Морс
Морс ёки Летус (лотинча: Морс, Летус)[1] — юнон худоси Танатосу ва ҳинду маъбудаси Марега мос келадиган ўлим тимсоли. Лотин тилидаги морс от, мортис генитатив ҳолатида, „ўлим“ ва аёллик маъносини англатади, аммо ҳозирги Рим санъати Ўлимни аёл сифатида тасвирламайди[2]. Бироқ, лотин шоирлари сўзнинг грамматик жинси билан боғланган[3]. Гораций камбағалларнинг кулбаларига ва қироллар минораларига ўз йўлини топадиган паллида Морс ҳақида ёзади, „рангсиз ўлим“[4]. Морс ҳам оқариб кетган Сенека ўзининг „сабрсиз тишларини“ тасвирлайди[5]. Тибулл Морсни қора рангда тасвирлайди[6].
Морс кўпинча кечиккан Ғарб адабиёти ва санъатида, айниқса ўрта асрларда аллегорик тарзда тасвирланган. Масиҳнинг хочга михланиши тасвирлари баъзан Морснинг хочнинг тагида турганини кўрсатади[7]. Морснинг тескариси Вита (лотинча: Вита, „ҳаёт“)[8].
Генеалогия
[edit | edit source]Морс Ноханинг (Тунги) авлоди ва ушалган туш Сомнуснинг укаси.
Рим мифологияси
[edit | edit source]Морс кўпинча Марс билан боғлиқ[9], Рим уруш худоси; Плутон, ер ости худоси; ҳамва ўлим ва ёлғон гувоҳларни жазоловчи Оркус худоси. У ҳам алданиши ёки унга қаршилик қилиши мумкин.
Бир ҳикояда Геркулес дўстининг хотинини қутқариш учун Морс билан курашди. Бошқа ҳикояларда Морс Плутоннинг хизматкори сифатида кўрсатилган, у парклар томонидан унинг ҳаётининг ипи кесилганидан кейин инсоннинг ҳаётини тугатган, шунингдек, худоларнинг хабарчиси Меркурий, ўлган одамнинг руҳига ҳамроҳ ёки соя бўлиб, ер ости дунёсининг дарвозаларигача кузатиб боради.
Яна қаранг
[edit | edit source]- Маъбуда Морта — Пароклардан бири
- Плутон — ер ости дунёсининг худоси
- Аёз (мифология)
Манбалар
[edit | edit source]- ↑ Ҳандбоок оф Латин Сйнонймес бй Лудwиг вон Додерлеин, 1858, пг. 142
- ↑ Карл Сиэгфриэд Гутҳке, Тҳе Гендер оф Деатҳ: А Cултурал Ҳисторй ин Арт анд Литературе (Cамбридге Университй Пресс, 1999), п. 24 эт пассим.
- ↑ Диана Буртон, "Тҳе Гендер оф Деатҳ, " ин Персонифиcатион ин тҳе Греэк Wорлд (Ашгате, 2005), пп. 57-58.
- ↑ Ҳораcе, Cармина 1.4.14-15.
- ↑ Авидис … дентибус: Сенеcа, Ҳерcулес Фуренс 555.
- ↑ Тибуллус 1.3.3.
- ↑ Гутҳке, Тҳе Гендер оф Деатҳ, пп. 24, 41, эт пассим.
- ↑ Гутҳке, Тҳе Гендер оф Деатҳ, пп. 45-46.
- ↑ Ремигиус оф Аухерре, Ин Мартианум 36.7: "Марс ис cаллед со ас иф морс (деатҳ), " ас cитед бй Жане Чанcе, Медиэвал Мйтҳограпҳй: Фром Роман Нортҳ Африcа то тҳе Счоол оф Чартрес, А.Д. 433-1177 (Университй Пресс оф Флорида, 1994), п. 578, ноте 70. Тҳе этймологй-бй-ассоcиатион оф Ремигиус шоулд бе дистингуишед фром сcиэнтифиc лингуистиcс.