Mandalzade Hüsameddin Paşa

Mandalzade Hüsameddin Paşa Osmanlı devlet adamı ve denizcisi. 1770 yılındaki Çeşme Deniz Muharebesi'nde Kaptan-ı Derya sıfatıyla Osmanlı donanmasının komutanıydı.

Hüsameddin Paşa tersanede yetişmiş bir denizciydi. 1769 yılında mirmiran rütbesine ulaştı ve mutasarrıflığa tayin edildi. 1770 yılında 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı devam etmekteyken Eğribozlu İbrahim Paşa'nın yerine Kaptan-ı Derya tayin edildi. Hüsameddin Paşa göreve geldiğinde Osmanlı donanması ihmâl edilmiş ve çok zayıf bir duruma gelmişti. Rusya ise Baltık denizindeki donanmasını kuvvetlendirmişti ve donanmasına Akdeniz ve Karadeniz'de üs kurmak istiyordu.

İngiltere'yle iş birliği yapan Rusya Mora Yarımadasına yolladığı casusların kışkırtmasıyla Ortodoks vatandaşlar arasında Osmanlı Devleti'ne karşı ayaklanma çıkarttı. Bu ayaklanmayı denizden desteklemek için de Amiral Grigoriy Spiridov komutasındaki Rus donanması Cebelitarık'tan Akdeniz'e girerek Mora'ya doğru hareket etti. 5 Temmuz 1770 tarihinde Hüsameddin Paşa'nın filosu Koyun Adaları mevkiinde Amiral Spiridov'un filosuyla karşı karşıya geldi. Çıkan çatışmada her iki filonun gemileri de yara aldı ve yangın çıktı. Hüsameddin Paşa komutanlarından Cezayirli Hasan Paşa'nın bütün itirazlarına rağmen donanmayı hareket ettirerek İzmir açıklarında Sakız Adası'yla Çeşme limanı arasındaki sulara demirledi. Hüsameddin Paşa'nın bu kararı ertesi gün Osmanlı donanmasının İnebahtı Savaşı'ndan bu yana aldığı ilk büyük yenilgiyi almasına neden olacaktı.

6 Temmuz günü İngiliz donanmasına ait bir ateş kayığı Çeşme limanına girdi. İngiliz ve Rus donanmaları açıklarda bekliyordu. Hüsameddin Paşa Osmanlı donanmasını açık denize çıkararak savaşma cesaretini göstermedi. Kaçacak bir yeri olmayan ve yan yana demirlemiş Osmanlı gemileri tutuştu. Savaş yapmaya gerek bile kalmadan Osmanlı donanması tamamen imha edilmiş oldu. Cezayirli Hasan Paşa yaralı olarak kurtuldu. Çeşme Deniz Savaşı olarak bilinen bu savaştan sonra Hüsameddin Paşa azledildi. Yerine getirilen Cafer Paşa da Çeşme mağlubiyetinin sorumlularındandı. Onun da ihmali anlaşılınca azledilerek, 22 Ekim 1770 günü Cezayirli Hasan Paşa onun yerine Kaptan-ı Deryalığa tayin edildi.