kurak

qurgʻoqchilik, quruq=

Oʻzbekcha (uz)

=

ku-rak

KURAK 'narsalarni sidirib, kurab toʻplaydigan asbob'. Yoʻlchi k u r a k va supurgi olib, otxonani tozalay boshladi (Oybek). Bu ot qadimgi turkiy til— dagi 'sidir—' maʼnosini anglatgan kür— feʼlining (ЭСТЯ, III, 81) 'takror' maʼnosini ifodalovchi —gä qoʻ-shimchasini olgan shaklidan -k qoʻshimchasi bilan yasal-gan (Devon, II, 335); keyinchalik g undoshi talaffuz qi-linmay qoʻygan, ü unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqol-gan: (kür— + gä = kürgä-) + k = kürgäk > küräk > kuräk.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

1 Sochilgan narsalarni sidi-rish, kurash, toʻplab biror narsaga solish uchun ishlatiladigan, yogʻochdan yoki metall-dan yasalgan uzun sopli asbob. ◆ Yoʻlchi.. kurak va supurgi olib, otxonani tozsishy boshladi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Mehmonxona us-tida quloqlarini latta bilan bogʻlagan bola yogʻoch kurakni gʻirshiatib, qor kurab yotgan edi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

2 anat. Yelkaning yuqori qismidagi uch-burchak shaklli yalpoq suyak. -Sekinroq yur-sang boʻlmaydimi, qizim! — dedi ona qoʻli bilan Zeboning ikki kuragi oʻrtasiga yopish-gan koʻylagini koʻchirar ekan. Shuhrat, Shi-nelli yillar.

Kurak tish Yuqori qatordagi oldingi ikki yalpoq tish. ◆ Yoshni bilib olishga imkon beradigan ancha aniq belgi.. kurak tishlar-dir. N. Mavlonov, „Qoramolchilik“ . Kurakda turmaydigan 1) tilga olib boʻlmaydigan, yaramas, uyatli (gap-soʻz haqida). ◆ Normat-hojining joni chiqib, tomdagilarni kurakda turmaydigan soʻzlar bilan soʻkib, haydab yubordi. Oydin, „Bechora; 2) aqlga toʻgʻri kelmaydigan; bemaʼni“ . ◆ Eson yana oʻtirib qolishga majbur edi. Chunki u, akasining ichganda qiladigan oʻjarligi hech kurakda turmaydigan darajada boʻlishini bilardi. H. Ahmar, Kim haq?

КУРАК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

kurak

qurgʻoqchilik, quruq