Limni Kuşatması (1770)

 

Osmanlı donanması'nı 7 Temmuz 1770'de Çeşme Deniz Muharebesi'nde imha eden Rus donanması Ege Denizi'nde rakipsiz kaldı. İngiliz Danışman Amiral John Elphinstone Çanakkale Boğazı'nın zorlanarak Osmanlı başkenti İstanbul'e saldırılmasını önerdiyse de, Rus Donanma Komutanı Kont Aleksey Orlov bu öneriyi kabul etmedi.^[1] Elphinstone'u küçük bir filoyla Çanakkale Boğazı önlerine gönderen Kont Orlov donanmasıyla Sakız Adası'na yöneldiyse de adada salgın olduğunu öğrenince saldırıdan vazgeçti. 10 Temmuz'da Rus donanmasına eşlik eden iki İngiliz gemisi İngiltere'nin savaştaki tarafsızlık siyaseti çerçevesinde bölgeden ayrıldı. Çanakkale Boğazı önlerindeki abluka girişiminin de başarısız olması üzerine Rus donanması Limni'ye yöneldi.^[2]

 

Rus donanması 26 Temmuz'da Mondros'a girdi ve 31 Temmuz'da Türk tahkimatlarına ateş açtı. 1 Ağustos'ta ise karaya 1.400 asker çıkarıldıktan sonra 4 Ağustos'ta Limni kalesinin kuşatılmasına başlandı. Adanın geri kalan bölümünü Rum halkın da desteğiyle işgal eden Rus birliği, Limni Kalesinde ise aileleriyle birlikte savaşan 350 askerlik Türk garnizonunun sert direnişiyle karşılaştı^[3]

Eşzamanlı olarak, Çeşme faciasından sonra Osmanlı Donanması'nı toparlaması için Vezir unvanıyla yetki verilen Cezayirli Gazi Hasan Paşa, İzmir'den Çanakkale'ye geçerek eski Sadrazam ve Boğaz Hisarları Seraskeri Moldovancı Ali Paşa'yla Limni'nin kurtarılmasına dair plan yaptı. Bu çerçevede, Seraskerden 1.000 asker talep ederek Bozcaada'dan temin edilecek kayıklarla Kumburnu’dan Limni'ye geçmeyi tasarladı.^[4] Bununla birlikte Rus filosu Çanakkale Boğazı önlerindeki ablukayı dokuz kalyonla sürdürürken, Bozcaada'nın Rum ahalisi de kayık vermekten kaçındı. Moldovancı Ali Paşa da yeni Kaptan-ı Derya Cafer Paşa (Çeşme hezimetinden sonra azledilen ve Gelibolu'da ölen Mandalzade Hüsameddin Paşa'nın yerine görevlendirilmişti) Çanakkale'ye gelene kadar Limni üzerine herhangi bir harekâtı erteledi.

Bu sırada, Limni'deki kuşatmayı şiddetlendiren Rus birliği Mondros Limanı’ndaki Rus donanmasından düzenli olarak mühimmat desteği alırken, adadaki yaklaşık 80.000 koyun ve 1.000 öküze el koyarak kestirdiği gibi hububata da el koydu. Yerli halkı gemilere nakleden Ruslar kale varoşlarındaki Müslümanların evlerini de yağmaladı. Cephanesi zayıf ve bazıları kırık 17 eski topla kaleyi savunan Türk garnizonuna Rus birliğinin teslim olma çağrısını (Temmuz ayında Sakız Adası'nda esir alınan eski sadrazam kethüdası İzzet Ahmet Paşa’nın harem kethüdası Karakulak İbrahim Ağa aracılığıyla) iletti. Kont Orlov, kalenin teslimi için 24 saat süre verdi ve yıllık bir altın vergiyi kabul eden olursa yerinde bırakmayı; reddedip adayı terk etmek isteyenleri ise eşyalarıyla birlikte istedikleri yere götürmeyi taahhüt etti. Buna mukabil, teklifi reddedilirse yedi yaş üzerindeki herkesi şiddete maruz bırakmakla tehdit etti. Garnizon, yardım gelebileceği ümidiyle elçilik heyetini oyaladı ve 5 günlük süre istedi. Kont Orlov 24 saatte ısrar etti ve garnizon kaleyi savunmaya karar verdi.^[5] 31 Ağustos'taki genel taarruzda Rus birliği 150 kayıp vererek ve surlara tırmanmak için istifade ettiği merdivenleri yitirerek geri çekilmek zorunda kaldı.

Ekim başında adadaki Rus birliği 4.000'e çıktı, buna karşılık Türk garnizonunun savaşabilecek asker sayısı 250'ye düştü. Günde 1.200 gülle atan Rus bataryalarına karşı direnme kuvveti kalmayan Türk garnizonu iki ay dayandıktan sonra 5 Ekim'de teslim olmaya karar verdi.

Bununla birlikte, Çeşme faciasından sonra Osmanlı Donanması'nı toparlaması için yetki verilen Cezayirli Gazi Hasan Paşa 23 parça gemi ve sandalla Çanakkale Boğazı'ndan çıkarak garnizonun teslim olmaya karar verdiği sırada (7 Ekim) Limni'ye Yoztaş limanından kuvvet (1.070 asker) çıkardı.^[6] Kont Orlov'a ise 12.000 askerle geldiği şayiasını ulaştırdı.

Kont Orlov bunun üzerine 22 Ekim'de kuşatmayı kaldırarak askerleri gemilere çekmeye başladıysa da tahliye işlemi tamamlanmadan Adaya çıkan Türk birliğinin taarruzuna uğradı. Beş buçuk saat süren çarpışma sonucunda birçok Rus askeri kılıçtan geçirildiği gibi, Rus askerlerinin binmeye çalıştıkları kayıklar da battı ve birçok Rus askeri de bu şekilde boğuldu. Rus donanmasının büyük gemileri ise Mondros limanından ayrılarak Aynaroz'a geçti. Rus birliği geride birçok cephane, mühimmat ve erzak bırakırken, rehineleri de serbest bıraktı.^[7]

 

Rus donanmasının Bara adasına çekilmesinden sonra Osmanlılar yaklaşık üç ay süren kuşatma sonucunda harap olan Limni kalesini süratle onardılar ve 455 yeniçeri ile takviye ettiler.

Rusların Limni kuşatmasını yenilgiye uğratan Cezayirli Gazi Hasan Paşa bu başarısının üzerine 1770 Kasım'ında gazi unvanı ve vezirlik rütbesiyle Kaptan-ı derya tayin edildi. Ayrıca Boğazlar Seraskerliği de kendisine verildi.^[8]

Limni kalesini kuşatan Rus birliğinin yenilgisine rağmen kuşatmada herhangi bir gemi kaybetmeyen Rus donanması 1771 yılında da (Osmanlı donanmasının yokluğunda) Ege Denizi'ndeki saldırılarını sürdürdü. Bununla birlikte, 1770 yılındaki Limni Kuşatması gibi büyük çaplı çıkartma harekâtlarına girişmekten sakındı. Zira, Çeşme zaferine rağmen bir donanmanın toprak ele geçirmek için kaydadeğer bir kara kuvvetine de ihtiyaç duyduğu bir kez daha ortaya çıkmıştı.^[9]