Spathiphyllum
 | |
| Kenja turkum: | Spathiphyllum |
|---|---|
 Map of the natural distribution | |
| Spathiphyllum | |
|---|---|
| |
| Spathiphyllum cochlearispathum | |
Ilmiy tasnifi 
| |
| Olam: | Plantae |
| Sinf: | Tracheophytes |
| Sinf: | Angiosperms |
| Sinf: | Monocots |
| Katta oila: | Alismatales |
| Oila: | Araceae |
| Kichik oila: | Monsteroideae |
| Turkum: | Spathiphylleae |
| Tur: | Spathiphyllum Schott |
| |
| Tabiiy tarqalish xaritasi | |
| Sinonimlari[1] | |
| |
Spathiphyllum — Amerika va Janubi-Sharqiy Osiyoning tropik mintaqalarida tarqalgan Araceae oilasiga mansub bir urugʻ pallali gulli oʻsimliklarning taxminan 47 turi hisoblanadi. Spathiphyllumning maʼlum turlari odatda spath yoki tinchlik zambaklar deb ham nomlanadi.
Ular katta barglarining uzunligi12-65 sm va kengligi 3-25 sm boʻlgan doimiy yashil koʻp yillik oʻsimliklardir. Gullari bandda 10-30 sm uzunlikdagi, donasi oq bilan oʻralgan sargʻish yoki yashil rangli spadixda ishlab chiqariladi . Oʻsimlik yashab qolish uchun koʻp miqdorda yorugʻlik yoki suvga muhtoj emas. Ular koʻpincha uy oʻsimliklari sifatida oʻstiriladi, ammo ular issiq va nam sharoitda ochiq havoda ekilganida gullab-yashnashi uchun yetarlicha yaxshi elementlarga bardosh bera oladi[2].
Etimologiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Schott jinsning tavsifi Spatha foliaris persistens tegishli boʻlib[3], bu yerda spathe va foliaris yaproqga tegishli maʼnoni bildiruvchi spathega sifatdosh boʻlib, persistens — davom etish yoki davomli maʼnoni bildiradi. Phyllum — bargni ham anglatadi[4]. Tinchlik nilufarining keng tarqalgan nomi oʻsimliklardan tinchlik, poklik va shifo ramziy maʼnosidan kelib chiqqan va sulh uchun signal boʻlgan oq bayroq bilan ham bogʻlangan.
Tanlangan turlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Turlarga quyidagilar kiradi[5]
- Spathiphyllum atrovirens
- Spathiphyllum bariense
- Spathiphyllum blandum
- Spathiphyllum brevirostre
- Spathiphyllum cannifolium
- Spathiphyllum cochlearispathum
- Spathiphyllum commutatum
- Spathiphyllum cuspidatum
- Spathiphyllum floribundum
- Spathiphyllum friedrichsthalii
- Spathiphyllum fulvovirens
- Spathiphyllum gardneri
- Spathiphyllum grandifolium
- Spathiphyllum jejunum
- Spathiphyllum juninense
- Spathiphyllum kalbreyeri
- Spathiphyllum kochii
- Spathiphyllum laeve
- Spathiphyllum lechlerianum
- Spathiphyllum maguirei
- Spathiphyllum mawarinumae
- Spathiphyllum monachinoi
- Spathiphyllum montanum
- Spathiphyllum neblinae
- Spathiphyllum ortgiesii
- Spathiphyllum patini
- Spathiphyllum perezii
- Spathiphyllum phryniifolium
- Spathiphyllum quindiuense
- Spathiphyllum silvicola
- Spathiphyllum solomonense
- Spathiphyllum wallisii
- Spathiphyllum wendlandii
Madaniy duragaylarga quyidagilar kiradi[6]
Oʻstirish va foydalanishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bir nechta turlari mashhur yopiq uy oʻsimliklari hisoblanadi. U eng yaxshi soyada yashaydi va rivojlanishi uchun quyosh nuriga muhtoj emas va haftada bir marta sugʻoriladi. Tuproq nam boʻlishi qulay boʻlib, agar tuproq quruq boʻlsa sugʻorib turish kerak. NASA toza havo tadqiqoti shuni koʻrsatdiki, Spathiphyllum havoni baʼzi gazsimon atrof-muhitni ifloslantiruvchi moddalarni, shu jumladan benzol va formaldegidni tozalaydi[7]. Biroq, keyingi sinovlar shuni koʻrsatdiki, bu tozalash effekti amaliy boʻlish uchun juda kichiklik qiladi[8].
„Mauna Loa“ navi Qirollik bogʻdorchilik jamiyatining Bogʻdagi xizmatlari uchun mukofotiga sazovor boʻlgan[9].
Toksikligi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Garchi u „nilufar“ deb atalsa ham, tinchlik nilufar Liliaceae oilasidan haqiqiy nilufar turi emas. Haqiqiy zambaklar mushuklar va itlar uchun juda zaharli (zaharli) hisoblanadi[10][11], ammo tinchlik nilufari, spathiphyllum yutilganda odamlar va boshqa hayvonlar uchun faqat yengil zaharlanish boʻladi[12][13]. Uning tarkibida terining tirnash xususiyati, ogʻizda yonish hissi, yutish qiyinligi va koʻngil aynishiga olib kelishi mumkin boʻlgan kalsiy oksalat kristallari mavjud[14], ammo u mushuklarda va baʼzi boshqa hayvonlarda oʻtkir buyrak etishmovchiligiga olib kelishi mumkin boʻlgan haqiqiy toksinlar tarkibida mavjud emas[15].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Anthurium, xuddi shu oiladagi oʻsimliklarning oʻxshash turi
- Lily deb nomlanuvchi oʻsimliklar roʻyxati
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Kew World Checklist of Selected Plant Families“. Apps.kew.org. Retrieved 2018-07-12.
- ↑ „Is a peace lily an indoor or outdoor plant? - Gardening Host“ (en-US) (2022-yil 23-dekabr). 2022-yil 23-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-dekabr.
- ↑ Heinrich Wilhelm Schott and Stephan Endlicher. Meletemata botanica. C. Gerold, made available online by The Biodiversity Heritage Library, 1832.
- ↑ Stearn, W. T.. Botanical Latin: History, grammar, syntax, terminology and vocabulary, Fourth edition. David and Charles, 1992.
- ↑ „Search results — The Plant List“. www.theplantlist.org.
- ↑ Edward F. Gilman. „Spathiphyllum x 'Clevelandii', Fact Sheet FPS-555“. University of Florida Cooperative Extension Service (1999).
- ↑ Anne Raver. „Need an Air Freshener? Try Plants“. New York Times (1994-yil 13-fevral).
- ↑ „Which houseplants should you buy to purify air? None of them.“. National Geographic (2019-yil 17-noyabr).
- ↑ „Spathiphyllum 'Mauna Loa'“. RHS. Qaraldi: 2021-yil 5-mart.
- ↑ Fitzgerald, Kevin T. (2010). "Lily Toxicity in the Cat". Topics in Companion Animal Medicine 25 (4): 213–217. doi:10.1053/j.tcam.2010.09.006. ISSN 1938-9736. PMID 21147474.
- ↑ „Peace Lily“. Qaraldi: 2016-yil 1-avgust.
- ↑ „University of California - Toxic Plants (list)“. 2010-yil 31-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 12-iyul.
- ↑ „23 Common Flowers That Are Poisonous For Your Pet“. www.entirelypets.com.
- ↑ „Toxic and Non-Toxic Plants - Peace Lily“. Qaraldi: 2016-yil 1-avgust.
- ↑ „Peace Lily Are Toxic To Pets“. Pet Poison Helpline.