3D modellashtirish

3D modellashtirish — uch oʻlchovli grafikani hosil qilishning dastlabki bosqichlaridan biri hisoblanadi. Uch oʻlchovli modellashtirish tushunchasi kompyuterda obyektlarning uch oʻlchovli modellarini yaratishni anglatadi.^[1]

Mahsulot 3D model deb ataladi. 3D modellar bilan ishlaydigan odamni 3D rassomi yoki 3D modeler deb atash mumkin. 3D modeli, shuningdek, 3D renderlash deb ataladigan jarayon orqali ikki oʻlchovli tasvir sifatida koʻrsatilishi yoki jismoniy hodisalarning kompyuter simulyatsiyasida ishlatilishi mumkin. 3D modellar avtomatik yoki qoʻlda yaratilishi mumkin. 3D kompyuter grafikasi uchun geometrik maʼlumotlarni tayyorlashning qoʻlda modellash jarayoni haykaltaroshlik sanʼatiga oʻxshaydi. 3D model 3D bosib chiqarish moslamalari yordamida yaratilishi mumkin, ular modelning 2D qatlamlarini uch oʻlchamli material bilan bir vaqtning oʻzida birga tashkil qiladi. Obyektning 3D modelisiz uni 3D bosib chiqarib boʻlmaydi.^[2] 3D modellashtirish dasturi 3D modellarni ishlab chiqarish uchun foydalaniladigan 3D kompyuter grafikasi dasturlari sinfidir. Bu sinfning SketchUp kabi dasturlar modellashtirish ilovalari deb ataladi.^[3]

Uch oʻlchovli modellashtirish, qisqacha 3D-modellashtirishni ishlab chiqishda dasturiy tillardan yoki dasturiy taʼminotlardan foydalanish mumkin. 3D-modellashtirishni tayyor dasturiy taʼminotlardan foydalangan holda ishlab chiqish samaraliroq hisoblanadi. Bu orqali obyektlarni yaratish tezroq va osonroq bajariladi. 3D-modellashtiruvchi eng keng tarqalgan dasturiy taʼminotlarga Autodesk kompaniyasining "3ds MAX" hamda "Maya" dasturlarini misol qilish mumkin. Bu dasturiy taʼminotlarning imkoniyatlari juda keng boʻlib, ular orqali istalgan 3D-modellarni ishlab chiqish mumkin. 3D-modellashtirish amalga oshirilgandan soʻng uni dastur bilan bogʻlab, dasturlarni ishlab chiqish uchun dasturiy tillarni qoʻllash kerak boʻladi. C/C++, Java, Python, JavaScript, C# dasturiy tillar shular jumlasidandir. Tayyor 3D-modellarni dasturiy holga keltirish uchun translyatorlarda dasturiy kodlar yozilishi talab etiladi. Bu esa koʻplab dasturiy kodlarni talab etadi. Mazkur ishlarni optimallashtirish maqsadida bir qator grafik dasturiy taʼminotlar ishlab chiqilgan. 2005-yilda ishlab chiqilgan „Unity 3D“ dasturi shular jumlasidandir. „Unity 3D“ bu 3D dasturiy mahsulotlar hamda oʻyinlar ishlab chiqarishdagi eng qulay dasturiy taʼminotlardan biri hisoblanadi. „Unity“ da tayyor 3D modellarni yuklab olish mumkin hamda ularga C# yoki Javascript tillarida skript kodlar yozib birlashtirish mumkin. „Unity 3D“da ishlash ancha qulay:

• yaratilayotgan dastur uchun kerakli materiallarni bitta katalogga avtomatik nusxalab saqlab qoʻyish imkoniyati;
• skript kodlar alohida yozilib keyin obyektlarga birlashtirilishi;
• tayyorlanayotgan dasturiy mahsulotni koʻrib turish qulayligi va eng asosiysi;
• koʻpgina platformalar uchun dasturni kompilyatsiya qilish imkoniyati mavjudligidir.^[4]

Dastur ustida ishlar bajarilgandan soʻng uni quyidagi platformalar uchun kompilyatsiya qilib chiqarish mumkin:

• Linux, Windows, Mac shaxsiy kompyuterlar uchun;
• iOS, Android va BlackBerry telefonlari uchun;
• Windows Store va Windows Phone uchun;
• WebGL koʻrinishida;
• Tizen, Xbox uchun;
• PlayStation 3 va 4 uchun;^[5]
• Samsung TV televizorlari uchun.

Bir vaqtning oʻzida koʻpgina platformalar va qurilmalar uchun kompilyatsiya qilish imkoniyati bu „Unity“ning eng yaxshi jihatlaridan biridir.

Modelni taqdim etishning uchta mashhur usuli mavjud:

Koʻpburchakli modellashtirish — uch oʻlchovli fazodagi nuqtalar, qirralar deb ataladi, koʻpburchak toʻrini hosil qilish uchun chiziq segmentlari bilan bogʻlanadi. Bugungi kunda 3D modellarning aksariyati teksturali koʻpburchak modellar sifatida yasalgan, chunki kompyuterlar ularni juda tez tayyor holga keltirishi mumkin.

Egri modellashtirish — yuzalar ogʻirlikdagi egri chiziqlar taʼsirida belgilanadi. Egri chiziq nuqtalar boʻylab boradi (lekin interpolyatsiya qilmasligi mumkin). Bir nuqta uchun ogʻirlikni oshirish egri chiziqni oʻsha nuqtaga yaqinlashtiradi. Egri chiziq turlariga ratsional B-spline (NURBS), chiziqlar, yuzalar va geometrik primitivlar kiradi.

Raqamli haykaltaroshlik — bu raqamli obyektni xuddi loy kabi hayotiy moddadan yasalganidek itarish, tortish, silliqlash, ushlash, chimchilash yoki boshqa usulda boshqarish vositalarini taklif qiluvchi dasturlardan foydalanish.^[6] Modelni namoyish qilish uchun raqamli haykaltaroshlik dasturlarida ishlatiladigan geometriya har xil boʻlishi mumkin. Bozorda raqamli haykaltaroshlik vositalarining aksariyatida obyekt bir-biri bilan bogʻliq boʻlgan geometrik geometriyadan foydalaniladi. Sirt yuza itarish va tortib olish mumkin boʻlgan koʻpburchaklardan tashkil topadi. Meshga asoslangan dasturlarning afzalligi shundaki, ular bitta modelda bir nechta oʻlchamlarda haykaltaroshlikni namoyon qiladi. Modelning nozik tafsilotlari boʻlgan yuzalari juda kichik koʻpburchaklarga ega boʻlishi mumkin. Voxel asosidagi haykaltaroshlikning foydasi shundaki, voksellar shaklga nisbatan toʻliq erkinlikka imkon beradi. Modellashtirish jarayonida modelning topologiyasini doimiy ravishda oʻzgartirish mumkin, chunki material qoʻshilishi va olib tashlanishi mumkin, bu esa haykaltaroshni model yuzasida koʻpburchaklarning joylashishini koʻrib chiqishda ishni osonlashtirishga yordam beradi.