Potsdam Anlaşması

Potsdam Anlaşması, (Almanca: Potsdamer Abkommen), Ağustos 1945'te İkinci Dünya Savaşı'nın galibi üç büyük Müttefik devlet olan Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği arasında yapılan anlaşmadır. Potsdam Konferansı'nın bir sonucu olan bu anlaşma, Almanya'nın sınırlarının ve Alman işgalinden kurtarılan bölgede sınırların belirlenmesi ve yeniden inşası ile ilgiliydi. Ayrıca Almanya'nın silahsızlandırılması ve ödeyeceği savaş tazminatları, savaş suçlularının yargılanması ve etnik Almanların Avrupa'nın çeşitli bölgelerinden toplu olarak sınır dışı edilmesi konularını da ele almıştır.

Bir bildiri olarak imzalanan anlaşma, tamamlanmış olgular yaratmasına rağmen uluslararası hukuka göre bir barış anlaşması değildi. Bu anlaşmanın yerini 12 Eylül 1990 tarihinde imzalanan "Almanya ile İlgili Nihai Çözüm Anlaşması" aldı.

Fransa Devlet Başkanı Charles De Gaulle konferansa davet edilmediği için Fransızlar Potsdam Anlaşması'nın kendi işgal bölgelerinde uygulanmasına direndiler. Fransızlar özellikle doğudan sürülen Almanları yeniden yerleştirmeyi reddetti. Dahası, Fransızlar, Müttefik Kontrol Konseyi'nin işlemlerinde Potsdam Anlaşması'na uyma yükümlülüğünü kabul etmediler; özellikle de Almanya genelinde ortak politikalar ve kurumlar oluşturulmasına yönelik tüm önerilere ve nihai bir birleşik Alman hükûmetinin ortaya çıkmasına yol açabileceğinden korktukları her şeyi reddettiler.^[1]

Genel Bakış

Avrupa'da İkinci Dünya Savaşı'nın (1939-45) sona ermesinden ve daha önceki Tahran, Kazablanka ve Yalta Konferansı kararlarından sonra, Müttefikler 5 Haziran 1945 tarihli Berlin Deklarasyonu ile Almanya üzerinde üstün otoriteyi üstlendi.

Potsdam Konferansı'nda Batılı Müttefiklere Stalin'in Sovyet işgali altındaki Polonya'ya Oder nehrini batı sınırı olarak veren "oldu bittisi" sunuldu,^[2]^[3] Pomeranya, Doğu Prusya'nın çoğu ve Danzig dahil olmak üzere doğusundaki tüm Sovyet İşgal Bölgesini (Kaliningrad bölgesi hariç) Polonya yönetimi altına yerleştirdi. Kaçmayan Alman nüfusu sınır dışı edildi ve mülkleri devlet tarafından satın alındı.^[4]^[5]^[6]^[7]^[8] Başkan Truman ve İngiliz delegasyonları bu eylemleri protesto etti.

Üç Güç Konferansı 17 Temmuz - 2 Ağustos 1945 tarihleri arasında Potsdam'daki sarayda gerçekleşti ve Cecilienhof'ta imzalanan "1 Ağustos 1945 Protokolü" kabul edildi. İmzacılar Genel Sekreter Josef Stalin, Başkan Harry S. Truman ve 1945 İngiliz genel seçimleri sonucunda Birleşik Krallık temsilcisi olarak Winston Churchill'in yerini alan Başbakan Clement Attlee idi. Üç güç ayrıca Fransa ve Çin'i anlaşmayı denetlemek üzere kurulan Dışişleri Bakanları Konseyi'ne üye olarak katılmaya davet etmeyi de kabul etti. Fransız Cumhuriyeti Geçici Hükümeti 7 Ağustos'ta daveti kabul etti ancak Almanya'da merkezi bir hükûmetin nihai olarak yeniden kurulmasına yönelik herhangi bir taahhüdü kabul etmeyeceğine dair önemli bir çekince koydu.

James F. Byrnes "Alman Barış Konferansı'nda Polonya'nın batı sınırı olarak belirli bir hattı destekleme sözü vermekten özellikle kaçındık" diye yazdı. Berlin Protokolü şöyle diyordu: "Üç hükümet başkanı, Polonya'nın batı sınırının nihai olarak belirlenmesinin [nihai] barış anlaşmasını beklemesi gerektiği yönündeki görüşlerini teyit ederler." Byrnes devam ediyor: "Bu tarihin ışığında, Polonya'nın batı sınırının konferanslar tarafından belirlendiğini veya belirli bir yerde belirleneceğine dair bir söz verildiğini iddia eden herhangi bir kişiye iyi niyetle itibar etmek zordur."^[9]

Almanların sınır dışı edilmesi

1945'te batıya doğru hareket eden Alman mülteciler.

Dava sürecinde, Polonya komünistleri Lusatian Neisse'de bir sınır taleplerinin altını çizmek için Bóbr nehrinin batısındaki Alman nüfusunu bastırmaya başlamıştı. Müttefiklerin Alman nüfusun "düzenli transferi" kararı, eğer ilerleyen Kızıl Ordu'dan kaçmamışlarsa, Almanların Orta Avrupa'nın belirsiz bölgelerinden sürülmesinin meşrulaştırılması haline geldi.

