Jahon Boks Kengashi (WBC)

Jahon boks kengashi (WBC) xalqaro professional boks tashkiloti hisoblanadi. U Jahon boks assotsiatsiyasi (WBA), Xalqaro boks federatsiyasi (IBF) va Butunjahon boks tashkiloti (WBO) bilan bir qatorda professional boks musobaqalariga ruxsat beruvchi to‘rtta yirik tashkilotdan biridir.

Tarixan yuqori darajadagi ko‘plab janglar tashkilot tomonidan ruxsat etilgan bo‘lib, turli taniqli jangchilar WBC jahon chempioni sifatida tan olingan. To‘rtta tashkilot bir-birining qonuniyligini tan oladi va ularning har biri bir necha o‘n yillik tarixga ega.

WBC dastlab 11 ta davlat tomonidan tashkil etilgan: AQSH, Argentina, Buyuk Britaniya, Fransiya, Meksika, Tunis, Filippin, Panama, Rossiya, Chili, Peru, Venesuela va Braziliya. Vakillar 1963-yil 14-fevralda Mexiko shahrida Meksikaning o‘sha paytdagi prezidenti Adolfo Lopes Mateosning taklifiga binoan boksning kengayishini nazorat qilish uchun dunyoning barcha komissiyalarini birlashtirish maqsadida xalqaro tashkilot tuzish uchun uchrashdilar^[1].

Tarixan bir nechta bokschilarni chempion deb tan olgan tashkilotlar qatoriga Nyu-York shtati atletika komissiyasi (NYSAC), Amerika Qo‘shma Shtatlarining Milliy Boks Assotsiatsiyasi (NBA), Yevropa Boks Ittifoqi (EBU) va Britaniya Boks nazorati kengashi (BBBC) kiradi^{[manba kerak]}.

Bugungi kunda uning tarkibiga 161 ta a’zo davlat kiradi. Hozirgi WBC prezidenti Mauritsio Sulaymon. Sobiq prezidentlar orasida 1975-yildan 2014-yilda vafotigacha meksikalik Luis Spota va Ramon G. Velaskes, Filippinlik kichik Justiniano N. Montano va meksikalik Xose Sulaymon bor^[2].

2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishiga javoban Kengash rossiyalik va belaruslik bokschilar ishtirokidagi chempionlik janglarini o'tkazishni taqiqlab qo‘ydi^[3].

WBCning yashil chempionlik kamarida tashkilotga a’zo 161 mamlakatning barcha bayroqlarini tasvirlangan. Barcha WBC jahon chempionlik kamarlari vazn toifasidan qat’i nazar bir xil ko‘rinadi; ammo, bir xil vazn toifasidagi ikkilamchi va mintaqaviy kamarlar dizaynida kichik o‘zgarishlar mavjud^[4].

WBC Shimoliy Amerika boks federatsiyasi, Sharqiy va Tinch okeani boks federatsiyasi, Yevropa boks ittifoqi va Afrika boks ittifoqi kabi unga biriktirilgan to‘qqizta mintaqaviy boshqaruv organiga ega^[5].

Raqiblar bo‘lsa-da, WBCning boshqa yirik boks tashkilotlari bilan munosabatlari vaqt o‘tishi bilan yaxshilandi va hatto WBA bilan birlashish bo‘yicha muzokaralar olib borildi. So‘nggi yillarda WBC va boshqa tashkilotlar chempionlari o‘rtasidagi birlashish janglari tez-tez bo‘lib bormoqda. O‘zining butun tarixi davomida WBC o‘z tashkilotining ba’zi chempionlariga boshqa tashkilotlar chempionlari bilan birlashish janglarini o‘tkazishga ruxsat berdi, garchi bunday janglarning oldini olish uchun harakatlar bo'lgan bo'lsa ham. Ko‘p yillar davomida tashkilot o‘z chempionlarining WBO kamariga egalik qilishiga to‘sqinlik qildi. WBO tomonidan tan olingan chempion WBC chempionligi uchun kurashmoqchi bo‘lganida, u hech qanday alohida istisnolarsiz birinchi bo‘lib WBO unvonidan voz kechishga majbur bo‘lardi. Biroq endi bunday bo‘lmaydi.

