Hunayn jangi

Hunayn jangi — 630-yilda Hunayn vodiysida musulmonlar va butparastlar oʻrtasida boʻlib oʻtgan jang. Jang Makkadan at-Toifga olib boruvchi yoʻllardan birida roʻy bergan boʻlib, Muhammad qoʻshini gʻalabasi bilan tugagan. Hunayn jangi Qur'onda nomi tilga olingan ikkita janglardan biridir^[1].

Makkaning fath qilinishi Arabiston yarim oroli mushriklari uchun ogʻir zarba boʻldi va ular musulmonlarga zarba berishga qaror qildilar. Oʻsib borayotgan musulmon davlatiga qarshilik koʻrsatishga qaror qilgan qabilalar orasida Muhammad bolaligidan tarbiyalangan Jammitlar, Saadiiylar, Havazinlar, Saqiflar va Banu Saad qabilalari bor edi^[2].

Makkaga yurishdan xabar topgan Havazinlar va ularning ittifoqchilari Banu Takif oʻz kuchlarini safarbar qildilar. Dushmanning niyatidan xabar topgan Muhammad payg'ambar 12 ming kishilik qo'shinni jihozlab, at-Toif tomon yurishni buyurdi. Bu Makka^[3][4][5] fath qilinganidan ikki hafta oʻtib sodir boʻldi.

Molik ibn Avf hammani oilasi va chorvasini oʻzlari bilan olib ketishni buyurdi. Uning fikricha, bu hujumning oldini olish uchun qilingan. Durayd qabilasining keksa rahnamosi Molik ibn Avfga e’tiroz bildirdi, lekin ular unga quloq solishmadi. Havozinlar tor darada pistirma qurib, musulmonlarni kutishdi.

Shavvol oyining o'ninchi chorshanba kuni kechqurun musulmon qo'shini Hunayn vodiysiga yetib keldi. Musulmonlar o'zlarining son jihatdan ustunligini ko'rganlarida, o'zlarini kuchli his qildilar va dushmanlariga mensimay munosabatda bo'ldilar. Havozinlar kutilmaganda musulmonlarga hujum qilib, yerdan foydalanib, toshlar ortiga yashirinib, ularga zarba berishdi. Havozinlar musulmonlarga tosh otishni boshlaganlarida, musulmonlar orasida vahima boshlanib, ular chopishga shoshildilar.

Jangda qolganlar orasida bayroqdor Ali ibn Abu Tolib, Abbos, Fazal ibn Abbos, Usoma va Abu Sufyon ibn Harisa^[6][7] bor edi.

Musulmonlarning qochib ketayotganini koʻrgan Muhammad dushman tomonga otildi va Abbosga daraxt tagida qasam ichgan sheriklarini chaqirishni buyurdi. Abbos esa baland ovozda sahobalarga xitob qila boshladi: “Daraxt tagida Muhammadga qasam ichgan sahobalar qani?!”. Abbosning nidosini eshitgan sahobalar birin-ketin Rasulullohning atrofiga toʻplana boshladilar: “Mana, men oldingizdaman, ey Allohning Rasuli! Men itoat etaman va itoat qilaman!”, toki uning atrofida 140 ga yaqin sahobalar shu tarzda toʻplandilar.

Jang paytida Muhammad payg'ambar qo'llariga bir hovuch tuproq olib: "Yuzlar buzilib ketsin", deb uni dushman tomon tashladi. Bu zamin barcha Havozinlarning koʻzini toʻldirib, saflarida sarosima va vahima keltirib chiqardi^[2][3]. Bundan foydalangan musulmonlar ularni itarib yubora boshladilar va Havozinlarni oila va chorva mollarini tashlab jang maydonini tark etishga majbur qildilar.

Havozinlar jang maydonidan qochib, musulmonlar uchun 24000 ga yaqin tuya, 40000 qoʻy, 4000 unsiya kumush va 6000 oltin tanga qoldirdi.

Havozinlar ikkiga boʻlinib, biri at-Toif qalʼasiga, ikkinchisi Avtos vodiysiga qochib ketishdi. Abu Amirning bir otryadi Avtos vodiysiga, Muhammad payg'ambar esa At-Toivga borib qamal qildi. Avtos vodiysida Havozinlarni bosib o'tib, musulmonlar va Havazinlar eng kuchli jangchilar o'rtasida duel uyushtirdilar, odatga ko'ra, jang oldidan bo'lib o'tdi. Musulmonlar tomonida Abu Amirning o'zi chiqdi, u o'z navbatida 9 aka-uka - mashhur botirlarni o'ldirdi. Oxirgi dushmanni o'ldirgandan so'ng, ikki Havozin unga hujum qilib, uni o'ldirdi. Abu Amirning jiyani Abu Muso qoʻshinni boshqarib, dushmanni magʻlub etdi.

• Ḥunayn / Lammens, H.; Kamal, ʿAbd al-Hafez // Encyclopaedia of Islam. 2 ed : [англ.] : in 12 vol. / ed. by P. J. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. van Donzel, B. Lewis, W. P. Heinrichs et al. — Leiden : E.J. Brill, 1960—2005. (платн.)