Łéngua daneze

Łéngua daneze
dansk
	;
Nome locaƚe	dansk
Tipo	łéngua e łéngua viva
Parlà in	Danimarca, Groenlandia, Isole Fær Øer, Islanda, Germania, Canada, Norvegia, Svezia, USA
Autòctono de	Schleswig-Holstein e Danemarca
Parlanti
Totałe	5,3 milioni
Caratarìsteghe
Scritura	alfabeto latin
Clasifegasion lenguìstega
	łéngua umana; łéngue indoeoropee; łéngue zermàneghe; łéngue nòrdeghe; Scandinavian languages (en) ; łéngue scandìnave orientałi
Regoƚà da	Danish Language Council (en)
Istòria	history of Danish (en)
Còdazi
ISO 639-1	da
ISO 639-2	dan
ISO 639-3	dan
SIL	DNS
Glottolog	dani1284
Linguasphere	52-AAA-cc
Ethnologue	dan
ASCL	1501
IETF	da

El danéxe l'è ła łéngua uficiałe del Regno de Danimarca e el vien parlà in Danimarca, in Groenlandia e inte łe Ixołe Fær Øer.

El xe na łéngua germànica del nord, łigà col svedexe, e particolarmente col norvegéxe. El vien anca parlà come łéngua minoritaria in Germania in Schleswig-Holstein.

Clasificasion

El danéxe, insieme col svedéxe, el deriva dal grupo de diałeti scandìnavi orientałi mentre che el norvegéxe l'è clasificà come łéngua scandìnava ocidentałe col faeroéxe e l'islandéxe. Un tipo de clasificasion pi moderno, baxà sul grado de interconprension intrà łéngue diverse, el divide el nòrdico (scandìnavo) moderno in du grupi: Scandìnavo sud, che el saria el danéxe, e Scandìnavo nord fato da norvegéxe e svedéxe. Islandéxe e Faeroéxe i ze int'un grupo par cónto suo ciamà Scandìnavo insułar.

El danéxe scrito e el norvegéxe bokmål le ze tanto visine, siben che łe gabia na fonołogia (el sistema de rełasion intrà i suni del discórso) e ła proxodia (i schemi de acenti e toni) i sipia diversi. Parlanti bravi de una de 'ste tre łéngue i pol capirse uno co l'altro, anca se dei studi i ga demostrà che de sòłito i parlanti de norvejéxe i capise sia el danéxe che el svedéxe mejo de quanto i Danixi e i Svedixi i se capise intrà de łuri. Anca i Svedixi e i Danixi i capise el norvejéxe mejo de quanto no i se capisa un co l'altro.

Gramàtica

El danéxe el ga nomi de xenare neutro o comun (maschil-feminiłe). Come in svedéxe e norvejéxe, l'artìcoło danéxe el va davanti al nome se l'è indefinìo ma el se taca drio el nome se el xe definìo.

El nèutro el ga łe fórme et / -et e el xenare comun el ga en / -en, donca:

en mand = n'omo ; manden = l'omo (xenare comun)
et hus = na caxa ; huset' = ła caxa (nèutro)

Difarentemente dal svedéxe, el danéxe no'l dopra mìa l'artìcoło finałe se el nome el ga dei agetivi, ma l'uxa soło l'artìcoło agetivałe den/det, na fórma aposta mésa prima de l'agetivo: den store mand = l'omo forte, det store hus = ła caxa granda.

I verbi danixi a l'infinìo i finise par -e e i se còniuga drio el modo e'l tenpo ma no i ga mìa nùmaro e gnanca persóna, come inte łe altre łéngue nòrdiche.

	Łéngoe ufisiałi de l'Onion Eoropea
Bulgaro \| Castiglian \| Ceco \| Croato \| Daneze \| Estone \| Finlandeze \| Franseze \| Grego \| Ingleze \| Itałian \| Irlandeze \| Łetone \| Łituan \| Malteze \| Ołandeze \| Połaco \| Portogheze \| Rumen \| Slovaco \| Slovèn \| Svedeze \| Todesco \| Ungarèze

Controło de autorità	LCCN (EN) sh85035731 · GND (DE) 4113262-2 · BNF (FR) cb119318405 (data) · NDL (EN, JA) 00561388