CO<sub>2</sub> + 2H<sub>2</sub>O ([[Entanpi|Δ''H'']] = −891 kJ/mol ở 25<sup>o</sup>C, 1 atm)
Sau đó, [[hydro]] bị oxy hóa tạo ra [[Nước|H<small>2</small>O]] và giải phóng [[nhiệt]]. Quá trình này diễn ra rất nhanh, thường chưa tới một phần nghìn giây.
:2H<sub>2</sub> + O<sub>2</sub> → 2H<sub>2</sub>O
Cuối cùng, [[Carbon monoxide|CO]] bị oxy hóa tạo thành [[Carbon dioxide|CO<small>2</small>]], và giải phóng thêm [[nhiệt]]. Quá trình này chậm hơn quá trình trên và thường mất vài phần nghìn giây để phản ứng.
:2CO +  O<sub>2</sub> → 2CO<sub>2</sub>

=== Phản ứng oxy hóa không hoàn toàn ===
Được dùng trong sản xuất [[formaldehyd|formaldehyde]], bột than, [[Khí thiên nhiên|khí đốt]],...

<chem>CH4 + O2 ->[200atm, 300oC] HCHO + H2O</chem>

<chem>2CH4 + O2 ->[500oC,Ni]2CO + 4H2</chem>

<chem>CH4 + O2 -> C + H2O</chem>(đốt trong điều kiện thiếu không khí)

=== Phản ứng nhiệt phân methan: ===
Methan bị [[nhiệt phân]] bằng cách nung nóng nhanh methan với 1 lượng nhỏ [[oxy]] ở [[nhiệt độ]] khoảng 1500<sup>o</sup>C:

<chem>2CH4 -> C2H2 + 3H2</chem> ([[Entanpi|ΔH]] = 397kJ/mol)

[[Oxy]] được dùng để đốt cháy 1 phần methan, cung cấp thêm [[nhiệt]] cho phản ứng.

=== Hoạt hóa Hydro ===
[[Liên kết cộng hóa trị]] giữa C-H trong methan thuộc loại bền nhất trong [[hydrocarbon]]. Tuy nhiên, methan vẫn là nguyên liệu khởi đầu chính trong sản xuất [[hydro]]. Việc tìm kiếm các [[xúc tác]] có tác dụng thúc đẩy dễ dàng sự hoạt hóa [[hydro]] trong methan và các [[alkan]] bậc thấp khác là một lĩnh vực nghiên cứu khá quan trọng trong [[công nghiệp]].

=== Phản ứng thế halogen ===
Methan phản ứng với [[halogen]] cho ra dẫn xuất [[halogen]] của methan và [[hydro halide]].

Ví dụ: Methan phản ứng với [[chlor]] trong [[ánh sáng]] khuếch tán theo nhiều giai đoạn:

:CH<sub>4</sub> + Cl<sub>2</sub> → CH<sub>3</sub>Cl + HCl
:CH<sub>3</sub>Cl + Cl<sub>2</sub> → [[Dichlormethan|CH<sub>2</sub>Cl<sub>2</sub>]] + HCl
:CH<sub>2</sub>Cl<sub>2</sub> + Cl<sub>2</sub> → CHCl<sub>3</sub> + HCl
:CHCl<sub>3</sub> + Cl<sub>2</sub> → [[carbon tetrachloride|CCl<sub>4</sub>]] + HCl

=== Phản ứng phân hủy ===
Methan có thể bị phân hủy ở nhiệt độ trên 1000<sup>o</sup>C <ref>George A. Olah, Alain Goeppert, G. K. Surya Prakash (2009). ''Beyond Oil and Gas: The Methanol Economy''. John Wiley & Sons. Page 268.</ref>:
:CH<sub>4</sub> → C + 2H<sub>2</sub>
hoặc khi tác dụng với Cl<sub>2</sub> khi đun nóng hoặc [[fluor]] ở [[Nhiệt độ và áp suất tiêu chuẩn|điều kiện thường]], tạo thành [[muội than]] và [[Acid hydrochloric|hydro chloride]] <ref>George A. Olah, G. K. Surya Prakash, Robert E. Williams, Kenneth Wade & Unknown. ''Hypercarbon Chemistry''. Publisher: Wiley; 2 edition (ngày 9 tháng 8 năm 2011). Page: 593 & 594.</ref>:
:CH<sub>4</sub> + 2Cl<sub>2</sub> → C + 4HCl

