dard

DARD Bu tojikcha ot koʻp maʼnoli boʻlib, 'ogriq', 'kasallik', 'qaygu' kabi maʼnolarni anglatadi. Bu otdan oʻzbek tilida dardlash- feli hosil qilingan, tojik tilidan shu ot bilan tuzilgan dardi bedavo izofa birikmasi ham olingan (OʻTIL, I, 210)
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

\f. jjj — kasallik; ozor, alam; ruhiy azob

1 Jismoniy azob; ogʻriq, kasallik. ◆ Ogʻir dard. Dard koʻrmok■ Dardga chashnmokDardni yashirsang, isitmasi oshkora kiladi. Maqol . ◆ Dard chekmagan dori qadrini bilmas. Maqol . ◆ Tanasi boshqa dard bilmas. Maqol . m ◆ Kechga tomon dard kuchaiib ketdi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Xudoy taolo har bir dardga bir davo yaratgan. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Dard koʻrma yoki qoʻling dard koʻrmasin

Qoʻli gul ijrochiga, oʻz kasbining ustasiga yaxshilik tilab aytiladigan ibora. ◆ Bunasiba sizga. Sara bugʻdoy. Qoʻlingiz dard koʻrmasin, ogʻa. S. Siyoyev, „Avaz“ . Dardini olmoq "Oʻrgi-lib ketay, aylanay, sogʻu salomat boʻling" maʼnolarida. ◆ Dardingizni olai, boyvachcham. Bu yil, oʻzingizga maʼlum, ob-havo past kelib, dehqonchilikdan baraka qochdi. K. Yashin, „Hamza“ .

2 koʻchma Ruhiy azob, gʻam-gʻussa, alam-hasrat. ◆ Ayriliq dardi. Dardida yonmoq (kuymok). Dardini ichiga yutmok • ◆ Fotima domlaga:] Mening hech joyim ogʻrimaydi, fakat ishq dardim bor, uf! Hamza, „Tuhmat-chilar jazosi“ . ◆ Nihoyat, dardim yuragimdan toʻlib-toshib, baʼzi gaplarni erimga ayta boipadim. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Yura-gimning dardlari Qizil gulday katma-qat, alla. "Boychechak" . ◆ Men kimga yigʻlayman, dardimni yorib. "Shirin bilan Shakar" .

3 koʻchma Kishining borligʻini, butun fikri-yodini band etgan narsa, ish, tash-vish, orzu, xayol va sh.k. ◆ Uning dardi — oʻyin. Biror narsa dardida yurmok■ ™ ◆ Shoirlik bu — ulkan dard. Shukrullo, „Saylanma“ . ◆ Mirza-jon koʻnglida shoirlik dardi bshgan tugʻilgan bola. P. Tursun . Oʻqituvchi. -◆ Siz nimani bilardingiz, dardingiz pul, — dedi Zumrad oyisiga. Oybek, „Zumrad“ . ◆ Solih Poʻlatovich shogirdlarining dardini yaxshi tushunardi. J. Abdullaxonov, „Toʻfon“ . ◆ Qadrdoningiz Yusuf-bek hojining oʻgʻli Otabek bir necha kunlardan beri benihoya bir dard bagan ogʻrir edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Dardi bedavo q. bedavo. Dardi ichida Dardini aytay desa, tili qisiq. Dard ustiga chipqon (chiqqandek) Bunisi yetmaganday, ustiga ustak. ◆ Bola besh yoshida qattik kasalga uchrab, ikki koʻzi koʻr boʻlib qoldi. Dard ustiga chipkon chiqkandek, koʻp vakt oʻtmay, u ota-onasidan ham judo boʻldi. N. Yoqubov, „Qalb koʻzi bilan“ . ◆ Sherbekning yuragi gʻash edi. Lekin tergov dard ustiga chipkon boʻlib chiqdi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . Dard qolmoq Noiloj qolmoq, dogʻda qolmoq. ◆ Bir oz aqlga yon berib ish kalgan kishi hech bir vaqt dard qol-maydir. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Kuzda chuqur shudgor qilingan yer dehqonni dard qoldirmaydi. Gazetadan .

4 koʻchma Fikru xayol; armon, ezgu maqsad. ◆ Uning [Atevning] qalbi hamisha xalk ku-vonchi, xalq dardi, xa,sh orzu-hislari bilan yonib, olovlanib turadi. X. Yodgorov, „Hayot toʻlqinlari“ . ◆ Elbekning ham oʻziga yarasha dardi, sevgisi, orzusi bor edi. N. Fozilov, „Diydor“ . ◆ Darding maktab ochishginami desam, hali bu yoqda gap katta ekan-u! M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

5 koʻchma Ishq, muhabbat. ◆ Dayli dardida choʻl kezib yurgan Majnunning iztiroblariga yoz holati mutanosib edi. Gazetadan . ◆ Zevarxon Malikai Hubbonning dardida yurgan edi. "Bahrom va Gulandom" .

dard

\f. j_,j

Koyish soʻzi. ◆ Ali desang, bali deydi, oʻl desang, dard deydi. m Bazf-◆ rining rangi boʻzarib, qoʻlidan pichoq tushib ketdi. -Nima boʻldi, opajon?-Dard! A. Qahhor, „Xotinlar“ . ◆ ..Endi haqimni hech kimga bermayman. “Dard!” desa, “oʻl!”deb tura bera-man. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

ДАРД. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

dard

• Turkcha: sorun, dert