Kalev
Kalev (Kaleva) Karel-Fin mifologiyasida Kareliya, Fin qahramonlarining — baʼzan uning oʻgʻillari deb ataladiganVyaynemoynen, Ilmarinen, Lemminkyaynen ajdodi. Elias Lyonnrotning „Kalevala“ sheʼriy eposining nomi uning ismidan kelib chiqqan. Kalevala (fin: Kalevala) — mamlakatning epik nomi, soʻzma-soʻz — „Kalev yashaydigan joy“[1].
Eston mifologiyasida Kalev — afsonaviy gigant qahramon, Vir qirgʻogʻidagi hukumat-knyazlikning asoschisi, Estoniya milliy qahramoni Kalevipoegning (estoncha: Kalevipoeg — Kalevning oʻgʻli), xuddi shu nomdagi Estoniya milliy eposi Kalevipoegning bosh qahramonining otasi. Sirius uning yulduzi, Orion yulduz turkumi Kalevning qilichi deb hisoblanadi[2]. Qadimgi afsonalarga koʻra, Kalev oʻlgan erining qabrini yopish uchun uning xotini Linda tomonidan sudrab keltirilgan ulkan xarsangtoshlardan hosil boʻlgan Toompea (Vishgorod) Tallin tepaligi ostida dafn etilgan. Afsonaga koʻra, Yulemiste koʻli uning koʻz yoshlaridan paydo boʻlgan[3].
Karelo-Fin mifologiyasining qahramoni, ehtimol, haqiqiy tarixiy prototipga ega boʻlgan boʻlishi mumkin. Xususan, IX-asrning ikkinchi yarmidan kechiktirmay tuzilgan, XI-asr qoʻlyozmasida saqlangan va aslida „qahramonlik davri“ xalqlari va ularning hukmdorlarining oʻziga xos „katalogi“ni ifodalovchi qadimgi ingliz „Vidsid“ epik poemasida, qandaydir bir Kelik (Cælic) tilga olinadi, bu dunyo boʻylab sayohat qilgan asarning bosh qahramoni va ehtimol, muallif soʻzlariga koʻra, „finlarni boshqargan“ (weold Finnum). Nima boʻlganda ham, qadimgi ingliz bardi (skop) tomonidan fin qahramonining ismi tilga olinishining oʻzi uning erta oʻrta asrlardagi Shimoliy Yevropadagi shon-shuhratidan dalolat beradi[4].
Kalev ismi zamonaviy Estoniyada keng qoʻllanadi.
Kalev nomidan, ehtimol, Tallinning rus tilidagi qadimgi nomi — Kolivan (Kaleven linna), arab geografi Al-Idrisiy asaridan (1154) va qadimgi rus va rus yozma manbalaridan (1223-yildan boshlab XVIII-asr boshlarigacha) maʼlum. Bu buzilgan Estoniya estoncha: Kalevan — „Kalev bilan bogʻliq“ soʻzidan kelib chiqqan boʻlishi mumkin.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Видсид / Пер. В. Г. Тихомирова // Древнеанглийская поэзия. — М., 1982. — С. 15.
- ↑ Петрухин В. Я.. Мифы финно-угров. М.: Астрель; АСТ; Транзиткнига, 2005 — 135-bet.
- ↑ Видсид // Древнеанглийская поэзия / Комм. О. А. Смирницкой. — М., 1982. — С. 254.
- ↑ Колывань, старинное русское название Ревеля. Колывань, старинное русское название Ревеля // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Калев // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1895. — Т. XIV. — С. 12.