Şövalye

Şövalye sözcüğü Türkçeye, Fransızcada aynı anlama gelen chevalier kavramından geçmiştir. Sözcüğün kökleri Orta çağ Latincesindeki caballus (yük atı) ve caballarius (atlı) sözcüklerine dayanır.^[3] Modern İngilizcedeki cavalry (süvari) sözcüğü de aynı kökten gelir.^[4]

Orta Çağ'daki ilk şövalyeler profesyonel atlı askerlerdi. Bir kısmı feodal bir lordun veya hükümdarın -tımar sistemine benzer şekilde- toprak tahsis ettiği vasallardı ve gerektiğinde efendilerinin birliklerinde savaşırlardı; ancak toprak tahsis edilmeyen şövalyeler de vardı. Bazen efendi, şövalyeleri tek tek hizmetine alır ve onlara toprak tahsis ederdi; bazen de kendisine toprak tahsis edilen bir şövalye, yanında başka şövalyeleri getirirdi.

Şövalye efendisine korumalık yapar, keşiflerde eşlik eder, şatosunda bekçilik yapar ve gerektiğinde onun adına savaşlara katılırdı. İngiltere'de sadece hükümdarın şövalye istihdam etmesine izin verilirdi. Fransa'da ise diğer soylular da şövalye istihdam edebilirdi. Bu durum zamanla bazı soyluların çok güçlenmesine neden oldu.^[5]

Önceleri şövalyeler yılda sadece 40 gün çalışırlardı.^[5] 12. yüzyıldan itibaren şövalye sayısında azalma görüldü ve hizmet süreleri uzadı. Şövalyeler askerî hizmet yerine scutage (koruma parası) denen bir vergiyi vererek, seferlere katılmamaya başladı. 14. yüzyıla gelindiğinde, savaşta süvarilerin öneminin azalması, paralı askerlerin tercih edilmesi, toprak kiracılarının isteksizliği gibi nedenlerle şövalye sayısında ciddi bir azalma görüldü.^[5]

 

Şövalye olarak yetiştirilecek olan bir erkek çocuğu, yaklaşık 7 yaşındayken babasının evinde page (ayakçı) olarak çalışmaya ve eğitim almaya başlardı. Page eğitimi, muharebenin yanı sıra -çocuğun ailesinin sosyal sınıfına da bağlı olarak- avcılık, dans, müzik gibi konuları da kapsardı. Çocuk yaklaşık 12 yaşındayken efendisinin evine taşınır ve eğitimine -daha kapsamlı olarak- burada devam ederdi. Bu dönemde aday damoiseau veya valet (Almanya'da knappe) olarak adlandırılırdı. Bir seferde efendisinin kalkan veya zırh taşıyıcısı veya bir şövalyenin yardımcısı squire olarak görev yaptıktan sonra, şövalyeliğe uygunsa ve gerekli silah, zırh ve ekipmanları alacak parası varsa şövalyeliğe terfi edilirdi.^[1]

 

Şövalyelik unvanı bir törenle verilirdi. Tören bazen bir festival veya bayram günü, gösterişli şekilde bazen de -şartlara bağlı olarak- muharebe alanında basit bir tören gerçekleştirilirdi. Unvan verilirken genellikle kılıcın bir yüzü, efendi tarafından, şövalyenin omzuna değdirilirdi. Bu gelenek günümüzde de devam ettirilmektedir.^[1]

Aldıkları eğitimin hakkını veren adaylar şövalye ilan edilir edilmez o andan itibaren kendilerine öğretilen teknikleri, doğruları ve değerleri hayatlarına tatbik edeceklerini, ayrıca üzerindeki sorumlulukları en iyi şekilde yerine getireceklerini sözle ifade ederek herkesin önünde bir yemin ederdi. Dönemlere ve krallara göre değişiklik gösteren yemin için tek ve kesin bir metin mevcut değildir. Ancak içerik itibarıyla hepsinde şövalyelerin aynı konulara hassasiyet gösterecekleri ve benzer durumlarda benzer şekilde hareket edecekleri belirtilmektedir. Örnek bir yemin metni olarak şunu verebiliriz:

Şövalye teçhizatları, Orta Çağ'da Avrupa'da etkin olarak görev yapan şövalyelerin kullanmış olduğu çeşitli donanımları ve silahları içeren savaş ekipmanlarıdır. Bu donanımlar, şövalyelerin savaş meydanlarında ve turnuvalarda üstün performans sergilemelerine yardımcı olurken, aynı zamanda soyluluk ve asalet sembolü olarak da kabul edilirdi.

Şövalyelerin en dikkat çekici özelliği, ağır zırhlarıydı. Genellikle dövme demir veya çelik plakalardan oluşan zırhlar, baştan aşağıya vücudu kapsayacak şekilde tasarlanırdı. Zırh, şövalyenin vücut ve iç organlarını korurken, zararlı darbelere karşı direnç sağlamaya yardımcı olurdu.

Şövalyelerin savaş sırasında en önemli savunma araçlarından biri de kalkanlardı. Genellikle ahşap veya metal malzemeden yapılan kalkanlar, düşman saldırılarını engellemek veya yönlendirmek için kullanılırdı. Farklı boyutlarda ve şekillerde üretilen kalkanlar, şövalyenin tercihine göre özelleştirilebilirdi.

Şövalyelerin savaşta kullandıkları ana silahlarından biri kılıçlardı. Keskin ve dayanıklı kılıçlar, yakın dövüşlerde düşmanlarına karşı etkili bir şekilde kullanılırdı. Ayrıca, mızraklar ve baltalar gibi yakın dövüş silahları yanında yay ve oklar da şövalyelerin uzaktan saldırı yapmasına olanak tanıyan önemli silahlardı.

Şövalyeler, savaşta hareket kabiliyetini artırmak ve gücünü yönetmek için özel olarak tasarlanmış at ekipmanları kullanırlardı. Eyerler, atları üzerine sağlam bir şekilde yerleştirmeye yardımcı olurken, kılıçlık türleri de savaşta silahların taşınmasını kolaylaştırırdı.

Birleşik Krallık'ta günümüzde de, sanat, iş, siyaset, spor vb. her alandan üstün hizmetlerde bulunmuş başarılı kimseler şövalyelik nişanı ile ödüllendirilirler.^[7]

Ödüllerini ve unvanlarını törenle kraliçeden alırlar ve erkekler isimlerinin önünde sir, kadınlar ise dame unvanını taşımaya hak kazanırlar.^{[kaynak belirtilmeli]} Örneğin müzisyen Paul McCartney ^[8] ve dağcı Edmund Hillary şövalye unvanına sahip ünlülerdendir.^[9]

• Şövalyelik tarihi16 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

  Wikimedia Commons'ta Knights ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur