FIFA U-17 Jahon chempionati

FIFA U-17 Jahon chempionati 1977-yilda Singapur futbol assotsiatsiyasi tomonidan tashkil etilgan Lion City Cup musobaqasidan andoza olingan. Lion City Cup 16 yoshgacha boʻlgan futbolchilar oʻrtasidagi dunyodagi birinchi futbol turniri edi. FIFAning oʻsha paytdagi bosh kotibi Zepp Blatterning 1982-yilgi Lion City kubogi uchun Singapurda boʻlganidan keyin tavsiyasiga binoan FIFA FIFA U-16 Jahon chempionati yaratildi^[1].

Birinchi marotaba 1985 yilda Xitoyda^[2] oʻtkazilgan boʻlib oʻshandan buyon turnirlar har ikki yilda bir marta oʻtkaziladi. Musobaqa 1991-yildan boshlab 16 yoshgacha boʻlgan va 17 yoshga toʻlgan oʻyinchilar uchun oʻtkazila boshlandi. Hindiston mezbonlik qilgan 2017-yilgi turnir, tarixidagi eng koʻp ishtirokchi qatnashgan turnir boʻldi, FIFA U-17 Jahon chempionatiga jami tashrif buyuruvchilar soni 1 347 133 nafarni tashkil etdi^[3].

Nigeriya beshta chempionlik va uchta ikkinchi oʻrin bilan turnir tarixida eng muvaffaqiyatli qatnashgan mamlakat hisoblanadi. Braziliya toʻrtta chempionlik va ikkita ikkinchi oʻrin bilan ikkinchi eng muvaffaqiyatli mamlakat, Gana va Meksika ikki marta turnirda gʻolib chiqib keyingi oʻrinlarni egallashgan.

FIFA U-17 ayollar oʻrtasidagi jahon chempionati 2008-yilda boshlangan boʻlib, birinchi turnirda Shimoliy Koreya gʻalaba qozongan edi.

Har bir turnir guruh bosqichidan iborat boʻlib, unda toʻrtta jamoa bir-biriga qarshi oʻynaydi va guruh jadvalidagi oʻrinlar qaysi jamoalar keyingi bosqichga oʻtishini hal qiladi, soʻngra gʻolib jamoa musobaqani davom ettirib keyingi bosqich yoʻllanmasini olsa, yutqazgan jamoa esa musobaqadagi faoliyatini yakunlaydi. Bu turnir gʻolibini aniqlaydigan finalga chiqish uchun ikkita jamoa qolguncha davom etadi. Magʻlub boʻlgan yarim finalchilar ham uchinchi oʻrinni aniqlash uchun oʻyin oʻtkazishadi.

1985-yildan 2005-yilgacha musobaqada guruh bosqichida har biri toʻrttadan toʻrtta guruhga boʻlingan 16 jamoa ishtirok etdi. Har bir jamoa oʻz guruhidagi boshqalar bilan oʻynadi va guruh gʻolibi va ikkinchi oʻrinni egallagan jamoa pley-off bosqichiga yoʻllanma oldi. 2007-yildan boshlab turnir har birida toʻrttadan oltita guruhga boʻlingan 24 jamoaga kengaytirildi. Har bir guruhda eng yaxshi 2 oʻrin va uchinchi oʻrinni egallagan eng yaxshi toʻrtta jamoa pley-off bosqichiga yoʻl oldi.

Musobaqa oʻyinlari 45 daqiqalik ikkita boʻlimda (yaʼni, jami 90 daqiqa) oʻtkaziladi, 2011-yilgi turnirga qadar,Pley-off bosqichida jamoalar 90-daqiqa yakunigacha durang qayd etishadigan boʻlishsa, qoʻshimcha 30 daqiqa vaqt oʻyashdi, agar durang boʻlsa , penaltilar seriyasi orqali gʻlib aniqlandi. 2011-yilgi turnirga kelib, oʻyinchilarning charchashiga yoʻl qoʻymaslik uchun qoʻshimcha vaqt oraligʻi olib tashlandi va barcha play-off oʻyinlari 90 daqiqa oxirida durang boʻlsa, gʻolib penaltilar seriyasi orqali aniqlanadigan boʻldi.