Etnik Almanların Polonyalılar tarafından sınır dışı edilmesi, Batı'da 1937 Polonya sınırının gerisinde kalan bölgelerdeki Almanlara ek olarak (eski Prusya eyaleti Batı Prusya'nın çoğu gibi), Nihai Alman Barış Antlaşması'na kadar "Polonya yönetimi altına" verilen bölgeleri, yani Güney Doğu Prusya (Masuria), Farther Pomerania, eski Brandenburg Eyaleti'nin New March bölgesi, "Grenzmark" Posen-Batı Prusya bölgeleri, Aşağı Silezya ve 1921 Yukarı Silezya plebisiti sonrasında Almanya'da kalan Yukarı Silezya bölgelerindeki Almanları etkiledi. Ayrıca eski İkinci Polonya Cumhuriyeti topraklarında Büyük Polonya, doğu Yukarı Silezya, Chełmno Arazisi ve Danzig ile Polonya Koridoru'nda yaşayan Alman azınlığı da etkiledi.

Hem Sudeten Almanları hem de Karpat Almanları olarak bilinen Çekoslovakya'daki Almanlar (bugünkü Çek Cumhuriyeti topraklarındaki nüfusun %34'ü), çoğunluğu oluşturdukları Sudetenland bölgesinden, orta Bohemya ve Moravya'daki dilsel yerleşim bölgelerinden ve Prag şehrinden kovuldular.

Potsdam Anlaşması sadece Polonya, Çekoslovakya ve Macaristan'a atıfta bulunsa da, Romanya'daki Almanların sınır dışı edildiği ve mülklerinin ellerinden alındığı Romanya ve Yugoslavya'da da sürgünler yaşandı. Sovyet topraklarında, Almanlar kuzey Doğu Prusya'dan (Oblast Kaliningrad) ve aynı zamanda komşu Litvanya Klaipeda Bölgesi ve Baltık Almanları tarafından yerleşilen diğer topraklardan sürüldü.

Kaynakça

^ Ziemke, Earl Frederick (1990). The US Army and the Occupation of Germany 1944-1946. Center of Military History, United States Army. s. 345.
^ Speaking Frankly James F. Byrnes, New York & London, 1947, s.79-81. Bir yargıç ve eski eyalet valisi olan Byrnes, Başkan Truman'ın yakın danışmanı olarak görev yapmış ve Temmuz 1945'te ABD Dışişleri Bakanı olmuştur. Byrnes bu sıfatla Potsdam Konferansı ve Paris Konferansına katıldı.
^ Meeting at Potsdam by Charles L. Mee, New York, 1975.
^ Schnieder, Profesör Theodor, ve diğerleri, The Expulsion of the German Population from the Territories East of the Oder-Neisse-Line, FDR Ministry for Expellees, Refugees and War Victims, Bonn, West Germany, 1954.
^ Krokow, Count Christian von, Hour of the Women, Almanya 1988, ABD 1991, Londra 1992, ISBN 0-571-14320-2
^ Orderly and Humane, Prof. Douglas, Yale University Press, 2012, ISBN 9-780300-198201
^ A Terrible Revenge by Professor Alfred Maurice de Zayas, Palgrave-Macmillan, New York, 1993/4, reprint 2006, ISBN 978-1-4039-7308-5
^ Weeds Like Us by Gunter Nitsch, Author House, Bloomington, IN, ABD, ISBN 978-3-4389-3312-2
^ Byrnes, 1947, s.81.

[Ziemke_1990_114-1] Ziemke, Earl Frederick (1990). The US Army and the Occupation of Germany 1944-1946. Center of Military History, United States Army. s. 345.

[2] Speaking Frankly James F. Byrnes, New York & London, 1947, s.79-81. Bir yargıç ve eski eyalet valisi olan Byrnes, Başkan Truman'ın yakın danışmanı olarak görev yapmış ve Temmuz 1945'te ABD Dışişleri Bakanı olmuştur. Byrnes bu sıfatla Potsdam Konferansı ve Paris Konferansına katıldı.

[3] Meeting at Potsdam by Charles L. Mee, New York, 1975.

[4] Schnieder, Profesör Theodor, ve diğerleri, The Expulsion of the German Population from the Territories East of the Oder-Neisse-Line, FDR Ministry for Expellees, Refugees and War Victims, Bonn, West Germany, 1954.

[5] Krokow, Count Christian von, Hour of the Women, Almanya 1988, ABD 1991, Londra 1992, ISBN 0-571-14320-2

[6] Orderly and Humane, Prof. Douglas, Yale University Press, 2012, ISBN 9-780300-198201

[7] A Terrible Revenge by Professor Alfred Maurice de Zayas, Palgrave-Macmillan, New York, 1993/4, reprint 2006, ISBN 978-1-4039-7308-5

[8] Weeds Like Us by Gunter Nitsch, Author House, Bloomington, IN, ABD, ISBN 978-3-4389-3312-2

[9] Byrnes, 1947, s.81.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]