Folk

Col termine muxica popołar se intende ła muxica scrita col lenguagio del popoło e pensàda par el popoło, xontàndoghe comunemente anca in modo inpropio, a l'interno de sta dicitura anca ła muxica folclorica, vałe a dir chea muxica che riva dal popoło łe cui raìxe se perde ne ła note dei tenpi, in modo particołàr par quanto che rivarda el canto de tradision orałe. de frecuente ła muxica popołare tołe ispirasion da ła muxica folclorica ciapando stiłemi e lenguagi. Se uxa de frecuente anca el termine che riva da l'inglexe muxica folk o pì senplicemente folk.

Sti concerti ga da esare a so volta distinti da queło de muxica pop, anca se pop xe na paroła scursàda de popular, "muxica pop" che indica in modo pì spesìfego ła muxica łixiera contenporanea oçidental, par exenpio el rock o ła disco music, xenari el cui ligàme co ła muxica tradisionałe no xe in xenerałe tanto streto.

Ła muxica popołàr de paexi del terso mondo in particołàr de l'Africa, par exenpio, vien pì de frecuente indicà cofà etnica; mentre l'apeło folclorico (o anca popołàr) vien xeneralmente asocià a ła muxica popołàr dei Stati Unii d'America o de łe nasion eoropee.

L'orìxene de ła muxica tradisionałe, el pì de łe volte, va risercà ne łe necesità de un strumento de comunicasion che podese esar più fasilmente acetà ne l'anbito de na comunità ristreta e de frecuente seràda. Se se pensa ai canti d'amor de ła serenàda, co i cuałi xera più senplice "dichiararse" a ła dona amà pìtosto che sercàre l'ocaxion par farlo de parsona (el pretesto xe stà doparà anca ne l'òpara łirica, se veda, par exenpio, ła serenàda de avertaùra ne Il Barbiere di Siviglia, de Gioacchino Rossini).

Ła muxica popołàr inte el mondo tende ad eser stretamente łigà (in alcuni caxi in modo inseparabiłe) ad almanco do altri aspeti culturałi de natura rejonałe : i strumenti muxicałi col cuało ła xe reałixà e i bałi che eventualmente ła conpagna. Ad exenpio, ła muxica popołàr scosexe xe asocià a łe baghe e ad un tipo de dansa ciamà reel; queła irlandexe ai viołini, a particołari percusion cofà el bodhran e a ła giga.

Ne ła tradision folclorica itałiana come no pensarghe invese al ròło desvòlto in rejon diverse da strumenti cofà ła remonica, el mandołin, ła lugarìna e ła rebeba, opùr da bałi cofà ła taranteła, ła pìsega, el saltareło.

Par quanto rivarda ła muxica popołàr, ne ła maxor parte dei caxi, staltra nase o ga ła so prinsìpałe espresion in momenti de agregasion sociałe cofà feste, sagre o sełebrasion, par exenpio, pensargeh al bało łiso.

In altri caxi, par exenpio ne ła tradison muxicałe xorxana de łe Iavnana, ła muxia xe uxà cofà strumento curativo par varìr i małà^[1].

In Itałia, come in altri paexi, ła muxica popołàr ga oncora un ròło inportante e un vasto seguito, siben sia difondesta atraverso canałi che soło in rari caxi (overosìpia che soło par pochisimi artisti de particołàr suceso) coinsìde co quełi de ła muxica Pop, vałe a dir co ła granda distribusion. Tanti sotoxeneri de muxica popołàr itałiana xe noti prìnsipalmente atraverso i bałi a cui i xe łigà (par exenpio el bało łiso) e difisilmente i ga vixibiłità fora da łe feste e sagre de paexe.

Ad altri vien invese reconosesta da tenpo na maxor "dignità" muxicałe, e xe questo el caxo de ła canson napołetana, mentre ulimamente se asiste ad un interese rinovà verso łe muxiche e łe danse popołari del sud Itałia, par exenpio ła pizzica (pìsega) del Sałento, ła tammuriata canpana, łe varie tarantełe e ła muxica popołar siciłiana co Rosa Balistreri, Francesco Busacca e Orazio Strano.

Nei primi ani setanta avien na riscoverta de ła muxica folk itałiana, grasie ad artisti cofà Nuova Compagnia di Canto Popolare, Otello Profazio, Matteo Salvatore, Caterian Bueno, Maria Carta, cui se ghe xonta inte el 1971 Domenico Modugno co el so albun Co l'affetto della memoria so' ła via dei contandini del Sud.

Nei ultimi ani xe nati nùmaroxi festival, de frecuente denominà Folk Festival, e manifestasion de muxica tradisionałe, folclorica e popołar, incluxe łe nove forme de contaminasión.

Ogni ano in Itàlia el 18 magio se çełebra ła Xornàda nasional de ła muxica popołàr.

Ne l'Itàlia setentrionałe, ła muxica etnica, anca se ne ła so orixinałità, risente de alcune influense seltiche o balcaniche. Ne ła muxica vocałe xe afermà el canto corałe, de frecuente a pì voxe e de tipo siłabico, o sia signifega che par ogni siłaba corisponde na soła nota. Ła conpoxision pì frequente xe ła bałada, un canto de caratere narativo indove vien descriti epixodi tragici, vicende amoroxe, vite de personàxi. Intrà i strumenti pì difondesti trovemo ła fixarmonica. Ne l'Itàlia centrałe trovemo canti sołistici, canti łigà a tradision rełigioxe e bałi, conpagnà da strumenti tìpeghi cofà el storneło o ła sanpògna. Ne l'Itàlia meridionałe invese emerxe maxormente i influsi de ła tradision araba e de queła mediteranea. I strumenti tipici xe el mandołin, ła chitara batente, ła sanpògna, el pionbè, e el tanbureło. Intrà i bałi xe conosùa ła taranteła, dansa farnètica nata da na antighisima terapìa contro el morsegón de na taràntoła.

Come ła muxica etnica, el folk xe continuamente sogeto a contaminasion coel pop. Intrà i xeneri folk, che ga maxormente influensà ła produsion pop ghe xe ła muxica celtica (pensarhge par exenpio a l'italian Angelo Branduardi) e ła muxica country che col rock ga xenerà conbinasion infinìe. Dai ani 80 ad anco ghe xe da citàr par la fuxion in ciave moderna tra el folk e el pop rock Enrico Capuano co łe so taràntełe ispiràe diretamente a ła pfm de E' Festa.

1. ↑ (EN) [1] La Viola e la Rosa, una Ninna Nanna georgiana come Canzone curativa e Commentario socio-pułìtego, Kevin Tuite Université de Montreal, 16 novenbre 2005, p. 3,8

• Etnomuxicołogia
• Canto popołar
• Dansa popołar
• Folk Rock

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so folk
• Scholia el detien schemi gràfeghi so Folk