2024-yildan boshlab turnir har yili oʻtkaziladi va unda 48 ta ishtirokchi jamoa 12 ta jamoadan iborat 4 ta „mini-turnir“(4 ta mintaqa)ga boʻlingan holda, har biri 4 tadan 3 ta guruhga boʻlinib, gʻoliblar va eng yaxshi ikkinchi oʻrinni egallagan MT yarim finaliga yoʻllanma olib va undan soʻng 2 ta gʻolib finalga yoʻllanma oladigan boʻladi. Har bir MT gʻolibi 2 ta yarim final, uchinchi oʻrin uchun oʻyin va FIFA U17 jahon chempionlarini aniqlash uchun final oʻtkazadigan „yakuniy toʻrtlik“ turniriga yoʻllanma oladi^[4].

Har bir turnirning mezbon davlati toʻgʻridan toʻgʻri guruh bosqichida qatnashadi. Qolgan jamoalar oltita mintaqaviy konfederatsiyalar tomonidan oʻtkaziladigan musobaqalar orqali saralanadi. 1985-yilda birinchi marotaba tashkil etilgan turnirga FIFA taklifiga binoan Yevropaning barcha jamoalari va Boliviya tashrif buyurishgan.

Ed.	Yil	Mezbon	Final			Uchinchi oʻrin uchun oʻyin			Num. teams
			01 !  Chempion	Hisob	02 !  Ikkinchi oʻrin	03 !  Uchinchi oʻrin	Hisob	Toʻrtinchi oʻrin
1	1985	Xitoy	Nigeriya	2–0	Gʻarbiy Germaniya	Braziliya	4–1	Gvineya	16
2	1987	Kanada	Sovet Ittifoqi	1–1 (q.v) (4–2 p)	Nigeriya	Kot-dʼIvuar	2–1 (q.v)	Italiya	16
3	1989	Shotlandiya	Saudiya Arabistoni	2–2 (q.v) (5–4 p)	Shotlandiya	Portugaliya	3–0	Bahrayn	16
4	1991	Italiya	Gana	1–0	Ispaniya	Argentina	1–1 (q.v) (4–1 p)	Qatar	16
5	1993	Yaponiya	Nigeriya	2–1	Gana	Chili	1–1 (q.v) (4–2 p)	Polsha	16
6	1995	Ekvador	Gana	3–2	Braziliya	Argentina	2–0	Ummon	16
7	1997	Misr	Braziliya	2–1	Gana	Ispaniya	2–1	Germaniya	16
8	1999	Yangi Zelandiya	Braziliya	0–0 (q.v) (8–7 p)	Avstraliya	Gana	2–0	AQSh	16
9	2001	Trinidad va Tobago	Fransiya	3–0	Nigeriya	Burkina Faso	2–0	Argentina	16
10	2003	Finlandiya	Braziliya	1–0	Ispaniya	Argentina	1–1 (q.v) (5–4 p)	Kolumbiya	16
11	2005	Peru	Meksika	3–0	Braziliya	Niderlandiya	2–1	Turkiya	16
12	2007	Janubiy Koreya	Nigeriya	0–0 (q.v) (3–0 p)	Ispaniya	Germaniya	2–1	Gana	24
13	2009	Nigeriya	Shveysariya	1–0	Nigeriya	Ispaniya	1–0	Kolumbiya	24
14	2011	Meksika	Meksika	2–0	Urugvay	Germaniya	4–3	Braziliya	24
15	2013	Birlashgan Arab Amirliklari	Nigeriya	3–0	Meksika	Shvetsiya	4–1	Argentina	24
16	2015	Chili	Nigeriya	2–0	Mali	Belgiya	3–2	Meksika	24
17	2017	Hindiston	Angliya	5–2	Ispaniya	Braziliya	2–0	Mali	24
18	2019	Braziliya	Braziliya	2–1	Meksika	Fransiya	3–1	Niderlandiya	24
19	2023	Indoneziya							24
20	2025	TBD							24