1983-yilda Kim Duk-ku Rey Manchiniga qarshi 14 raundlik jangda olgan jarohatlaridan vafot etganidan so‘ng, WBC jahon chempionati janglari masofasini 15 raunddan 12 raundgacha qisqartirish bo‘yicha misli ko‘rilmagan qadam tashladi, tez orada boshqa tashkilotlar ham (bokschilar xavfsizligi uchun) harakat qildi^[6].

WBC tomonidan jahon chempioni sifatida tan olinganlar orasida mag‘lubiyatsiz va mutloq chempion Terence Crawford, Errol Spence Jr., Joe Calzaghe, Floyd Mayweather Jr., Roy Jones Jr., Wilfred Benitez, Wilfredo Gómez, Julio César Chavez, Muhammad Ali, Joe Frazier, Larry Holmes, Sugar Ray Leonard, Thomas Hearns, Mike Tyson, Salvador Sanchez, Héctor Camacho, Marvin Hagler, Carlos Monzón, Rodrigo Valdez, Roberto Durán, Félix Trinidad, Edwin Rosario, Alexis Argüello, Nigel Benn, Lennox Lewis, Vitali Klichko, Erik Morales, Miguel Cotto, Manny Pacquiao, Naoya Inoue, Canelo Álvarez, Tony Bellew, Mairis Briedis va Grigory Drozd kabi bokschilar kiradi.

O‘z xohishiga ko‘ra, WBC o‘zining Boshqaruvchilar kengashining uchdan ikki qismidan iborat ko‘pchilik ovozi bilan har bir vazn toifasida bir yoki bir nechta faxriy jahon chempionlarini tayinlashi va tan olishi mumkin. Bunday e’tirof bir umrga mo‘ljallangan va faqat amaldagi yoki o‘tmishdagi WBC jahon chempionlariga beriladi. Quyidagi bokschilar o‘z faoliyatlari davomida "Mehnat chempionati" nomini qo‘lga kiritdilar: Lennox Lyuis, Vitali Klichko, Roy Jons Jr., Bernard Xopkins (faxriy chempion), Mikkel Kessler, Serxio Martines, Floyd Meyvezer Jr., Kostya Szyu, Menni Pakyao, Denni Garsiya, Erik Morales, Toshiaki Nishioka, Vik Darchinyan, Edgar Sosa va Toni Bellew. Bu jangchilarga musobaqaga qaytgan taqdirda, ular faxriy chempion bo‘lgan divizionda chempionlik jangida ishtirok etish imkonini beradi. Tailandning Bangkok shahrida bo‘lib o‘tgan WBC 51-konferensiyasida kichik Floyd Meyvezer "Oliy chempion" deb nomlandi, bu unga qadar hech kim erishmagan^[7].

WBC chempionlik kamari sportdagi eng nufuzli kamar hisoblanadi. Bu Deontay Uaylder va Tayson Fyuri, Muhammad Ali va Jo Freyzer va Floyd Meyvezer va Menni Pakyao kabi eng yirik janglarda kamar uchun kurashilgani bilan bog‘liq. Bu WBC chempionlik kamari bilan bog‘liq eng yirik janglardan bir nechtasi bo‘lib, nima uchun odamlar uni sportdagi eng nufuzli kamar deb bilishiga asosiy sabablardan biri hisoblanadi.

WBC Christy Martin va Lucia Rijker kabi jangchilarni 16 vazn toifasida ayollar o‘rtasidagi jahon chempionligi uchun da’vogarlar sifatida tan olish orqali ayollar boksining qonuniyligini mustahkamladi. Birinchi WBC ayol jahon chempioni (2005-yil 30-mayda) meksikalik super og‘ir vazndagi Jackie Nava edi. Sobiq chempion otasi bilan birga ringga ko'tarilgan Laila Ali 2005-yil 11-iyunda super o‘rta vazn toifasida chempionlikni qo‘lga kiritdi.

