[go: up one dir, main page]
İçeriğe atla

Vestfalya Antlaşması

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Vestfalya Antlaşması
Münster Antlaşması'nın imzalanması
TürBarış Antlaşması
İmzalanma15 Mayıs 1648
YerVestfalya

Birkaç antlaşmayı da içine alan Vestfalya Barışı (Münster Antlaşması ve Osnabrück Antlaşması), Otuz Yıl Savaşları ve Seksen Yıl Savaşları'nın sonunda Ekim ve Mayıs 1648 tarihlerinde imzalanmıştır. Antlaşma 24 Ekim ve 15 Mayıs 1648'de Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu, diğer Alman prensleri, İspanya, Fransa, İsveç ve Hollanda Cumhuriyeti temsilcileri arasında imzalanmıştır. Fransa ve İspanya arasında 1659 yılında imzalanan Pyrenees Antlaşması'nı da bu antlaşmanın içine dahil edilebilir. Bu barış tarihçiler tarafından modern çağın başlangıcı olarak gösterilmektedir.

İki antlaşmanın metni de hemen hemen aynıdır ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun[1] iç meselelerinden bahsetmektedir. Barış bugün bile önemini yitirmemiştir, akademisyenler bugün var olan uluslararası sistemin Westphalia ile başladığını belirtmektedirler. Bu temel ve ortaya çıkan duruma revizyonist akademisyenler ve benzer düşüncedeki politikacılar tarafından karşı çıkılmaktadır. İmzalanan barışa revizyonistler kuşku ile bakmaktadır ve bunu söyleyenler ve politikacılar "Westphalia Sistemi"nin bir sonucu olan egemen ulus-devlet sistemine karşı çıkmaktadırlar.

Barışın Yapıldığı Bölge

[değiştir | kaynağı değiştir]

Barış Alman Kuzey Ren-Vestfalya ve Aşağı Saksonya eyaletlerinin 50 km uzağında bulunan Münster ve Osnabrück şehirlerinde yapılmıştır. İsveç, Münster ve Osnabrück'i önermiştir, Fransa ise Hamburg ve Köln'ü. Her iki durumda da iki bölge gerekmektedir çünkü Protestan ve Katolik liderler birbirleriyle görüşmeyi reddetmektedir. Katolikler Münster'de, Protestanlar ise Osnabrück'te bulundular.

Sonuçları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dahili Siyasi Sınırlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
1648 yılında Westphalia Barışı sonrası basitleştirilmiş Avrupa haritası

III. Ferdinand, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu yasalarına karşı gelerek tüm yetkileri kendinde toplamıştır. Alman eyalet yöneticileri de kendi bölgelerinde dini inançları ile ilgili gerekli kararları kendileri verecektir. Protestan ve Katolikler daha önceki gibi tekrar eşit haklara sahip olacaktı ve Kalvinizm yasal olarak tanındı.[2][3]

Verilen Kararlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
1648 yılında Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu

Westphalia barışının ana kararları:

  • Bütün gruplar 1555 yılındaki Augsburg Barışı'nı tekrar tanıyacaklar. Her prens kendi bölgelerinde dini inançlar ile ilgili doğru kararlar verecek olup seçenekleri Katoliklik, Lutheryanizm ve Kalvinizm'dir.[2][3]
  • Hristiyanlar bulunduğu prensliklerde kabul görmeyen mezheplerin, kilise güvencesi altında kamusal alanlarda kendilerine ayrılan saatler içerisinde ve özel olarak ibadetlerini yapabilecekler.[2]

Bölgesel düzenlemeler:

  • Barış koşullarının çoğunluğu zamanın Fransa'sını uygulamadaki (de facto) lideri Kardinal Mazarin'e atfedilebilir (Kral XIV. Louis çocuktur). Fransa savaştan biraz uzak durmasına rağmen, savaşa daha çok katılan diğerleriyle aynı konuma gelmesi şaşırtıcı değildir. Fransa, Lorraine bölgesinde bulunan Metz, Toul, Verdun piskoposluk bölgelerini, Alsace (Sundgau) bölgesindeki Habsburg ve Alsace'nin Décapole şehrinin (fakat Strazburg'un tamamı değil, Strazburg piskoposluk bölgesi ve Mulhouse) kontrolünü ele geçirdi.
  • İsveç, Bremen ve Verden prensliği ve piskoposluk bölgesi ile Western Pomerania'nın kontrolünün yanı sıra bir de tazminat aldı. Böylece Oder, Elbe ve Weser nehirlerinin geçtiği dağların kontrolünü eline aldı ve Alman Reichstag Prensler Meclisinde üç oy hakkı elde etti.
  • Bavyera Palatinate'nin İmparatorluk Seçiciler Konseyi'ndeki (Kutsal Roma İmparatoru seçmenleri) oylarına sahip oldu, bu haklar 1623 yılında Elector Palatine Frederick V tarafından elinden alınmıştı. Frederick'in oğlu Prens Palatine (Charles I Louis, Elector Palatine) sekizinci seçici olarak belirlendi.
  • Brandenburg (daha sonraları Prusya) Farther Pomerania'yı ve Magdeburg, Halberstadt, Kammin ve Minden piskoposluk bölgelerini aldı.
  • 1609 yılında ölen birinin yerine Jülich-Cleves-Berg Dükleri birbirlerinin yerine geçeceği açıklandı. Jülich, Berg ve Ravenstein şehirleri Palatinate-Neuburg'a (Count Palatine of Neuburg) bağlandı, Cleves, Mark ve Ravensberg şehirleri ise Brandenburg'a bağlandı.
  • Osnabrück prensliği-piskoposluk bölgesi Protestanlar ve Katolikler arasında dönüşümlü olarak yönetilmesi kabul edildi, Protestan piskoposlar öğrenciler için Brunswick-Lüneburg'dan bir ev seçti.
  • Bremen bağımsız bir şehir olarak ilan edildi.
  • Yüzlerce Alman prensliğine, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun aleyhine olmayacak şekilde, başka ülkelerle bağımsız bir şekilde antlaşma imzalaya bilme izin verildi.
  • Palatinate, Elector Palatine Charles Louis (Frederick V'in oğlu ve vârisi) ve Bavyeralı Elector-Duke Maximilian arasında tekrar bölündü ve böylelikle Protestanlar ve Katolikler arasında da bölünmüş oldu. Rhine yakınlarına kadar Aşağı Palatinate'nin kontrolü Charles Louis'e, Kuzey Bavyera'da Yukarı Palatinate'nin kontrolü ise Maximilian'a verildi.
  • Ticari sınırlar ve ticaret savaş durduktan sonra tekrar canlandı ve Rhine'de serbest deniz seferleri "bir derece" garanti altına alındı.
  • Bu antlaşma uluslararası bir öneme sahiptir.[4]