Jamoa	Yutuq	Ikkinchi oʻrin	Uchinchi oʻrin	Toʻrtinchi oʻrin
Nigeriya	5 (1985, 1993, 2007, 2013, 2015)	3 (1987, 2001, 2009)
Braziliya	4 (1997, 1999, 2003, 2019)	2 (1995, 2005)	2 (1985, 2017)	1 (2011)
Gana	2 (1991, 1995)	2 (1993, 1997)	1 (1999)	1 (2007)
Meksika	2 (2005, 2011)	2 (2013, 2019)		1 (2015)
Fransiya	1 (2001)		1 (2019)
Sovet Ittifoqi	1 (1987)
Saudiya Arabistoni	1 (1989)
Shveysariya	1 (2009)
Angliya	1 (2017)
Ispaniya		4 (1991, 2003, 2007, 2017)	2 (1997, 2009)
Germaniya1		1 (1985)	2 (2007, 2011)	1 (1997)
Mali		1 (2015)		1 (2017)
Shotlandiya		1 (1989)
Avstraliya		1 (1999)
Urugvay		1 (2011)
Argentina			3 (1991, 1995, 2003)	2 (2001, 2013)
Niderlandiya			1 (2005)	1 (2019)
Kot-dʼIvuar			1 (1987)
Portugaliya			1 (1989)
Chili			1 (1993)
Burkina Faso			1 (2001)
Shvetsiya			1 (2013)
Belgiya			1 (2015)
Kolumbiya				2 (2003, 2009)
Gvineya				1 (1985)
Italiya				1 (1987)
Bahrayn				1 (1989)
Qatar				1 (1991)
Polsha				1 (1993)
Ummon				1 (1995)
AQSh				1 (1999)
Turkiya				1 (2005)

¹Gʻarbiy Germaniyani ifodalovchi natijalarni oʻz ichiga oladi

 

Afrika eng muvaffaqiyatli kontinental zona boʻlib, 7 ta turnir gʻolibi (5 ta Nigeriya, 2 ta Gana) va 6 marta ikkinchi oʻrinni egallagan. Xususan, 1993-yilgi finalda Afrikaning ikkita jamoasi ishtirok etgan, oʻshanda finalda bitta konfederatsiyadan ikkita jamoa ishtirok etgan. Afrika jamoalari 1993-yilgi finalni takrorlashdi, Mali Gana oʻrniga (yosh buzilishi uchun diskvalifikatsiya qilingan) 2015-yilda Nigeriya va Mali oxirgi ikki oʻringa chiqishdi va Nigeriya oltinchi gʻalabasini qoʻlga kiritdi.

Janubiy Amerika 3 ta turnirda gʻalaba qozongan va uch marta ikkinchi oʻrinni egallagan. Bundan tashqari, Argentina 3 marta uchinchi oʻrinni egallagan, Chili bir marta va Kolumbiya ikki marta toʻrtinchi oʻrinni egallagan, ammo oxirgi ikkitasining hech biri finalda ishtirok etmagan.

Yevropa 4 ta turnirda gʻalaba qozongan (Fransiya, SSSR, Shveysariya va Angliya uchun 1 tadan) va 6 marta ikkinchi oʻrinni egallagan. Ispaniya 4 marta ikkinchi oʻrinni egallagan. Bundan tashqari, Portugaliya va Niderlandiya 1989 va 2005-yillarda mos ravishda uchinchi oʻrinni qoʻlga kiritgan.

KONKAKAF zonasida 2 ta turnir gʻolibi (Meksika uchun 2005 va 2011), bu konfederatsiya toʻrt marta finalga chiqqan (Meksika bilan).

