Kompyuterli animatsiya

Animatsiya so'zi lotin tilidan kelib chiqadi va "animatio" — "hayotga keltirish" degan ma'noni bildiradi. Bu, o'z navbatida, "anima" so'zidan kelib chiqqan bo'lib, "ruh" yoki "hayot" degan ma'noni anglatadi. Animatsiya, ya'ni tasvirlarni yoki shakllarni "hayotga keltirish" - bu so'zda ifodalanganidek, aslida tasvirlarning harakati va o'zgarishi jarayonini o'z ichiga oladi.^[2]

Kompyuterli animatsiya — bu tasvirlar yoki grafikalarni kompyuter yordamida yaratilgan va jismoniy harakatni ko'rsatish uchun ishlatiladigan bir texnologiyadir. Bu turdagi animatsiya 2D yoki 3D formatlarda bo'lishi mumkin va turli sanoatlarda, masalan, kino, televideniye, video o'yinlar va reklama sohalarida keng qo'llaniladi.

Kompyuterli animatsiyaning tarixi XX asrning o'rtalariga borib taqaladi, lekin bu soha keyinchalik, ya'ni 1970-yillarda aniq shaklga keldi.

Erta davrlar:

Kompyuter yordamida animatsiyaning birinchi tajribalari 1950-1960-yillarda boshlandi. Dastlabki kompyuter animatsiyalari, odatda, juda oddiy va cheklangan edi. 1950-yillarda amerikalik olimlar, jumladan, *John Whitney* va *Norman McLaren*, kompyuter yordamida birinchi tajriba animatsiyalarini yaratganlar. Bu animatsiyalar asosan grafiklar, shakllar va harakatlarni ifodalashga qaratilgan bo'lib, ular animatsiyaning boshida tasvirlarning harakati va shakli ustida ishlashga qaratilgan edi.

1970-yillar:

Kompyuterli animatsiya sohasida katta yutuqlar 1970-yillarda ro'y berdi. 1973-yilda *Edwin Catmull* va *Fred Parke* kabi ilmiy tadqiqotchilar kompyuter yordamida uch o'lchovli (3D) animatsiyani yaratdilar. *Catmull*ning yaratgan "shakl" algoritmi 3D grafika va animatsiyaning kelajagi uchun poydevor bo'ldi. 1970-yillarda kompyuter grafikalarini qo'llab-quvvatlash uchun maxsus dasturlar yaratildi va bu dasturni rivojlantirishda o'zgarishlar yuzaga keldi.

1980-yillar:

1980-yillarda 3D animatsiya texnologiyasi yanada rivojlandi. Bu davrda kompyuter grafikalari va animatsiya birinchi marta kengroq auditoriya tomonidan tanildi. 1982-yilda *Steven Lisberger* tomonidan ishlab chiqarilgan "Tron" filmi kompyuterli animatsiyaning tarixidagi birinchi to'liq metrajli filmlardan biri bo'ldi. *Tron* filmi o'zining zamonaviy va innovatsion grafikalar bilan tanilgan. Bu filmni ko'rish orqali 3D animatsiya texnologiyasi va uning kelajagi haqida ko'plab odamlar taassurot olishdi.

1986-yilda *Pixar* kompaniyasi tashkil topdi va ular kompyuterli animatsiyani yangi bosqichga olib chiqish uchun ishladi. *Pixar*ning "Toy Story" filmi 1995-yilda ishlab chiqarildi va bu filmning muvaffaqiyati kompyuterli animatsiyaning kino sanoatida muhim o'rin tutishini ko'rsatdi.

1990-yillarda, kompyuter animatsiyasi jadal rivojlanishni boshladi. 1991-yilda *Terminator 2: Judgment Day* filmida kompyuter animatsiyasi va maxsus effektlar yangi darajaga ko'tarildi. Filmda kompyuter grafikalari yordamida yaratilgan obrazlar, masalan, *T-1000* robotining shakllanishi, tomoshabinlarni hayratga soldi.

1995-yilda esa *Pixar*ning "Toy Story" filmi chiqarildi. Bu film ilk marta to'liq kompyuter yordamida animatsiya qilingan to'liq metrajli film bo'lib, animatsiyaning kino sanoatidagi o'rnini mustahkamladi.

2000-yillardan so'ng, kompyuterli animatsiya sohasidagi texnologiyalar yanada rivojlandi. Film sanoatida kompyuterli animatsiyalarning yuqori sifatli va to'liq integratsiyasi keng tarqaldi. 2009-yilda *James Cameron*ning "Avatar" filmi 3D texnologiyalarining eng yuqori darajasini namoyish etdi. Bu film o'zining inqilobiy vizual effektlari va 3D animatsiyasiga asoslangan sahnalar bilan tanildi.

1. Texnologik yangiliklar: Kompyuterli animatsiya texnologiyasining rivojlanishi bilan birga, grafik kartalar, dasturlar va apparatlar yangilandi. Kengaytirilgan algoritmlar va kompyuter simulyatsiyalari animatsiyalarni yanada aniqroq va haqiqatga yaqin qilmoqda. Bugungi kunda kompyuterli animatsiya 3D tasvirlar yaratishda va maxsus effektlar qo'llashda samarali ishlatiladi.

2. Yangi dasturlar va asboblar: Kompyuterli animatsiya yaratishda ishlatiladigan dasturlarni rivojlantirish davom etmoqda. *Autodesk Maya*, *Blender*, *3ds Max* kabi dasturlar eng keng tarqalgan vositalardir. Bu dasturlar animatsiyani yaratishda kerakli vositalarni, jumladan, modellashtirish, harakat animatsiyasi, svetning yoritilishi va materiallarning simulyatsiyasini o'z ichiga oladi.

Kompyuterli animatsiya san'ati nafaqat kino, balki video o'yinlar, televideniye, reklama va arxitektura kabi sohalarga ham ta'sir ko'rsatdi. Ko'plab o'yinlar va virtual dunyolar kompyuterli animatsiyaning rivojlanishiga tayanib yaratilgan. Shuningdek, reklama va brending sohalarida ham animatsiya texnologiyalari keng qo'llanilmoqda.

Kompyuterli animatsiya turli janrlarda yaratilishi mumkin. Bu janrlar orasida:

1. 3D animatsiya — Uch o'lchamli makon va modellardan foydalanilgan animatsiya. Eng keng tarqalgan janr bo'lib, kompyuter yordamida barcha tasvirlar 3D makonda modellashtiriladi.

2. 2D animatsiya — Har bir kadrni alohida chizilgan ikki o'lchamli tasvirlar bilan yaratilgan animatsiya. 2D animatsiya ko'proq an'anaviy va ko'plab televizion multfilmlar uchun ishlatilgan.

3. Stop-motion animatsiya — Har bir kadrni alohida suratga olish orqali harakatga keltirilgan animatsiya. Bunda odatda jismoniy obyektlar, maxsus materiallar yoki kuklalar ishlatiladi.

4. VFX (Visual Effects) — Vizual effektlar, bu kompyuter yordamida yaratilgan yoki qo'shilgan maxsus tasvirlar va effektlar.

5. Motion Capture (MoCap) — Inson yoki ob'ektlarning harakatlarini kompyuterga uzatish orqali animatsiya yaratish. Bu texnologiya ko'plab filmlarda va o'yinlarda ishlatiladi.

• Animatsiya
• 3D film
• Harakat qaydi
• Kompyuterda yaratilgan tasvirlar (KYT)