Qozogʻiston geografiyasi

Qozogʻiston Oʻrta Osiyo va Sharqiy Yevropada joylashgan. 2,724,900 kvadrat kilometr maydonga ega boʻlgan Qozogʻiston Oʻrta Osiyodagi toʻrtta davlatdan ikki baravar va Alyaskadan 60 % katta. Mamlakat janubda Turkmaniston, Oʻzbekiston va Qirgʻiziston; Rossiya shimolda; gʻ'arbda Kaspiy dengizi; sharqda Xitoyning Shinjon-Uygʻur avtonom viloyati bilan chegaradosh.

Qozogʻiston — dunyoning ikki qismida, Yevropa va Osiyo chegarasida joylashgan davlat; mamlakatning katta qismi Osiyoda, kichikroq — Sharqiy Yevropada joylashgan. Sovet, rus va qozoq manbalarida Yevropaning Qozogʻiston orqali oʻtadigan chegarasi Mugodjari togʻlari va Emba daryosi boʻylab berilgan^[1]. Ilgari dunyoning chegaralari Ural daryosi boʻylab tortilgan, shuning uchun baʼzi manbalarda farqlar mavjud: „Britannica“ ensiklopediyasi „Yevropa“ maqolasida TSB (Mugodjari va Emba uchun)^[2] bilan bir vaqtga toʻgʻri keladigan Yevropa va Osiyoning chegaralari tasvirlangan, ammo ingliz tilidagi xaritalarda chegara Ural daryosi boʻyida koʻrsatilgan. Markaziy razvedka boshqarmasining Umumjahon faktlar kitobi Qozogʻistonning Yevropa qismini Ural daryosi boʻylab chizishda davom etmoqda^[3].

Qozogʻistondagi iqlim kontinentaldir. Yozda havo harorati oʻrtacha 30 °C va qishda oʻrtacha −20 °C boʻladi.^[4]

Quyida iqlim diagrammalarida mamlakatning turli xil iqlimlaridan namunalar keltirilgan, ular ikkita qarama-qarshi shaharlardan olingan (tegishli jadvallar bilan); Aktau va mamlakatning gʻarbiy qismidagi Kaspiy dengizi sohillari sovuq choʻl iqlimi va sovuq quruq iqlimi bilan ajralib turadi, Petropavl iqlimi mamlakatning qolgan qismi uchun odatiy iqlimga ega; nam faslli kontinental iqlimning keskin oʻzgarishi, yogʻingarchilikning notekis taqsimlanishi va fasllar orasidagi haroratning keskin oʻzgarishi bilan farqlanadi.

CIA World Factbook hisob-kitoblariga koʻra:

Maydon

• Umumiy: 2,724,900 km² (1,052,100 kv mi)
• Quruqlik: 2,699,700 km² (1,042,400 kv mi)
• Suv: 25,200 km² (9,700 kv mi)

Yer chegaralari

• Chegaradosh davlatlari: Xitoy (janubi-sharqdan) 1,765 kilometr (1,097 mi), Qirgʻiziston (janubi-sharqdan) 1,212 kilometr (753 mi), Rossiya (shimoldan) 7,644 kilometr (4,750 mi), Turkmaniston (janubdan) 413 kilometr (257 mi), Oʻzbekiston (janubdan) 2,330 kilometr (1,450 mi).