к

к, ко предлог с дат.
1 ish-harakatning yoʻnalishi, biror kimsaga-narsaga qaratilganligi va sh. k. manolarni bildirib keladi: -ga]] (-ka]], -qa]]), sari, qarab, tomon, tomoniga, tarafiga, yoniga, oldiga; направляться к реке daryoga yoʻl olmoq; плыть к берегу qirgʻoqqa qarab (tomon) suzmoq; плыть от острова к острову bir oroldan ikkinchi orolga suzib bormoq; от дома к дому bir uydan ikkinchi uyga; подойти к приятелю oʻrtogʻining oldiga bormoq; doʻstiga yaqinlashmoq; готовиться к концерту konsertga tayyorlanmoq; обращаться к молодёжи yoshlarga murojaat qilmoq, yoshlarga qarata gapirmoq; подсесть к столу stolga yaqin oʻtirmoq; дорога к базе bazaga olib boradigan yoʻl; ко лбу peshonaga;
2 vaqtni, paytni, muddatni bildiradi; -ga]], -ga]] borib, -gacha]], -ga]] qadar; к двум часам дня kunduz soat ikkiga qadar (borib); kunduz soat ikkiga; к вечеру он кончил работу kechga borib u ishni tugatdi; к утру ветер затих ertalabga borib shamol tindi;
3 munosabatni ifodalaydi: -ga]]; -ga]] nisbatan; любовь к жизни hayotga muhabbat; он ко мне не расположен u meni yoqtirmaydi;
4 qoʻshish, biriktirish, yopishtirish yoki qoʻshilish, birikish, yopishish kabi manolarni ifodalashda ishlatiladi: -ga]] (-qa]], -ka]]); прибавить три к пяти beshga uchni qoʻshmoq; прикрепить к стене devorga yopishtirmoq (mahkamlamoq, qoqib qoʻymoq) ; припасть к земле yerga yotib (yopishib) olmoq;
5 oidlik, taalluqlilik, mansublik, xoslik kabi manolarni bildirib keladi -ga]] (-ka]], -qa]]); -ga]] atab, uchun; он относится к интеллигенции u ziyolilarga taalluqli odam; u ziyolilardan; предисловие к книге kitob uchun kirish soʻz; kitobning kirish soʻzi;
6 biror voqea yo hodisaga oidlik, bagʻishlanganlik, atalganlik kabi manolarni bildirib keladi: -ga]] oid (doir); munosabati bilan; к юбилею Низами Nizomiy yubileyiga atab, Nizomiy yubileyi munosabati bilan; подарок ко дню рождения (kimsaning) tugʻilgan kuniga atalgan sovgʻa; к вопросу о... ...masalasiga doir;
7 kirish soʻz va iboralarda soʻzlovchining izhor qilinayotgan fikriga munosabatini bildiradi; к счастъю baxtimizga, yaxshiyamki; к сожалению afsuski, taassufki; к слову (сказать) shuni ham aytish kerakki;
8 takrorlangan otlar oʻrtasida kelib, ravish manosidagi birikmalar hosil qiladi, mas., лицом к лицу yuzma-yuz; плечом к плечу yelkama-yelka va sh. k.
-КА частица разг.
1 buyruq feliga qoʻshilib, buyruqni yumshatish, gapga nasihat tusini berish uchun xizmat qiladi: -chi]]; qani... -chi]]; скажи-ка мне (qani) menga aytchi; дайте-ка посмотреть qani, bir koʻraychi; mumkin boʻlsa koʻrsatingchi;
2 kelasi zamon 1 shaxs formasiga qoʻshilib, tilak, istak yoki qaror manosini bildiradi; пойду-ка я в кино men bir kinoga boraychi; kinoga boraqolay; напишу-ка я писъмо men bir xat yozay(-chi]]).