Zazen

Makale serilerinden
Budizm
Kronoloji Kültür
Kavramları Pratitya-samutpada Üç Hazine Dört Yüce Gerçek Sekiz Aşamalı Asil Yol Nirvāna
Önemli Kişiler Buda Gotama Buda Bodhisattva
Yörelere göre Budizm Güneydoğu Asya Çin Tibet Batı Japon
Üçlü Budizm Theravada Mahayana Vajrayana
Budizmin Yazılı Kaynakları Tripitaka Pali Derlemesi Vinaya Pali Suttaları Mahayana Sutraları Abhidharma Budist Tantra
g t d

Zazen (坐禅), Zen Budizminde oturarak yapılan meditasyona verilen Japonca isimdir. Zen pratiğinin kalbi olarak adlandırılır. Zazen, Çince zuo (坐, oturmak) ve chan (禪, zen ya da meditasyon) kelimelerinden türetilmiştir.

Zen Budizminde zazenin amacının "yalnızca oturmak" olduğunu söyler, ancak bununla daha çok zazene otururken herhangi bir amaç gözetilmemesi gerektiği anlaşılır. Zazen, beden ve zihnin sakinleştirerek, varoluşun doğasını içgörü yoluyla deneyimlemeyi ve böylece aydınlanmaya satori) ulaşmayı amaçlayan meditatif bir disiplindir.

Zazen bağdaş kurmuş şekilde oturarak yapılır, omurga dik ve sabittir. Eller göbeğin önünde basit bir mudra oluşturacak şekilde birleştirilir. Gözler yarı açık tutulur, ancak herhangi bir nesneye odaklanmaz.

Zazen geleneksel olarak, zendo denilen meditasyon salonlarında grup halinde uygulanır, uzun periodların ardından kinhin denilen yürüyüş meditasyonu yapılır. Zazen'in başlangıcı üç çan sesiyle (shijosho), bitişi de tek çan sesiyle (hozensho) belirtilir. Oturmadan önce ve sonra, "gassho" denilen selamlamayla oturma yeri, uygulamaya katılan arkadaşlar ve öğretmen selamlanır.

Japonya'da zazen yapmak için, zabuton denilen mat yere serilerek üzerine konan zafu adındaki yastığa oturulur. En yaygın oturuş şekilleri şunlardır:

• Kekkafuza (tam-lotus oturuşu): iki ayak bacakların üstünde çaprazlanmış.
• Hankafuza (yarım-lotus): bir ayak yerde, bir ayak bacak üzerinde.
• Burma tarzı
• Seiza: dizler yerde, ayakların üzerinde oturma.

Bununla birlikte kimi modern uygulayıcılar sandalyeye oturarak zaazen uygulamayı tercih etmektedir. Dikkat edilmesi gereken, omurgayı dik tutmaya yardımcı olacak sağlam bir oturuşun tercih edilmesidir.

Zazen uygulaması kabaca aşağıdaki üç yoldan biriyle öğretilir:

1. Konsantrasyon
2. Koan içebakışı
3. Shikantaza (sadece oturma)

Genel olarak, Shikantaza Soto okulunun, koan ise Rinzai okulunun benimsediği yöntemlerdir. Ancak çeşitli Zen merkezleri öğretmenin yaklaşımına ya da öğrencinin durumuna bağlı olarak her iki yöntemi de kullanır.

Zazen eğitiminin başlangıç aşamalarında genellikle konsantrasyon vurgulanır. Nefes alışverişinin sayılmasıyla hara bölgesine (göbeğin alt bölümü) odaklanılır. Bu sayma meditasyonuna susokukan adı verilir ve çeşitli varyasyonları vardır. Bu uygulama yluyla kişi belli bir yoğunlaşma gücü, yani joriki elde eder. Kimi Zen merkezlerinde, nefesi saymak yerine bir mantra akılda tekrar edilir. Bazı topluluklarda ya da sanghalarda, belli bir samadhi deneyimlenene kadar bu uygulamaya devam edilir; samadhiye ulaşıldıktan sonra diğer iki zazen yöntemine geçilir.

Yoğunlaşma gücü geliştirildikten sonra, uygulayıcının dikkati meditasyon nesnesi olarak bir koana yöneltilebilir. Koanlar entelektüel akıl yürütme yoluyla çözülemez; düşünsel süreçte bir kısa devreye neden olarak, uygulayıcının doğrudan kavramasına yol açarlar.

Shikantaza, uygulayıcının dikkatini herhangi bir nesneye yönlendirmediği, nesnesiz bir meditasyondur. Daha önce elde edilen konsantrasyon gücü, şimdiki zamanda meydana gelen tüm olguların tam olarak farkında olmak için kullanılır.

• Zen
• Rinzai
• Soto

• Shunryu Suzuki, Zen Zihni Başlangıç Zihnidir, Dharma Yayınevi, 2001
• İlhan Güngören, Meditasyon ve Zazen, Yol Yayınları, İstanbul, 1992

Wikimedia Commons'ta Zazen ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Instructions for Zen Meditation
• Meditation Classes in English^{[ölü/kırık bağlantı]} with Rev. Taka Kawakami at Shunko-in Temple (a sub-temple in the Myoshinji Temple complex in Kyoto
• Video: Zazen, A Guide to Sitting11 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.