Osiyoda 1 ta turnir gʻolibi (1989-yil Saudiya Arabistoni uchun), bu konfederatsiya jamoasi finalga chiqqan yagona va Osiyo terma jamoasi erkaklar toifasida FIFA turnirida gʻolib chiqqan yagona marta (Avstraliya 1999-yilda ikkinchi oʻrinni egallagan, ammo oʻsha paytda Okeaniya Futbol Konfederatsiyasida edi).

Okeaniya turnirda gʻalaba qozonmagan va 1 marta ikkinchi oʻrinni egallagan (1999-yilda Avstraliya uchun). Shundan soʻng Avstraliya Osiyo konfederatsiyasiga oʻtdi.

Ushbu turnirning oʻziga xosligi shundaki, unvonlarning aksariyati eng kuchli mintaqaviy konfederatsiyalar (CONMEBOL va UEFA)dan tashqaridagi jamoalarga nasib etdi. Hozirgacha oʻtkazilgan oʻn beshta nashrning toʻqqiztasida (jami 60 foiz) Shimoliy va Markaziy Amerika, Afrika va Osiyo jamoalari gʻalaba qozongan.

Musobaqa ishtirokchilarni quidagi mukofotlar bilan taqidirlanadi:

• "Oltin toʻp" turnirning eng samarali oʻyinchisiga beriladi;
• "Oltin butsa" turnirning eng yaxshi toʻpurariga beriladi;
• "Oltin qoʻlqop" turnirning eng yaxshi darvozaboniga beriladi;
• FIFA Fair Play kubogi turnirda eng yaxshi intizomga ega boʻlgan jamoaga topshiriladi.

Musoboqa	Oltin toʻp	Oltin butsa	Gol	Oltin qoʻlqop	FIFA Fair Play sovrini
1985 Xitoy	William	Marcel Witeczek	8	Not Awarded	Gʻarbiy Germaniya
1987 Kanada	Philip Osundu	Moussa Traoré	5		Sovet Ittifoqi
1989 Shotlandiya	James Will	Fode Camara	3		Bahrayn
1991 Italiya	Nii Lamptey	Adriano	4		Argentina
1993 Yaponiya	Daniel Addo	Wilson Oruma	6		Nigeriya
1995 Ekvador	Mohammed Al-Kathiri	Daniel Allsopp	5		Braziliya
1997 Misr	Sergio Santamaría	David	7		Argentina
1999 Yangi Zellandiya	Landon Donovan	Ishmael Addo	7		Meksika
2001 Trinidad va Tobago	Florent Sinama Pongolle	Florent Sinama Pongolle	9		Nigeriya
2003 Finlandiya	Cesc Fàbregas	Cesc Fàbregas	5		Kosta Rika
2005 Peru	Anderson	Carlos Vela	5		Shimoliy Koreya
2007 Janubiy Koreya	Toni Kroos	Macauley Chrisantus	7		Kosta Rika
2009 Nigeriya	Sani Emmanuel	Borja	5	Benjamin Siegrist	Nigeriya
2011 Meksika	Julio Gómez	Souleymane Coulibaly	9	Jonathan Cubero	Yaponiya
2013 Birlashgan Arab Amirliklari	Kelechi Iheanacho	Valmir Berisha	7	Dele Alampasu	Nigeriya
2015 Chili	Kelechi Nwakali	Victor Osimhen	10	Samuel Diarra	Ekvador
2017 Hindiston	Phil Foden	Rhian Brewster	8	Gabriel Brazão	Braziliya
2019 Braziliya	Gabriel Veron	Sontje Hansen	6	Matheus Donelli	Ekvador
2023 Indonesiya	TBA	TBA	TBA	TBA	TBA

• Futbol musobaqalari roʻyxati
• FIFA U-20 Jahon chempionati
• FIFA U-17 ayollar Jahon chempionati

Vikiomborda FIFA U-17 Jahon chempionati haqida turkum mavjud

• Rasmiy sayti   (English)
• World Championship for U-16/U-17 Teams at the RSSSF.com
• FIFA U17 WC (archived)