Uluslararası İlişkiler Teorisindeki Önemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Geleneksel Realist Görüşler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Westphalia Barışı modern uluslararası ilişkiler kuramında çok önemli bir yer tutmaktadır. Bu Barış'ın varlığı başlangıç olarak uluslararası sistemi bir miktar kontrol altında tutmakta olduğu belirtilir.[1][4][5]

Uluslararası ilişkiler kuramcıları Westphalia Barışı'nın çok önemli birkaç ilkesinin olduğunu belirtir, bugün dünyada bu Barış'ın önemli etkilerinden bazıları:

  1. Devletlerin egemenliği ve siyasal Self Determinasyon (Geleceklik Hakkı) esasları prensibi,
  2. Devletler arası (yasal) eşitlik prensibi,
  3. Bir devletin iç işlerine başka bir devletin karışmaması prensibi,

Bu prensipler bugünkü uluslararası sistemde baskın uluslararası ilişkiler paradigması (siyasi realizm) yaygın bir görüştür ve bu devletler sisteminde neden "Westphalia Sistemine" başvurulduğunu açıklar.

Revizyonist Görüşler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yukarıda tartışılan Westphalia Barışının eleştirmenleri değildirler. Revizyonist tarihçiler ve uluslararası ilişkiler kuramcıları bazı noktaları tekrar tartışmaktadırlar:

  1. Hiçbir antlaşma egemenlikten bahsetmez. Üç ana katılımcı da daha önce (Fransa, İsveç, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu) zaten bağımsızdırlar, bu duruma açıklık getirmeye ihtiyaç yoktur.[1] Bazı durumlarda Alman prenslikleri, Kutsal Roma İmparatoru'nun yasalarına göre ast olarak kalır.[2]
  2. Her bir Alman prensliği kendi yasal sistemi kurdu, Temyiz Mahkemesi olarak Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu kabul edildi, son kararı imparator kendisi verecektir. Ona getirilen dosyalar sonuçları son karadır ve alt mahkemeyi bağlamaktadır.[1] İmparator, mahkeme kararlarında eğer prenslerin hatasını görürse onları azledebilecektir ve azletmiştir.[1][6]
  3. Her iki antlaşma özel durumlarda bozulabiliyordu, Fransa ve İsveç iç işlerine imparatoru karıştırmamaktadır.[1]

Daha doğrusu egemenlik birleşiktir, Revizyonistler, antlaşmanın statükoyu sürdürmeye hizmet ettiğini savunur. Bunun yerine antlaşmaya Landeshoheit teorisini dahil ederler, herhangi birinde belirli aktörler vardır bu da (genellikle yüksek) derecede bir özerklik olarak görülür. Fakat egemen değildirler, onların yasakları, yargıçları ve anayasası imparatora bağlıdır.[1]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dipnotlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e f g Osiander, Andreas 'Sovereignty, International Relations, and the Westphalian Myth' International Organization, Vol. 55 Issue 2 (Spring 2001) pp.251-287
  2. ^ a b c d Treaty of Munich 1648
  3. ^ a b Barro, RJ and McCleary, RM 'Which Countries have State Religions? Page 5. http://economics.uchicago.edu/download/state_religion_03-03.pdf 30 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - URL Accessed 7 November 2006
  4. ^ a b Gross, Leo 'The Peace of Westphalia' The American Journal of International Law Vol. 42 Issue 1 (Jan 1948) pp.20-41
  5. ^ Jackson RH and Owens P (2005) 'The Evolution of World Society' in Bayliss J and Smith S eds. The Globalization of World Politics (Oxford: Oxford University Press) p.53
  6. ^ Trossbach, Werner (1986) 'Furstenabsetzungen im 18. Jahrhundert' Zeitschrift fur historische Forschung Vol 13 pp. 425-54

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vestfalya_Antlaşması&oldid=33437605" sayfasından alınmıştır