Umumiy telefon tarmogʻi

Umumiy kommutatsiyalangan telefon tarmogʻi, PSTN, PSTN (inglizcha: PSTN, Public Switched Telephone Network) — telefon tarmogʻining maxsus holati — universal abonent aloqa tarmogʻi boʻlib, unga kirish uchun telefon apparatlari, avtomatik telefon stansiyalari va maʼlumotlarni uzatish uskunalari qoʻllanadi. PSTN butun dunyodagi barcha foydalanuvchilar uchun universal yagona tarmoq bo‘lib, insoniyat jamiyati hayotining eng muhim zamonaviy sohalaridan biri- dunyoning istalgan nuqtasidan foydalanuvchilar o‘rtasida telefon orqali suhbatlashish imkoniyatini taʼminlaydi.

Yakuniy foydalanuvchining umumiy foydalanishdagi telefon tarmog‘iga kirishini taʼminlash telefon operatorlari zimmasidadir. Ko‘p holatlarda, har bir PSTN abonenti maʼlum bir noyob (global yoki maʼlum bir tarmoq segmentida) identifikator, yaʼni telefon raqamini oladi. Biroq, kirishni tashkil qilishning taksofonni ijaraga olish, bir tashkilotning ichki raqamlariga ega bo‘lgan ATS abonentlari uchun bir xil „tashqi“ raqamdan jamoaviy kirish, shuningdek, telefon aloqa markazlari kabi boshqa usullari ham mavjud.

Zamonaviy dunyoda umumiy telefon tarmog‘iga kirish quyidagi texnologiyalar orqali taʼminlanishi mumkin:

PSTN-telefon infratuzilmasi Class-5 (PBX) ofislari tomonidan boshqariluvchi va IXC (inglizcha: interexchange carriers) tomonidan amalga oshiriladigan sektsiyadir.

PSTN-da signalizatsiya (shu jumladan ulanishni sozlash) va suhbatning o‘zi bir xil universal aloqa liniya (magistral) manbasi orqali kommutatsiya tizimidan (SC) belgilangan SCga qadar amalga oshiriladi. Bu jarayon ulanishga jalb qilingan barcha SClarning aloqa kanallarini egallaydi, yaʼni chaqirilayotgan manzil band bo‘lsa, ulanishning imkoni bo‘lmaydi. Odatda, PSTN ulashda yulduz topologiyasidan foydalanadi (asosiy element ko‘plab ikkinchi darajalilarga ulangan). Ammo bu yagona usul emas. Masalan, CATVlar daraxt topologiyasidan foydalanadi.

Telefon aloqasi operatorlari

Telefon tarmog‘ini rivojlantirish va mijozlarga (yakuniy foydalanuvchilar) xizmatlarni sotish vazifalari tarmoq operatorlarining telekommunikatsiya kompaniyalariga yuklangan. PSTNga kirishni taʼminlagan birinchi kompaniya Amerika Qo‘shma Shtatlaridagi Bell telefon kompaniyasi hisoblanadi.

Biroq, bugungi kunga kelib, talab qilinadigan investitsiyalarning ahamiyati ortib, ayni paytda telefon xizmatlarini ko‘rsatish tobora muhim davlat xizmatiga aylanib borayotganligi bois, baʼzi mamlakatlarda telefon tarmog‘ini taʼminlash ishini hukumat o‘z tasarrufiga olgan. Masalan, Birlashgan Qirollikdagi Pochta Bosh boshqarmasi bir qancha xususiy kompaniyalarni birlashtirib, bitta milliylashtirilgan kompaniya tuzilgan. Qoida sifatida bu davlatda so‘nggi o‘n yillikda monopoliya yo‘q qilingan yoki xususiylashtirilgan.

Adabiyotlar

Гольдштейн. Сигнализация в сетях связи. Протоколы сети доступа. — Москва: «Радио и связь»
Абилов А. В., Сети связи и системы коммутации. — Ижевск: Изд-во ИжГТУ, 2002 г.
Г.П. Башарин, А.Д. Харкевич, М.А. Шнепс-Шнеппе. Массовое обслуживание в телефонии. — М.: Наука, 1968. — 246 с

Havolalar

Technopedia: Public Switched Telephone Network (PSTN)^(ingl.)
Kevin Werbach, No Dialtone: The End of the Public Switched Telephone Network / Federal Communication Law Journal Vol. 66 (2013): 203—262^(ingl.)