== Phương pháp điều chế ==
* Từ [[nhôm carbide]] Al<sub>4</sub>C<sub>3</sub>
:Al<sub>4</sub>C<sub>3</sub> + 12H<sub>2</sub>O → 4Al(OH)<sub>3</sub> + 3CH<sub>4</sub>↑
:Al<sub>4</sub>C<sub>3</sub> + 12HCl → 4AlCl<sub>3</sub> + 3CH<sub>4</sub>↑
* Từ [[Natri acetat|CH<sub>3</sub>COONa]] (phản ứng với [[natri hydroxide]]) có xúc tác [[Calci oxide|CaO]] ở nhiệt độ cao.
:<chem>CH3COONa + NaOH ->[to] CH4 + Na2CO3</chem>

* Phản ứng trực tiếp có xúc tác [[nickel]] ([[hiệu suất]] rất thấp)
:<chem>C + 2H2 ->[Ni] CH4</chem>

* Từ [[Carbon monoxide|CO]]
:CO + 3H<sub>2</sub> → H<sub>2</sub>O + CH<sub>4</sub>↑
* Từ [[Đường (chất)|đường]] [[glucose]] (C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub>)
:C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub> → 3CO<sub>2</sub> + 3CH<sub>4</sub>

* Từ khí thiên nhiên
* Phản ứng [[Cracking (hóa học)|cracking]] [[alkan]] từ 3C trở lên (thường là cracking [[Prôpan|propan]] tại propan sẽ cho ra sản phẩm là methan trực tiếp)

<chem>C3H8 ->[cracking] CH4 + C2H4</chem>

== Ứng dụng ==
=== Nhiên liệu ===
Methan là một nhiên liệu quan trọng. So với [[than đá]], đốt cháy methan sinh ra ít [[Carbon dioxide|CO<sub>2</sub>]] trên mỗi [[đơn vị đo|đơn vị]] nhiệt giải phóng. Ở nhiều nơi, methan được dẫn tới từng nhà nhằm mục đích sưởi ấm và nấu ăn. Nó thường được biết tới với cái tên [[khí thiên nhiên]].<ref>[http://vst.vista.gov.vn/home/database/an_pham_dien_tu/MagazineName.2004-06-01.4343/2008/2008_00018/MItem.2008-09-30.5118/MArticle.2008-09-30.5152/marticle_view Sản xuất điện từ rác thải] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131228035118/http://vst.vista.gov.vn/home/database/an_pham_dien_tu/MagazineName.2004-06-01.4343/2008/2008_00018/MItem.2008-09-30.5118/MArticle.2008-09-30.5152/marticle_view |date = ngày 28 tháng 12 năm 2013}}, Trung tâm Thông tin Khoa học Công nghệ Quốc gia.</ref>

=== Trong công nghiệp ===
Methan được dùng trong nhiều phản ứng hóa công nghiệp và có thể được chuyên chở dưới dạng [[Khí dầu mỏ hóa lỏng|khí hóa lỏng]]. Trong hóa công nghiệp, methan là nguyên liệu sản xuất [[hydro]], [[methanol]], [[acid acetic]] và [[anhydride acetic]].

