Rheinübung Harekâtı

 

 

Bismarck zırhlısı ve Prinz Eugen ağır kruvazörü İngilizlerin göz ardı edemeyeceği kombine bir güç oluşturuyordu. Bu ikilinin Atlantik’te serbest dolaşması İngiltere'nin can damarı olan konvoyları hiç şüphesiz sekteye uğratacaktı. Böyle bir tehdide verilecek cevap zaten son derece geniş olan donanma sorumluluklarını arttıracak ve diğer Alman su üstü ve sualtı akıncılarının işlerini daha rahat görmelerini sağlayacaktı. İngilizler konvoylarını korumak için Scapa flow'daki savaş gemilerinin bir kısmını bu göreve ayırmak zorunda kalacaklardı. Bismarck'ın Atlantiğe açılması Britanya'ya gerçekten pahalıya patlayacaktı.

Plan oldukça basitti, her iki gemi kısıtlayıcı hava koşullarından faydalanarak Danimarka kanalından (Grönland - İzlanda) geçip Atlantiğe açılacaklardı. Bu daha önce Gneisenau ve Scharnhorst (Alman savaş krüvazörleri - Berlin Operasyonu) tarafından denenmiş bir yoldu. Eğer uygun şartlar sağlanabilirse İngilizler bir oldu bittiyle karşılaşacaklar ve olayın farkına vardıklarında da herhangi bir müdahale için vakit geçmiş olacaktı.

 

 

Ancak İngilizler gemilerin çıkışını vaktinde kırılan enigma mesajlarından ve casuslarından öğrenmişlerdi. Harekete geçmeden önce Norveç fyordlarında yakıt alan gemiler bir keşif uçağı tarafından da tespit edildiler (21 Mayıs 1941). İşte bu noktadan sonra her şey İngilizlerin aleyhine gelişmeye başladı, fyordları terk eden gemiler izlerini kaybettirdi. Hava şartlarının keşif uçakları için oldukça elverişsiz olması ikilinin fark edilmeden 2 gün boyunca ilerlemesine olanak sağladı. 23 Mayıs 1941 tarihinde bölgede devriye gezmekte olan İngiliz kruvazörleri; HMS Norfolk (78) ve HMS Suffolk (55) Almanları tespit ettiler. Bismarck 'ı tanıyan krüvazörler aralarındaki mesafeyi koruyarak takibe başladılar. Gece boyunca birkaç karşılıklı salvo dışında bir gelişme olmadı. İngiliz gemileri görüş alanının hemen dışından radarla almanları takibe devam ettiler. Alman gemilerinin rotası ve konumları artık donanma komutanlığınca da biliniyordu. Ancak ellerinde yanlış bir bilgi de bulunuyordu, Prinz Eugen öne geçmiş ve Bismarck formasyonun arkasında kalmıştı.

 

 

 

 

24 Mayıs 1941 günü İngiliz kruvazörleri bir an için kaybettikleri radar temasını tekrar sağladılar. Bölgeye oldukça yakın bulunan İngiliz savaş gemisi HMS Prince of Wales (53) ve savaş kruvazörü HMS Hood (51), amiral Sir Lancelot Holland komutasında Alman gemilerine doğru tam hız ilerliyorlardı. Sabah saat 05:50 de Hood ve Prince of Wales ufukta belirdiler. İngiliz gemileri ateş gücü olarak kâğıt üstünde daha avantajlı gözükseler de gerçekte avantaj Almanların yanındaydı. Hood 1918 yılından beri hizmette olan yorgun gövdesiyle birinci dünya savaşına ait bir gemiydi, Prince of Wales ise henüz çocukluk problemlerini aşamamış yeni bir tekneydi. Hood 'un zayıf güverte zırhı amiral Holland'ın çatışmanın başlangıcında aradaki mesafeyi kapamak için Almanlara keskin bir açıyla yaklaşmaya çalışmasını açıklamaktadır, böylece dik yollu gelecek zırh delici mermilerden bir nebze kurtulmuş olacaktı.

20.000 metre mesafede İngilizler daha önce de aldıkları istihbarat uyarınca öndeki gemiyi Bismarck olarak tanımladılar, profilden birbirlerine benzeyen Alman gemileri bu kanaati daha da kuvvetlendirmiş oldular. Almanlarsa Prince of Wales 'i yine aynı sınıftan HMS King George V (41) olarak tanımladılar. Saat 05.52 de Hood ilk salvoyu ateşledi, hedefte Prinz Eugen vardı. Bunu saat 05.55 de Bismarck ve Prinz Eugen 'in ilk salvoları takip etti, Almanlar bütün atışları Hood üzerine yoğunlaştırdılar. Prince of Wales yapılan hatayı fark ederek atışlarını arkadaki gemiye, gerçek Bismarck 'a yoğunlaştırdı.

