Fontego dei Todeschi

El Fontego dei Todeschi o (dei Tedeschi) el ze un pałaso de Venesia, situà inte'l sestièr de San Marco, e afasà so'l Canal Grando, in pozision drìo a'l Ponte de Rialto.

Conpanjo a'l Fontego dei Turchi el Fóntego dei Todeschi el ze de antiga fondasion (XIII sècoło) e łigà a łe ezigense comersałi de ła Repùblega de Venesia; el zera pónto de armìzo de łe marcansìe trasportàe da mercanti todeschi, che cui łe imagazenava.

L'edifisio orizenal el ze stà vitima de un insendio devastante inte ła nòte infrà el 27 e el 28 zenaro 1505, ma in manco de sincue mezi el Senato venesian el gaveva za tolto desizion de recostruirlo su prozeto de Girolamo Tedesco. A se tràtava de na conpleta ricostrusión, che ła ga avùo łiógo intrà el 1505 e el 1508. A difarènsa de altri pałasi so'l Canal Grando, A zera stà desizo de no recorér a decorasion marmoree nè ełementi decorà a strafòro, zbełetàndo pitòsto łe canpidure łibare infrà łe fenèstre co afreschi, par i cuałi zera stài ciamài Giorgione e el só zòvene arlèvo Tiziano. Segondo Dolce, che'l scriveva inte'l 1557, ła Giustizia de Tiziano, depinzesta so'l łado de ła całe, ła zera cusì beła che ła zera stada canbiada par òpara de'l mestro Giorgione, inzenerando un ràdego intrà i do^[1].

Inte'l 1508 A ze stada sełebrada ła concluzion dei łaori co na mesa pontificàl e inte'l steso ano un ràdego par ła corisponsion (el pagamento) dei afreschi de Giorgione el fa pensar che anca ła decorasion esterna ła fuse conpleta^[1], verso el 1760 i afreschi i zera oncora discretamente łezibiłi, come che mostra na serie de insizion de Anton Maria Zanetti.

Cofà i altri fónteghi de ła sità, anca 'st'altro el ze stà sopreso cuando ch'A ze avenjùa ła cazùa de ła Repùblega inte'l 1797.

El ze stà a łongo de propietà de łe Poste Itałiane. Cedùo inte'l 2008 a'l grupo Benetton par un inporto de 53 miłion de euro^[2], se prevéde che'l venjarà sotopósto ad un novo intarvento de recuparo stàtego e funsionałe, soto ła diresion artìstega de l'architeto ołandeze Rem Koolhaas, co ła creasion de un pòło non soło che comersiałe ^{sensa fronte} ma anca culturałe^[3].

Grando conpleso che varda sol Ponte de Rialto, el Fontego xe un edificio a pianta quadra disposto su tre livełi intorno a na corte interna, coverto da na strutura in vero e in asiàl, dove che xe conservà l'antigo poso. Al pian terén sinque grande arcàe a tuto sesto sera un pòrtego in diałogo col Canal Grando, indove se descargàva łe marcansìe. El secondo liveło xe parcorso da na lónga fiła de bifore e monofore a cui corisponde simetricamente łe fenestre quadre minori dei do piani sorastanti. La somità del pałaso xe merlàda. Verso el 1508 ła fasàda che dà su'l Canal Grando zera stàda afrescàda par man de Giorgione e de Tiziano Vecellio, ma ancùo del so laóro ghe ne resta pochi tochetini a łe Gałarìe de l'Academia, deteriorà dai agenti atmosferici, el clima maùco e el salmastro de ła łaguna.

Anca i iterni conservava òpare de inestimàbiłe vałór, dei pitóri Paolo Veronese, Tiziano Vecellio e Jacopo Tintoretto, dei cuałi ancùo se ga perso squaxi ogni trasa. Resta a testimoniansa de ła funsion che durante i secołi ga svolto l'edificio, i numeroxi sinbołi che i mercanti insìdeva, soratuto so ła pièra de łe cołone, par segnałàr i vani indove zera depoxitàe łe marcansìe.^[4].

I afreschi tacà da l'esterno de l'edificio (dal 1937) zera stài conservài in varie sedi (Pałaso Dogal, Gałarìe de l'Academia), prima de eser riconposti ne ła Ca' d'Oro.

De Giorgione resta ła Nuda drento na nìcia e tocheti de figure feminiłi. De Tiziano resta :

• Compagno della calza, 241x159 cm
• Giuditta/Giustizia, 212x346 cm
• Combattimento di giganti e mostri, 157x320 cm
• Allegoria, 157x328 cm
• Combattimento di un putto co un drago, 155x375 cm

• 
  Le paréde de ła corte interna
• 
  La fasa che dà su Całe del Fontego dei Tedeschi
• 
  El vecio poso ne ła Corteinterno
• 
  Il Canal Grando dal pòrtego del Fontego

• Marcello Brusegan, [[La grande guida dei monumenti di Venezia. Roma, Newton & Compton, 2005. ISBN 88-541-0475-2.
• Guida d'Italia - Venezia. 3° ed. Milano, Touring Editore 2007. ISBN 978-88-365-4347-2.

1. Alessandra Fregolent, Giorgione, Electa, Milano, 2001, pag. 102. ISBN 88-8310-184-7
2. Cfr.archiviostorico.corriere.it
3. Cfr. archiportale.com
4. Cfr. [1]

• Descrision del Fontego dei Todeschi
• Bastazi e segadori al fontego dei Todeschi
• Storia del Fontego dei Todeschi
• "Il Fontego dei tedeschi va al Gruppo Benetton" - aritcoło del corriere
• Imaxeni del Fontego dei Todeschi
• I Fonteghi
• Pagina su Facebook
• Fondaco dei Tedeschi - Info
• Fontego dei Tedeschi (Fondaco dei Tedeschi) - storia in inglexe
• Il futuro del fontego dei Tedeschi a Venezia - You Tube - Venice on Tv (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el istòrego, la prima version e ła ùltema).

• Il Fontego dei Tedeschi (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el istòrego, la prima version e ła ùltema).

• News: Ultimatum dei Benetton al Comune par il Fontego dei Tedeschi Archivià il 5 de marso 2016 in Internet Archive.

• Somegie a l'interno del Fontego Archivià il 30 de zunjo 2016 in Internet Archive.

• Venessia.com "restaura" il Fontego dei Tedeschi - You tube - Rete Veneta

• Pałasi de San Marco
• Albrecht Dűrer, Festa del Rosario
• Giorgione, Nuda
• Tiziano, Giuditta

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Fontego dei Todeschi
• Scholia el detien schemi gràfeghi so Fontego dei Todeschi