=== Methan trong khí quyển Trái Đất ===
Methan trong [[khí quyển]] là một khí gây [[hiệu ứng nhà kính]].<ref>NON-CO2 GREENHOUSE GASES IN THE ATMOSPHERE, Annual Review of Energy and the Environment, Vol. 24: 645-661 (Volume publication date November 1999, DOI: 10.1146/annurev.energy.24.1.645</ref> Mật độ của nó đã tăng khoảng 150% từ năm [[1750]] và đến năm [[1998]], mật độ trung bình của nó trên bề mặt [[Trái Đất]] là 1745 [[ppb]]. Mật độ ở bán cầu Bắc cao hơn vì ở đó có nhiều nguồn methan hơn (cả thiên nhiên lẫn nhân tạo). Mật độ của methan thay đổi theo mùa, thấp nhất vào cuối [[mùa hạ|mùa hè]].<ref>[http://www.noaanews.noaa.gov/stories2008/20080423_methane.html Carbon Dioxide, Methane Rise Sharply in 2007] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110811174656/http://www.noaanews.noaa.gov/stories2008/20080423_methane.html |date=2011-08-11 }}. Noaanews.noaa.gov (2008-04-23). Truy cập 2012-05-24.</ref>Đ

=== Quá trình tiêu huỷ ===
Cơ chế phá hủy chính của methan trong [[khí quyển]] là qua tác dụng với gốc [[hydroxide]] (OH):
:CH<sub>4</sub> + OH → CH<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>O
Phản ứng này diễn ra ở trong tầng [[đối lưu]] làm cho methan tồn tại được từ 6 đến 9 năm.<ref>{{chú thích sách |last1=Drysdale |first1=Dougal |editor2-first=Arthur E. |editor1-last=Cote |title=Fire Protection Handbook  |edition=20th |series= |volume= 1 |year=2008 |publisher=National Fire Protection Association |location=Quincy, MA |language= |isbn=978-0-87765-758-3 |doi=  |pages=2–18|chapter=Physics and Chemistry of Fire }}</ref>

=== Sự giải phóng đột ngột của sàng methan ===
Ở [[áp suất]] lớn, ví dụ như ở dưới đáy đại dương, methan tạo ra một dạng sàng rắn với [[nước]], được gọi là [[methan hydrat]].<ref>[http://vst.vista.gov.vn/home/database/an_pham_dien_tu/MagazineName.2004-05-26.5439/2009/2009_00001/MItem.2009-04-22.3051/MArticle.2009-05-06.5917/marticle_view Lưu giữ khí dạng nước khô] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131228034240/http://vst.vista.gov.vn/home/database/an_pham_dien_tu/MagazineName.2004-05-26.5439/2009/2009_00001/MItem.2009-04-22.3051/MArticle.2009-05-06.5917/marticle_view |date = ngày 28 tháng 12 năm 2013}}, Trung tâm Thông tin Khoa học Công nghệ Quốc gia.</ref> Một số lượng chưa xác định nhưng có lẽ là rất nhiều methan bị giữ lại dưới dạng này ở đáy biển. Sự giải phóng đột ngột của một thể tích lớn methan từ những nơi đó vào [[khí quyển]] là một giả thuyết về nguyên nhân dẫn tới những [[hiện tượng]] [[Trái Đất]] nóng lên trong quá khứ xa, đỉnh cao là khoảng 55 triệu năm trước.

Một tổ chức đã ước tính trữ lượng quặng methan hydrat dưới đáy đại dương vào khoảng 10 triệu triệu [[tấn]] (10 [[exagram]]). Giả thuyết rằng nếu [[Trái Đất]] nóng lên đến một [[nhiệt độ]] nhất định, toàn bộ lượng methan này có thể một lần nữa bị giải phóng đột ngột vào [[khí quyển]], khuếch đại [[hiệu ứng nhà kính]] lên nhiều lần và làm [[Trái Đất]] nóng lên đến mức chưa từng thấy.