Prinz Eugen üçünce salvosunda Hood 'a isabet kaydetti ancak 205 mm'lik toplarıyla çok büyük bir hasar veremedi, bu sırada Bismarck dördüncü salvosunda artık yavaş yavaş bordasını çevirip paralel rota izlemeye başlayan Hood 'un konumunu mükemmel bir şekilde tespit etmişti. O andan sonra olanlar da zaten tarih olmuştur. Saatler 05.59 u gösterirken Bismarck beşinci salvosunu ateşledi, 48.000 tonluk Hood kuzenleri Indefatigable, Queen Mary ve Invincible'ın Jutland muharebesindeki kaderlerini paylaştı ve saniyeler içinde havaya uçtu, 1418 denizcinin hayatı ani bir şekilde sona ermişti. Amiral Fisher'ın mucize savaş kruvazörlerinin en sonuncusu 25 yıl sonra yine aynı tasarım felsefesinin kurbanı olmuştu. Ana savaş hattının dışında zırhlı kruvazörleri avlamak için tasarlanan İngiliz savaş kruvazörleri bir kez daha hız için feda edilen zırh korumasının yoksunluğunun cezasını çekmişti. Büyük cüssesine ve kuvvetli ana bataryasına rağmen Hood bir zırhlı savaş gemisiyle çarpışmak üzere yapılmamıştı. Jutland muharebesinde savaş kruvazörü filosuna komuta eden Amiral David Beatty'nin art arda yaşanan kayıplar üzerine bugün lanet gemilerimizle ilgili yolunda gitmeyen bir şeyler var sözü acı bir şekilde Prince of Wales mürettebatı tarafından da tekrarlanmış olmalı. İkiye bölünen Hood göz açıp kapayıncaya kadar yok olmuş yerinde dev bir duman bulutu kalmıştı (06:00).

Prince of Wales atışları gittikçe keskinleşen Alman gemileriyle baş başa kalmıştı. Bismarck 'tan iki, Prinz Eugen 'den de bir salvo yiyen Prince of Wales çatışmadan çekildi. Muzaffer Almanlar takibe kalkışmadılar.

 

 

 

 

Ancak kader ağlarını örmeye şimdiden başlamıştı, HMS Prince of Wales (53) çok ciddi bir hasar olmamakla birlikte Bismarck 'ın yakıt tanklarını delmiş, büyük miktarda yakıt kullanılmaz hale gelmişti.

HMS Norfolk (78), HMS Suffolk (55) ve HMS Prince of Wales belli bir sürenin ardından tekrar takibe başladılar. Görüş menzilinin hemen dışında radarla yapılan bu takip Bismarck 'ın tekrar takipçilerine doğru dönmesiyle kısa bir kesintiye uğradı. Bu süre Prinz Eugen 'in ortalıktan kaybolması için yeterliydi, İngilizler 10 gün sonra Brest'e ulaşan Prinz Eugen 'i bir daha tespit edemediler.

Kullanılabilir yakıtı iyice azalan Bismarck 'ın Atlas Okyanusu'na çıkması artık imkânsızdı. Bu büyüklükte bir gemiyi alabilecek tek kuru havuz olan Brest'e yönelen Bismarck takipçilerini kısa bir süre için atlatmayı başarmıştı. Gemi personelinin güveni kendine gelmişti, kısa bir süre içinde güvende olacaklarına dair inançları tamdı. Ancak Bismarck mürettebatının bilmediği neredeyse bütün İngiliz donanmasının peşlerinde olduğuydu.

24 Mayıs 1941 günü HMS Victorious (R38) uçak gemisinden kalkan Swordfish tipi torpido uçakları Bismarck 'a saldırdılar. Yoğun savunma ateşi ve kötü hava şartları altında yapılan bu saldırıda Bismarck ciddi olmayan bir isabet aldı.

25 Mayıs sabahı Bismarck tekrar izini kaybettirdi. Kuzeye yönlemiş olabileceği yönünde yapılan yorumlar İngilizlere oldukça vakit kaybettirdi. Takibe katılan gemilerin büyük bir kısmında yakıt sıkıntısı baş göstermeye başlamıştı. Sonuçsuz kalan aramalar 26 Mayıs sabahı Catalina tipi bir deniz uçağının Bismarck'ı umulanın çok daha güneyinde tebit etmesiyle İngiliz donanması içinde küçük çaplı bir paniğe dönüştü. Bismarck neredeyse donanmanın parmaklarının arasından sıyrılacaktı.

Güneyden hızla yaklaşan HMS Ark Royal (91) uçak gemisi vakit kaybetmeden uçaklarını kaldırdı. Bismarck 'ın belirlendiği bölgeye yaklaşan Swordfish'ler yanlışlıkla HMS Sheffield'a saldırdılar ancak isabet kaydedemediler. Ark royal 'in ikinci dalga saldırısı Bismarck 'ı buldu ve Swordfish'ler üç adet isabet kaydettiler. Bunlardan biri geminin kaderini belirleyecek olan bir hasara yol açtı, kıç kısmına isabet eden torpil geminin dümen tertibatını kilitlemiş ve geminin durmadan olduğu yerde dönmesini sağlayarak kaçmasını imkânsız hale getirmişti.

 

 

 

 

Yaralı Bismarck artık kaçınılmaz sonunu bekliyordu. 27 Mayıs 1941 sabahı HMS Rodney ve HMS King George V zırhlıları Bismarck'a ateş açtılar. Manevra kabiliyeti olmayan Bismarck karşı koymaya çalışsa da kısa bir süre içerisinde bütün ana silahlarını kaybetti. Bismarck 'ın savunma gücünü kaybetmesinin ardından kısa mesafeden ateş açan HMS Rodney gemi güverte üstünü tam anlamıyla tahrip etti. Ancak hala batmayan Bismarck 'ın yardımına Alman denizaltılarını çağırmış olabileceğinden şüphelenen İngiliz donanması zırhlılarını bölgeden çekti.

HMS Dorsetshire (40) kruvazörü çok yakın mesafeden yanan gemiyi tekrar torpilledi. Ancak bunun da gemiyi batırmaya yetmediği gözlendi. Saat 10:40'ta mürettebatının tahrip kalıplarını çalıştırmasıyla alabora olan Bismarck battı.

• KBismarck.com - Operation Rheinübung23 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• The Battleship Bismarck15 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• The Heavy Cruiser Prinz Eugen20 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.