1998-yil boshida Roy Jones Jr. o‘zining WBC yengil vazn toifasidagi kamaridan voz kechayotganini e’lon qildi. Bunga javoban WBC bo‘sh o‘rinni to‘ldirish uchun germaniyalik Graciano Rokchigiani va sobiq chempion Maykl Nunn o‘rtasida jang o‘tkazishni buyurdi va uni jahon chempionlik jangi sifatida buyruq o'tkazdi. 1998-yil 21-martda Rokchigiani jangda g'alaba qozond va WBC kamariga ega chiqdi; keyingi WBC reytingida u "Yengil vazn toifasida jahon chempioni" sifatida ro‘yxatga olingan.

Biroq, Jonsning fikri o‘zgardi va WBCdan uni chempionlikka qaytarishini so‘radi. O‘nga yaqin o‘z qoidalarini buzgan holatda ham WBC uning kamarlarini qayta tiklashga ruxsat berdi^[8]. Rokchigiani WBCdan uning nomini chempion sifatida e’lon qilish bosmaxona xatosi ekanligi va u hech qachon rasmiy unvon egasi bo‘lmaganligi haqida ma'lumot beruvchi xat oldi^[8].

Rokchigiani darhol AQSH federal sudiga WBCga qarshi da’vo arizasi bilan murojaat qilib, tashkilotning harakatlari o‘z qoidalariga zid ekanligini va uning daromad potentsialiga zarar yetkazishini (kamaridan mahrum qilinganligi tufayli) da’vo qildi. 2003-yil 7-mayda sudya Rokchigiani foydasiga qaror chiqarib, unga 31 million dollar (AQSH dollari) tovon puli berdi va uni sobiq WBC chempioni sifatida qayta tikladi (Rokchigiani WBC chempionligi uchun jangdan keyingi dastlabki bahsda mag‘lub bo‘lgan) ^[9].

Ertasi kuni WBC Puerto-Rikoda 11-bob bankrotlik (ya’ni korporativ qarzni qayta qurish) uchun ariza berish orqali o'zini himoya qilmoqchi bo'ldi. Tashkilot keyingi 13 oyni Rokchigiani bilan 6 ta raqam bo‘yicha kelishuv bo‘yicha muzokaralar o'tkazishga harakat qildi, ammo jangchi taklifni rad etdi^[10].

2004-yil 11-iyunda WBC 7-bobda bankrotlikni tugatish (ya’ni biznesni yopish va aktivlarning umumiy sotilishi) bo‘yicha ish yurituviga kirishini e’lon qildi, bu uning mavjudligiga samarali tahdid solardi. Bu harakat boks hamjamiyatidagi odamlarni Rokchigianidan nizoni hal qilishni so‘rashga undadi, vanihoyat bokschi buni 2004-yil iyul oyi o‘rtalarida qabul qildi^[8].

Boks hamjamiyatidagi ko‘pchilik WBCni qudratli boks promouteri Don Kingning foydasiga o'z qoidalarini buzganlikda aybladi. Jurnalist Jek Nyufild shunday deb yozgan edi:..."WBC prezidenti Xose Sulaymon Kingning mustaqil regulyatoridan ko‘ra ko‘proq kichik sherigiga aylandi^[11]." Yana bir jurnalist Piter Xeller bu fikrga qo‘shiladi: "Sulaymon... Don King uchun topshiriqlar bajaruvchi bolaga o'xshab qoldi^[12]." Heller britaniyalik promouter Mikki Daffning so‘zlaridan iqtibos keltiradi: "Mening shikoyatim shuki, Xose Sulaymon uning do‘sti Don King boksdagi eng katta promouter ekanligidan xursand emas. Sulaymon faqat Don King boksdagi yagona promouter bo‘lganidagina baxtli bo‘ladi^[12]."

Vikiomborda World Boxing Council mavzusiga oid fayllar bor

• Rasmiy sayti