=== Methan bên ngoài Trái Đất ===
Methan đã được phát hiện hoặc tin là tồn tại ở vài nơi trong [[Hệ Mặt Trời]]. Người ta cho rằng nó được tạo ra nhờ những quá trình [[phản ứng vô sinh]].
* [[Sao Mộc]]
* [[Sao Hỏa|Sao Hoả]] <ref>[http://www.sieunhien.com/khoa-hoc-vu-tru/538-khi-me-tan-tren-sao-hoa-khong-co-nguon-goc-tu-nui-lua.html Khí mê-tan trên sao Hỏa không có nguồn gốc từ núi lửa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131228092557/http://www.sieunhien.com/khoa-hoc-vu-tru/538-khi-me-tan-tren-sao-hoa-khong-co-nguon-goc-tu-nui-lua.html |date=2013-12-28 }}, Siêu Nhiên.</ref>
* [[Sao Thổ]]
** [[Iapetus (vệ tinh)|Iapetus]]
** [[Titan (vệ tinh)|Titan]]
* [[Sao Hải Vương]]
** [[Triton (vệ tinh)|Triton]]
* [[Sao Thiên Vương]]
** [[Ariel (vệ tinh)|Ariel]]
** [[Miranda (vệ tinh)|Miranda]]
** [[Oberon (vệ tinh)|Oberon]]
** [[Titania (vệ tinh)|Titania]]
** [[Umbriel (vệ tinh)|Umbriel]]
* [[Sao chổi Halley]]
* [[Sao chổi Hyakutake]]
* [[eris (hành tinh lùn)|2003 UB313]]

Dấu vết của khí methan cũng được tìm thấy ở bầu [[khí quyển]] mỏng trên [[Mặt Trăng]] của [[Trái Đất]]. Methan cũng được dò thấy ở các [[mây|đám mây]] giữa những vì [[sao]] trong [[vũ trụ]].

== Tham khảo ==
{{tham khảo}}
== Liên kết ngoài ==
{{Wiktionary|methane}}
* [http://www.periodicvideos.com/videos/mv_methane.htm Methan] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham)
* Gavin Schmidt, [http://www.giss.nasa.gov/research/features/methane/ Methan: A Scientific Journey from Obscurity to Climate Super-Stardom] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040910184208/http://www.giss.nasa.gov/research/features/methane/ |date = ngày 10 tháng 9 năm 2004}}, [[Goddard Institute for Space Studies|NASA Goddard]], September 2004
* [http://www.gasresources.net Methan thermodynamics]
* [http://www.inchem.org/documents/icsc/icsc/eics0291.htm International Chemical Safety Card 0291]
* [http://marine.usgs.gov/fact-sheets/gas-hydrates/title.html Methan Hydrates]
* [http://ptcl.chem.ox.ac.uk/MSDS/ME/methane.html Safety data for methan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071011105742/http://ptcl.chem.ox.ac.uk/MSDS/ME/methane.html |date = ngày 11 tháng 10 năm 2007}}
* [http://pire-ecci.ucsb.edu/pire-ecci-old/summerschool/papers/Catalysis%20Today.pdf Catalytic conversion of methan to more useful chemicals and fuels]
* [http://www.cdc.gov/niosh/mining/UserFiles/works/pdfs/2006-127.pdf CDC – Handbook for Methan Control in Mining]

{{Nhiên liệu chất khí}}
{{alkan}}
{{Hydrocarbon|state=}}
{{Halogenomethan|state=}}

[[Thể loại:Khí nhà kính]]
[[Thể loại:Methan]]
[[Thể loại:Nhiên liệu]]
[[Thể loại:Tiêu hóa kỵ khí]]
[[Thể loại:Nhiên liệu thể khí]]

Các bản mẫu dùng trong trang này:

Bản mẫu:1000 bài cơ bản (xem mã nguồn) (bị khóa hạn chế sửa đổi)
Bản mẫu:Alkan (sửa đổi)
Bản mẫu:Chem (sửa đổi)
Bản mẫu:Chem/atom (sửa đổi)
Bản mẫu:Chem/link (sửa đổi)
Bản mẫu:Chembox (sửa đổi)
Bản mẫu:Chembox Hazards (sửa đổi)
Bản mẫu:Chembox Identifiers (sửa đổi)
Bản mẫu:Chembox Properties (sửa đổi)
Bản mẫu:Chembox Related (sửa đổi)
Bản mẫu:Chembox Structure (sửa đổi)
Bản mẫu:Chembox Thermochemistry (sửa đổi)
Bản mẫu:Chú thích sách (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Chú thích tạp chí (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Chú thích web (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Collapsible list (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Convert (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Cross (sửa đổi)
Bản mẫu:Có hay không (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Cả 2 (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Danh sách không dấu đầu dòng (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Danh sách thu gọn (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Dự án liên quan (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:E (xem mã nguồn) (hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng)
Bản mẫu:GHS02 (sửa đổi)
Bản mẫu:GHS flame (sửa đổi)
Bản mẫu:H-phrases (sửa đổi)
Bản mẫu:Halogenomethan (sửa đổi)
Bản mẫu:Hlist/styles.css (sửa đổi)
Bản mẫu:Hydrocarbon (sửa đổi)
Bản mẫu:Hình trên cùng góc phải (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Hộp bên (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Hộp thông tin (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Hộp điều hướng (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:IPAc-en (xem mã nguồn) (bị khóa hạn chế sửa đổi)
Bản mẫu:Khoảng cách (xem mã nguồn) (hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng)
Bản mẫu:Liên kết hỏng (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Longitem (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:NFPA-chembox (sửa đổi)
Bản mẫu:Navbox (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Navbox subgroup (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Nbsp (sửa đổi)
Bản mẫu:Nhiên liệu chất khí (sửa đổi)
Bản mẫu:Overline (sửa đổi)
Bản mẫu:P-phrases (sửa đổi)
Bản mẫu:Plainlist/styles.css (sửa đổi)
Bản mẫu:Smilescite (sửa đổi)
Bản mẫu:Su (sửa đổi)
Bản mẫu:Sửa chữa (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Template other (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Tham khảo (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Tham khảo/styles.css (sửa đổi)
Bản mẫu:Thông tin hoá chất/tính toán nhiệt độ (sửa đổi)
Bản mẫu:Thông tin hóa chất (xem mã nguồn) (bị khóa hạn chế sửa đổi)
Bản mẫu:Thông tin hóa chất/cấu trúc (sửa đổi)
Bản mẫu:Thông tin hóa chất/kiểm thử (sửa đổi)
Bản mẫu:Thông tin hóa chất/liên quan (sửa đổi)
Bản mẫu:Thông tin hóa chất/nhiệt hóa học (sửa đổi)
Bản mẫu:Thông tin hóa chất/nhận dạng (sửa đổi)
Bản mẫu:Thông tin hóa chất/thuộc tính (sửa đổi)
Bản mẫu:Thông tin hóa chất/tính toán nhiệt độ (sửa đổi)
Bản mẫu:Thông tin hóa chất/độc hại (sửa đổi)
Bản mẫu:Tick (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Top icon (xem mã nguồn) (hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng)
Bản mẫu:Ubl (sửa đổi)
Bản mẫu:Unbulleted list (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Webarchive (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Wiktionary (xem mã nguồn) (bị khóa hạn chế sửa đổi)
Bản mẫu:Xử lý thể loại (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Arguments (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Category handler (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Category handler/blacklist (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Category handler/config (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Category handler/data (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Category handler/shared (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Citation/CS1 (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Citation/CS1/COinS (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Citation/CS1/Configuration (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Citation/CS1/Date validation (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Citation/CS1/Identifiers (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Citation/CS1/Utilities (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Citation/CS1/Whitelist (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Citation/CS1/styles.css (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Collapsible list (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Convert (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Convert/data (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Convert/text (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:GHS phrases (sửa đổi)
Mô đun:GHS phrases/data (sửa đổi)
Mô đun:IPAc-en (sửa đổi)
Mô đun:IPAc-en/data (sửa đổi)
Mô đun:IPAc-en/phonemes (sửa đổi)
Mô đun:IPAc-en/pronunciation (sửa đổi)
Mô đun:Infobox (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:InfoboxImage (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:List (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Namespace detect/config (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Namespace detect/data (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Navbar (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Navbox (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Navbox/configuration (sửa đổi)
Mô đun:Navbox/styles.css (sửa đổi)
Mô đun:Side box (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Side box/styles.css (sửa đổi)
Mô đun:String (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Su (sửa đổi)
Mô đun:TableTools (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Unsubst (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Webarchive (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Webarchive/data (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Yesno (xem mã nguồn) (bị khóa)

Trở lại Methan.

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Methan”